مروری بر انواع لوسمی ، از شایع ترین تا نادرترین

شاید برای شما هم سوال باشد که  لوسمی یا سرطان خون چیست؟ انواع آن کدام است و چه چیزی هرنوع  را منحصر به فرد می‌کند و آیا درمان هریک با دیگری متفاوت است؟

برای پاسخ به این سؤالات  به سراغ منابع معتبر رفتیم و در ادامه  این مطلب قصد داریم به بررسی انواع لوسمی بپردازیم. پس در ادامه با ما همراه باشید.

چند نوع سرطان خون وجود دارد؟

لوسمی (Leukemia) در واقع یک گروه متنوع از سرطان‌های مبتنی بر بافت خونی است که از مغز استخوان نشات می‌گیرد. سرطان خون در سلول های بنیادی ویژه واقع در مغز استخوان ایجاد می شود. این سلول های بنیادی تمام سلول های خونی بدن را ایجاد می کنند. در موارد لوسمی، سلول‌های بنیادی تولید سلول‌های خونی سالم را متوقف می‌کنند و در عوض سلول‌های نابالغ تولید می‌کنند که آن‌طور که باید عمل نمی‌کنند. لوسمی اغلب در سلول های بنیادی که گلبول های سفید را تشکیل می دهند رخ می دهد.

همه لوسمی‌ها بر اساس سیر بیماری به دو دسته تقسیم می‌شوند: حاد (Acute) یا مزمن (chronic).

لوسمی‌های حاد سرطان‌های خونی هستند که عموماً به طور ناگهانی یا در یک دوره زمانی بسیار کوتاه ظاهر می‌شوند.

لوسمی‌های مزمن معمولاً بسیار کندتر در بدن ایجاد می‌شوند. پزشک ممکن است حین انجام سایر معاینات پزشکی متوجه این نوع لوسمی شود.

اما آیا انواع لوسمی، فقط شامل تنوع حاد و مزمن است؟

انواع لوسمی براساس مشخصات سیتولوژیک

علاوه‌بر نوع مزمن و حاد، انواع لوسمی را می‌توان بر اساس مشخصات سیتولوژیک نیز طبقه بندی نمود. این طبقه بندی اغلب بر اساس نوع گلبول سفید درگیر انجام می‌شود.

لوسمی میلوئیدی حاد (AML)

لوسمی حاد میلوئیدی^[1] یکی از انواع لوسمی است که اغلب در بین افراد 60 و 70 ساله تشخیص داده می‌شود. این لوسمی میلوئیدی یکی از تهاجمی‌ترین انواع سرطان‌ها است. اما امروزه با استفاده از روش‌های جدید مانند نشانگرهای مولکولی و گیرنده‌های پروتئین، امید به زندگی در بیماران مبتلا به این نوع لوسمی افزایش یافته است. لوسمی حاد میلوئیدی یا AML در سلول‌های میلوئیدی ایجاد می‌شود. درصورت ابتلا به لوسمی میلوئید حاد، سلول‌های میلوئید نابالغ یا میلوبلاست‌ها شروع به تکثیر در مغز استخوان و خون می‌کنند. میلوبلاست‌ها به سرعت سلول‌های طبیعی و سالم را تحت تأثیر قرار می‌دهند.

لوسمی لنفوسیتی حاد (ALL)

لوسمی لنفوسیتی حاد^[2] بیشتر در بین کودکان شایع است. اما بزرگسالان نیز می‌توانند به آن مبتلا شوند. این یک سرطان نسبتاً نادر است. در این بیماری، نوع سلول خونی درگیر (سلول T یا سلول B) روش درمان را تعیین می‌کند. بر این اساس می‌توان از شیمی درمانی، ایمونوتراپی یا درمان هدفمند استفاده نمود.

لوسمی میلوئید مزمن (CML)

لوسمی میلوئید مزمن^[3] بسیار نادر است. تقریبا همه بیماران مبتلا به CML دارای جابجایی کروموزوم فیلادلفیا خواهند بود که لوسمی آن‌ها را فیلادلفیا مثبت می‌کند. از نظر تاریخی، این یک بیماری بسیار کشنده بوده است و میانگین بقای آن تنها 5 تا 7 سال پس از تشخیص است. اما اکنون، با مهارکننده‌های تیروزین کیناز شاهد بهبودی کامل بیماران در طول زمان هستیم.

