آنمی همولیتیک غیراسفروسیتیک ارثی کمبود آنزیم پیریمیدین نوکلئوتیداز (P5’N)
Pyrimidine 5 Nucleotidase deficiency آنزیمی است که در کاتابولیسم RNA در گلبول‌های قرمز جوان (رتیکولوسیت‌ها) درگیر است. کمبود این آنزیم یک اختلال اتوزومال مغلوب است که با آنمی همولیتیک مزمن مرتبط با ظهور بازوفیلیک استیپلینگ چشمگیر در خون محیطی مشخص می‌شود که در تشخیص این اختلال آنزیمی بسیار مفید است. کمبود این آنزیم همچنین در مشاهده ی بازوفیلیک استیپلینگ در آنمی مسمومیت با سرب و تالاسمی وجود دارد. این اختلال آنزیمی سومین آنزیموپاتی گلبول‌های قرمز از نظر فراوانی بعد از کمبود گلوکز ۶ فسفات دهیدروژناز و پیرووات کیناز است و موجب آنمی همولیتیک مزمن غیر اسفروسیتیک می‌شود. این آنزیموپاتی مربوط به یک موتاسیون در ژن P5’N است و یک فرد می‌تواند هتروزیگوس (ناقل سالم) و یا هموزیگوس (بیمار) باشد. مهار آنزیم P5’N و یا کمبود آن موجب تجمع نوکلئوتیدهای پیریمیدینی می‌شود و در نتیجه دپلیمریزاسیون نرمال RNA ریبوزومال رتیکولوسیت‌ها اتفاق نمی‌افتد و گرانول‌ها (گرانول‌های بازوفیلیک) تشکیل می‌شوند.
گرانول‌ها بصورت ذرات آبی ارغوانی در داخل گلبول‌های قرمز دیده می‌شوند و از نظر اندازه متنوع بوده و ممکن است بصورت ریز و پخش در سراسر و یا با اندازه‌های درشت و تنها در بعضی نقاط گلبول مشاهده شوند.
علل وجود بازوفیلیک استیپلینگ در گلبول‌های قرمز:
مسمومیت با سرب
کمبود آنزیم نوکلئوتیداز
بیماری هموگلوبین ناپایدار
آنمی مربوط به کمبود ویتامین ب ۱۲ و فولات
عفونت‌ها
سیروز
چند نکته درباره‌ی مسمومیت با سرب و هموگلوبین‌های ناپایدار:
مسمومیت با سرب
سرب موجب اختلال در تولید هموگلوبین شده و نیز می‌تواند موجب همولیز گردد. در مسمومیت با سرب علائم بالینی مانند یبوست و دردهای شکمی شایع است. کم خونی معمولا خفیف یا متوسط بوده وگلبول‌های قرمز ممکن است هیپوکروم میکروسیتیک باشند. منظره خون محیطی ممکن است دارای طرح دوشکلی باشد (dimorphic pattern). اجسام پاپن هایمر نیز ممکن است مشاهده شود. اندیس‌های گلبول قرمز معمولا طبیعی هستند اما گاهی اوقات نیز کاهش نشان می‌دهند. مشاهده بازوفیلیک استیپلینگ از ویژگی‌های این نوع کم خونی است. همان‌طور که ذکر شد بازوفیلیک استیپلینگ در مسمومیت با سرب یا در سایر كم خونی‌هایی كه ساخت هموگلوبین در آن‌ها مختل شده است، در كم خونی مگالوبلاستیک و سایر اشكال كم خونی شدید ممكن است دیده شود و وجود آن را به ناپایداری RNA در گلبول‌های قرمز جوان نسبت می‌دهند.
هموگلوبین‌های ناپایدار
هموگلوبین‌های ناپایدار درون گلبول‌های قرمز به شكل اجسامی رسوب می‌كند كه به آن‌ها اجسام هاینز می‌گویند و علت این ناپایداری جایگزینی یک اسید آمینه می‌باشد و اكثر این جایگزینی‌ها مربوط به زنجیره‌ی بتای هموگلوبین است. وقتی هموگلوبین ناپایدار رسوب می‌كند و به غشای گلبول قرمز می‌چسبد، گلبول‌های قرمز انعطاف‌پذیری خودشان را از دست می‌دهند و به این ترتیب طول عمر این سلول‌ها کاهش می‌یابد. از طرف دیگر طحال با برداشت اجسام هاینز از گلبول قرمز باعث وارد شدن آسیب به غشای این سلول‌ها می‌گردد. افرادی كه هموگلوبین‌های ناپایدار دارند دچار كم خونی همولیتیک خفیف مزمن هستند. در افراد مبتلا بزرگی طحال دیده می‌شود و كم خونی معمولاً از نوع نورموكرم نورموستیک است اما ممكن است هیپوكرم شود. مشاهده‌ی بازوفیلیک استیپلینگ نیز در خون محیطی رایج است، همچنین سلول‌های گاززده (bite cell) مشاهده می‌شوند. باید در نظر داشت كه قبل از طحال برداری مشاهده اجسام هاینز در این افراد نادر است زیرا طحال این اجسام را به خوبی از گلبول قرمز خارج می‌كند. راه‌های اصلی شناسایی هموگلوبین‌های ناپایدار در آزمایشگاه عبارتند از تست ناپایداری حرارتی و تست رسوب در مقابل ایزوپروپانول.
