چطور می‌توان ایمنی آزمایشگاه را با استفاده از جالوله‌ای افزایش داد؟

نظم و سازماندهی مناسب نمونه‌های مختلف را می‌توان یکی از مهم‌ترین نکات در آزمایشگاه‌ها‌ به‌شمار برد که تاثیر بسزایی در عملکرد و افزایش بازدهی و ایمنی شغلی پرسنل دارد. با توجه به کاربرد وسیع لوله‌های آزمایش برای نگهداری و ترکیب‌کردن نمونه‌ها و یا کشت و نگهداری ارگان‌های زنده (مانند میکروب‌ها)، سازمان‌دهی این ابزار به طوری که هم به درستی دسته‌بندی شده باشند و هم بتوان به راحتی به نمونه‌ی مورد نظر دسترسی داشت یکی از دغدغه‌های اصلی پرسنل آزمایشگاهی محسوب می‌شود.

رک‌های نگهدارنده و جالوله‌ای‌ها ابزاری هستند که برای نگهداری لوله‌های خالی و یا محتوی نمونه و نظم بخشیدن به فضای آزمایشگاه مورد استفاده قرار می‌گیرند. این رک‌‌ها در مدل‌ها و اندازه‌های گوناگونی تولید می‌شوند که هر یک ویژگی‌های خاص خود را دارند و برای کاربردی خاص طراحی شده‌اند.

متاسفانه مطابق با آمارهای ارائه شده بی‌نظمی یک آزمایشگاه از عوامل موثر در بروز سالانه‌ی 10/000 حادثه‌ی شغلی است. به‌همین دلیل تصمیم داریم تا در این مقاله در رابطه با جالوله‌ای‌ها، که یکی از ضروری‌ترین لوازم آزمایشگاهی هستند، و پارامترهای انتخاب یک جالوله‌ای مناسب توضیحاتی ارائه کنیم.

استفاده از جالوله‌ای، روشی هوشمندانه برای نظم بخشیدن به محیط آزمایش

کار در یک آزمایشگاه بی‌نظم نه تنها موجب سردرگمی پرسنل می‌گردد بلکه ممکن است خطراتی برای ایمنی و سلامت کاربران را نیز به همراه داشته باشد. رک‌ها و جالوله‌ای‌ها ابزاری هستند که به سازمان‌دهی آزمایشگاه‌ها کمکی اساسی می‌کنند.

در حقیقت، استفاده از جالوله‌ای یک راه حل آسان و نسبتاً ارزان برای نگهداری لوله‌ها به ویژه در آزمایشگاهایی است که از لوله‌های آزمایش متعددی استفاده می‌کنند و نه تنها تا حد زیادی از افتادن و شکستن لوله‌های آزمایش جلوگیری می‌کند بلکه باعث صرفه جویی در هزینه و ایجاد یک محل کار کارآمد می‌شود.

جالوله‌ای‌ها اغلب در اندازه و رنگ‌های مختلف و از جنس فلز، چوب و یا پلاستیک ساخته می‌شوند. علاوه بر این، مدل‌های مختلفی از جالوله‌ای‌ها با حفره‌هایی متعدد وجود دارند که برای قرارگیری لوله‌ها با سایزهای مختلف به کار می‌رود.

این تنوع بالا در جالوله‌ای‌ها، ممکن است، هنگام خرید، سبب سردرگمی کاربران شود. بنابراین در ادامه به بررسی ویژگی‌هایی خواهیم پرداخت که هنگام خرید یک جالوله‌ای باید به آن‌ها توجه نمود.

