عوارض آزمایش خون و نحوه مدیریت آن

آزمایش خون و رگ‌گیری یکی از رایج‌ترین روش‌های پزشکی و آزمایشگاهی برای بررسی بسیار از بیماری‌ها است. این روش به طور کلی یک روش ایمن در نظر گرفته می‌شود اما گاهی اوقات فرد ممکن است عوارض آزمایش خون مانند غش کردن را حین  آزمایش تجربه کند. به همین دلیل در این مطلب قصد داریم به بررسی عوارض آزمایش خون و نحوه مدیریت آن‌ بپردازیم.

پس در ادامه با ما همراه باشید.

شایع‌ترین عوارض آزمایش خون

حتما شما هم آزمایش خون را تجربه کرده‌اید. هر فردی باید در فواصل زمانی معینی، با توجه به جنسیت، سن و یا بیماری‌های زمینه‌‌ای، آزمایش خون را انجام دهد.

خیلی افراد عوارض زیادی از آزمایش خون را تجربه نمی‌کنند و ممکن است تنها یک کبودی کوچک در محل خونگیری آن‌ها ظاهر شود. اما برخی افراد دچار عوارضی جدی می‌شوند که ممکن است از نحوه مدیریت و کنترل آن اطلاعی نداشته باشند. در ادامه قصد داریم ابتدا شایع‌ترین عوارض آزمایش خون را مرور کرده و سپس نحوه مدیریت و کنترل هریک از این موارد را بیان کنیم.

غش کردن حین خونگیری

غش کردن حین خونگیری  یکی از شایع‌ترین عوارض آزمایش خون است و ممکن است برای هرکسی اتفاق بیفتد. پیش از اینکه غش کنید، ممکن است احساس ضعف و سبکی سر داشته باشید و سپس به طور ناگهانی هوشیاری خود را از دست بدهید.

شایع‌ترین علت غش (به ویژه در میان کودکان و بزرگسالان جوان) سنکوپ با واسطه عصبی است که معمولاً به آن سنکوپ وازوواگال (vasovagal syncope) یا پاسخ وازوواگال (vasovagal response) نیز گفته می‌شود. در پاسخ وازوواگال، فشار خون کاهش می‌یابد و قلب مقدار طبیعی اکسیژن را به مغز پمپاژ نمی‌کند.

این نوع غش کردن می‌تواند منجر به صدمات جزئی مانند کبودی ناشی از افتادن شود، اما در بیشتر موارد نسبتاً بی‌ضرر است. قبل از پاسخ وازوواگال، ممکن است رنگ پریده به نظر برسید، احساس سبکی سر کنید و یا تاری دید داشته باشید. حالت تهوع، احساس گرما یا عرق سرد نیز می‌تواند علائم اولیه غش کردن باشد. حتی ممکن است شروع به خمیازه کشیدن کنید. همچنین ممکن است نبض کند و ضعیفی داشته باشید.

هماتوم  یا کبودی محل خونگیری

یکی دیگر از عوارض آزمایش خون که بدون شک خیلی از افراد تجربه می‌کنند، هماتوم (hematoma) یا کبودی محل خونگیری  است. هماتوم تورم، کبودی و برجستگی در ناحیه خونگیری است که در نتیجه نشت خون به بافت‌ها ایجاد می‌شود.

هماتوم زمانی ایجاد می‌شود که:

• سوزن وارد رگ کوچکی شود. در نتیجه ممکن است رگ پاره شده و کبودی ایجاد گردد.
• سوزن کاملا و به طور صحیح وارد رگ نشود.
• سوزن زمانی برداشته شود که تورنیکت (گارو) هنوز دور بازوی بیمار بسته شده است.
• پس از رگ‌گیری فشار کافی روی محل خونگیری، اعمال نشود.
• فرد پس از خونگیری ناحیه ورود سوزن را بمالد.
• بیمار تحت درمان با داروی ضدانعقاد باشد.
• فرد به ماده ضد عفونی کننده یا چسب زخم یا بانداژ حساسیت داشته باشد.

عفونت‌ها

عفونت‌های مختلف را می‌توان یکی از عوارض آزمایش خون محسوب کرد. افرادی که دچار نقص سیستم ایمنی هستند، بیشتر در معرض خطر چنین عفونت‌هایی قرار دارند. این عفونت نه تنها ممکن است سبب بیمار شدن فرد شود، بلکه می‌تواند در نتایج آزمایش نیز تداخل ایجاد کند. سپسیس (Sepsis) یکی از انواع خطرناک این عفونت‌ها است که در خون رخ می‌دهد.