لوسمی لنفوسیتی مزمن (CLL)

لوسمی لنفوسیتی مزمن^[4] یکی از شایع‌ترین انواع لوسمی در بین بزرگسالان است. پیش از این، بیماران مبتلا به CLL باید با شیمی درمانی‌های داخل وریدی درمان می‌شدند. امروزه، داروهای هدفمند درمانی خوراکی، از جمله مهارکننده‌های BTK و ونتوکلاکس، بسیار امیدوارکننده هستند. در واقع اکثریت قریب به اتفاق بیماران مبتلا به این بیماری اکنون می توانند به جای داروهای مبتنی بر IV از شیمی درمانی خوراکی به عنوان بخشی از رژیم درمانی خود استفاده کنند.

لوسمی فیلادلفیا مثبت چیست؟

لوسمی فیلادلفیا مثبت^[5] با جابجایی کروموزوم‌های 9 و 22 مشخص می‌شود. این اتفاق زمانی رخ می‌دهد که بخشی از کروموزوم 9 شکسته شده و خود را به کروموزوم 22 متصل می‌کند که منجر به تولید سلول‌های غیر طبیعی می‌شود.

جالب توجه است که کروموزوم فیلادلفیا در 100٪ موارد CML رخ می دهد، اما در AML و ALL به میزان کمتری وجود دارد.

مروری بر سایر انواع لوسمی

برخی از این انواع لوسمی نادر یا بسیار نادر هستند، با این وجود بازهم مورد مطالعه قرار گرفته‌اند. در ادامه مروری بر انواع  لوسمی نادر خواهیم داشت.

سندرم میلودیسپلاستیک (MDS): این سندروم قبلاً “پیش لوسمی” نیز نامیده می‌شد. اما امروزه پزشکان آن را به خودی خود یک سرطان خون منحصر به فرد می‍دانند. زمانی اتفاق می‌افتد که مغز استخوان سلول‌های خونی نابالغ زیادی تولید می‌کند که باعث کمبود پلاکت‌ها می‌شود (وضعیتی به نام ترومبوسیتوپنی). MDS می تواند تهدید کننده زندگی باشد.

نئوپلاسم‌های میلوپرولیفراتیو (MPN): در گذشته به این اختلال میلوپرولیفراتیو (MPD) می‌گفتند. اما اکتشافات مختلف منجر به درک بهتر آن به عنوان عضوی از خانواده‌ای از انواع لوسمی شد. بنابراین نام آن تغییر یافت. MPN معمولاً با شیمی‌درمانی خوراکی درمان می‌شود.

کم خونی آپلاستیک: این یک اختلال سلول‌های بنیادی ناشی از نارسایی مغز استخوان است. معمولاً با ترکیبی از شیمی درمانی و ایمونوتراپی درمان می‌شود.

نئوپلاسم سلول دندریتیک پلاسماسیتوئید بلاستیک (BPDCN): در ابتدا تصور می‌شد که این یک نوع لنفوم است، اما اکنون زیرگروه سرطان سلول دندریتیک در نظر گرفته می‌شود. BPDCN ناشی از بیان بیش از حد پروتئین CD123 است. معمولاً به عنوان یک اختلال پوستی ظاهر می‌شود که کاملاً غیرمعمول است.

لوسمی سلول موئی : این یک نوع نادر از لوسمی مزمن است.

لوسمی مزمن میلومونوسیتی (CMML): این بیماری اکنون به عنوان زیرگروه MPN شناخته شده است و یک زمینه نوظهور از پیشرفت های علمی از طریق آزمایشات بالینی است.

سخن پایانی

لوسمی‌ها تومورهای بدخیم سلول‌های پیش ساز گلبول‌های سفید هستند، در این بیماری رشد بیش از حد و خارج از کنترل یک دودمان سلولی به‌وجود می‌آید. این سلول‌ها به‌طور غیرقابل مهار به تکثیر و رشد می‌پردازند و پس از اشغال همه‌ی فضای مغز استخوان به داخل خون محیطی سرازیر می‌شوند. تقسیم بندی لوسمی‌ها براساس مشخصات سیتولوژیک و سیر بیماری صورت می‌گیرد. در این مطلب به بررسی انواع لوسمی پرداخته شد.

واژه نامه