هنگام خرید یک جالوله‌ای، به کیفیت و مقاومت آن توجه کنید

در آزمایشگاه‌ها نمونه‌های مختلفی مورد آزمایش قرار می‌گیرند. نظم بخشیدن و نگهداری از لوله‌های حاوی این نمونه‌ها امری چالش برانگیز برای پرسنل آزمایشگاهی است. همانطور که گفته شد جالوله‌ای‌ها اغلب از جنس فلز، چوب و پلاستیک ساخته می‌شوند. این تنوع ممکن است انتخاب یک جالوله‌ای مناسب را کمی دشوار کند. در این بین جالوله‌ای‌هایی که از پلاستیک ساخته می‌شوند مزیت‌های بسیاری نسبت به سایر جالوله‌ای‌ها دارند که در ادامه به برخی از مهم‌ترین آن‌ها اشاره شده است:

1. جالوله‌ای‌های فلزی اغلب دارای لبه‌های تیزی هستند. به همین دلیل هنگام استفاده از آن‌ها خطر بریده شدن دست کاربر بسیار بالا است. از آنجایی که در آزمایشگاه‌ها ممکن است عوامل بیولوژیکی مورد استفاده قرار گیرند، بریده شدن دست کاربر می‌تواند سلامت وی را به‌خطر انداخته و همچنین موجب آلوده شدن نمونه، اتلاف وقت و هزینه شود. درحالی‌که این خطر با استفاده از جالوله‌ای‌های پلاستیکی وجود ندارد.
2. در بعضی آزمایشگاه‌ها نمونه‌های اسیدی و یا خورنده وجود دارد. چنانچه جالوله‌ای‌های فلزی با این مواد در تماس باشند خورده شده و زنگ می‌زنند. این در حالی است که یک جالوله‌ای‌ پلاستیکی با کیفیت در برابر اکثر اسیدها و مواد شیمیایی رایج در آزمایشگاه‌ها مقاوم هستند. علاوه بر این، جالوله‌ای‌هایی که از جنس فلز و بدون روکش ساخته می‌شوند در طول زمان و در اثر رطوبت زنگ می‌زنند.
3. جالوله‌ای‌هایی که از جنس چوب و فلز ساخته می‌شوند، نسبت به جالوله‌ای‌های پلاستیکی سنگین‌تر هستند و چنانچه لوله‌های حاوی نمونه نیز در آن‌ها قرار گیرد، وزن‌ آن‌ها بیشتر می‌شود. این مسئله ممکن است منجر به افتادن جالوله‌ای از دست کاربر و از بین رفتن نمونه شود که خطر آلوده شدن محیط و کاربر را به دنبال خواهد داشت.
4. نظافت کامل و استریل کردن جالوله‌ای‌های چوبی، چنانچه در تماس با نمونه قرار گیرند، بسیار سخت و حتی غیر ممکن است زیرا نمونه اغلب به درون چوب نفوذ می‌کنند. در صورتی که جالوله‌ای‌های پلاستیکی قابلیت قرار گیری در دستگاه اتوکلاو را داشته و به راحتی استریل می‌شوند.

متناسب با انواع نیازها

جالوله‌ای‌ها در انواع مختلفی طراحی می‌شوند. نکته‌ی قابل توجه این است که تهیه‌ی یک جالوله ای باید متناسب با نیاز آزمایشگاه، فضای آزمایشگاهی و میز کار و حجم و تعداد لوله‌های آزمایش صورت گیرد تا به این ترتیب بتوان عمده نیازهای کاربران را پوشش داد. در حقیقت یکی از ملاحضات اولیه هنگام خرید جالوله‌ای مناسب، توجه به نوع کاربرد آن در آزمایشگاه است. به همین دلیل در ادامه مواردی را ذکر کرده‌ایم که با بررسی آن‌ها می‌توان یک جالوله‌ای مناسب را تهیه نمود.

• در بعضی آزمایشگاه‌ها نیاز است تا نمونه‌ها در لوله‌هایی با قطرهای مختلف نگهداری شوند. جالوله‌ای‌هایی که امکان نگهداری همزمان چندین قطر لوله را فراهم می‌کنند، ابزاری کارآمد در این آزمایشگاه‌ها خواهند بود.