توصیه می‌شود در صورت مشاهده قرمزی، درد، تورم یا حساسیت در محل رگ‌گیری، حتما با پزشک مشورت کنید.

درد ناشی از درگیری عصب

آسیب عصبی نیز یکی دیگر از عوارض آزمایش خون است. گاهی اوقات ممکن است شخصی که رگ‌گیری را انجام می‌دهد، مهارت و تجربه زیادی نداشته باشد و به عصب بیمار آسیب وارد کند. بیمار ممکن است به دلیل درگیری عصب، درد شدید و گزگز احساس کند. در چنین شرایطی توصیه می‌شود، سوزن خارج شود زیرا گاهی اوقات ممکن است آسیب دائمی به عصب وارد گردد.

فلبیت

فلبیت (Phlebitis) به معنای “التهاب ورید” است و یکی از عوارض نادر خونگیری محسوب می‌شود. علائم فلبیت روی بازو یا پایی که ورید ملتهب در آن قرار دارد تأثیر می‌گذارد.

علائم فلبیت عبارتند از:

• قرمز شدن ناحیه
• ورم و التهاب
• “خطوط” قرمز قابل مشاهده روی پوست در امتداد ورید.

سایر عوارض آزمایش خون

• عصبی بودن
• خارش پوست
• احساس گیجی
• حالت تهوع، استفراغ و اسهال
• درد شکم یا کمر
• گرگرفتگی، رنگ پریدگی یا سیانوز
• کهیر
• تاکی کاردی یا تعداد ضربان قلب بالا
• فشار خون پایین
• تشنج
• دپرسیون تنفسی یا نارسایی ریه در تبادل اکسیژن و دی‌اکسید‌کربن
• برونکواسپاسم و حمله آسم

نحوه کنترل و مدیریت عوارض آزمایش خون

چگونه عوارض آزمایش خون را مدیریت کنیم؟

• اگر بیمار بیهوش شد، عمل خونگیری را متوقف کنید. بیمار را در حالت درازکش قرار دهید و پاهای او را بالا بگیرید. اگر در این زمینه تخصصی ندارید، حتما با پزشک یا اورژانس تماس بگیرید.
• با بیماران صحبت کنید تا استرس ناشی از آزمایش خون کاهش یابد.
• از بیمار بخواهید حدود 15 دقیقه در محل بماند و تا 30 دقیقه بعد از خونگری، به‌هیچ عنوان رانندگی نکند.
• از بیمار بخواهید به آرامی نفس بکشد (نفس عمیق).
• اگر هماتوم ظاهر شد، سوزن را بیرون آورده و به مدت دو دقیقه محل تزریق را فشار دهید.
• پیش از دراوردن سوزن، گارو را باز کنید.
• ممکن است در بیماران تحت درمان با آسپرین یا ضد انعقاد خونریزی بیش از حد وجود داشته باشد. تا زمان قطع کامل خونریزی از محل رگ‌گیری، بیماران را ترک نکنید.
• در صورتی که بیمار احساس درد شدید کرد، فورا سوزن را خارج کنید تا به عصب، آسیبی وارد نشود.
• در صورت سوراخ شدن شریان، فورا گارو را باز کنید. محل خونگیری را حداقل 5 دقیقه نگه دارید تا خونریزی متوقف شود. نبض و فشار خون را چک کنید.
• در صورت بروز واکنش حساسیت، به بیمار آنتی هیستامین بدهید. البته در این مورد حتما باید با پزشک مشورت شود.

سخن پایانی

همانطور که می‌دانید، آزمایش خون یکی از رایج‌ترین روش‌های آزمایشگاهی است که به صورت روتین برای هر فردی انجام می‌شود. اما گاهی عوارض آزمایش خون می‌تواند عواقب جبران ناپذیری مانند عفونت خون یا آسیب دائمی به عصب را به دنبال داشته باشد.

بنابراین به عنوان یک بیمار باید با این عوارض و نحوه مدیریت آن‌ها آشنا باشید.

همچنین اگر به عنوان یک کارشناس آزمایشگاهی فعالیت می‌کنید، سعی کنید مهارت خود را در زمینه خونگیری افزایش دهید تا به این ترتیب از آسیب دیدن بیمار جلوگیری کرده و از استرس خود نیز بکاهید.

امیدواریم این مطلب مورد توجه شما قرار گرفته باشد.

خوشحال می‌شویم تجربیات خود را در این زمینه با ما و دیگر خوانندگان این مطلب به اشتراک بگذارید. دیدگاه های خود را برای ما ثبت کنید.