• در برخی آزمایشگاه‌ها لازم است تا تعداد بسیار زیادی از لوله‌ها با ابعاد متفاوت در یک رک نگهداری شوند. در چنین شرایطی می‌توان جالوله‌ای‌هایی را تهیه کرد که امکان جابه‌جایی صفحات را داشته و دارای فضای کافی برای نگهداری تعداد زیادی از لوله‌ها هستد.

• همانطور که پیش تر نیز گفته شد در اغلب آزمایشگاه‌ها لوله‌های متعددی مورد استفاده قرار می‌گیرند و سازمان‌دهی آن‌ها به یکی از دغدغه‌های پرسنل آزمایشگاهی بدل شده است. جالوله‌ای‌هایی که دارای ردیف‌بندی و کدگذاری ماتریسی هستند این امکان را به کاربران می‌دهند تا به آسانی لوله‌های آزمایش را شناسایی کرده و به آن‌ها نظم دهند. این ویژگی احتمال بروز خطا در آزمایشات را نیز کاهش می‌دهد.

• ارگونومی رنگ‌ها در فضاهای کاری از جمله آزمایشگاه‌ها امری بسیار مهم در افزایش آرامش روانی و کارایی پرسنل است که اغلب از آن چشم‌پوشی می‌شود. درحالی که حتی با استفاده از یک ابزار ساده مانند جالوله‌ای با رنگ‌های متنوع می‌توان این امر را محقق ساخت. این امر در جذب پرسنل به کار و پویایی آن‌ها موثر است.

• گاهی در آزمایشگاه‌‌ها نیاز است تا نمونه‌ها را در دمای پایین نگهداری کرد. به این منظور و برای خنک نگه‌داشتن نمونه‌ها و معرف‌های آزمایشگاهی علاوه بر تجهیزات سرمایشی مناسب، استفاده از ابزار جانبی با کیفیت نیز اهمیت دارد. یک جالوله‌ای با کیفیت و مناسب باید به گونه‌ای طراحی شود که دارای قابلیت فریزشدن باشد.

علاوه‌بر لوله‌های آزمایش، پیپت‌های شیشه‌ای نیز جزء ابزار بسیار کاربردی و رایج در آزمایشگاه‌ها محسوب می‌شوند و پرسنل آزمایشگاهی معمولاً با تعداد زیادی از پیپت‌ها سرو کار دارند. به همین دلیل سازمان‌دهی این ابزار نیز در افزایش بازده یک آزمایشگاه بسیار موثر است. از جمله دلایل مهمی که در مورد سازمان‌دهی پیپت‌ها مطرح است می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

1. پیپت‌های تمیز و پیپت‌های استفاده شده باید به درستی سازمان‌دهی شوند. این امر موجب می‌شود تا کاربر به راحتی آن‌ها را از هم تشخیص داده و یک پیپت را در چند نمونه‌ی مختلف وارد نکند. همچنین پیپت‌های تمیز باید به گونه‌ای مرتب شوند که در معرض آلودگی‌های محیط قرار نگیرند.
2. همچنین، پیپت‌ها به دلیل شکل ظاهری خود، چنانچه به صورت افقی روی میز قرار گیرند، احتمال شکستن آن‌ها در اثر غلطیدن و افتادن بر روی زمین بالا است.

قرار دادن پیپت‌ها در یک استند و به صورت عمودی، به کاربر کمک می‌کند تا از آشفتگی محیط جلوگیری کرده و همچنین مانع آسیب دیدن پیپت می‌شود.

ترمومترهای شیشه‌ای نیز جزء ابزارهایی هستند که باید به درستی از آن‌ها مراقبت شود. زیرا این ترمومترها اغلب گران قیمت هستند و آسیب دیدن آن‌ها بار اقتصادی زیادی را به همراه دارد. علاوه‌بر این، وجود جیوه در ترمومترهای شیشه ای سبب می‌شود تا درصورت شکستن، دردسرهای زیادی برای کاربران، به وجود بیاید زیرا جیوه فلزی بسیار سمی و خطرناک است.