ایدز و بارداری: داروهای HIV در طول مدت بارداری و زایمان

نکات کلیدی:

• تمام زنان بارداری که به HIV (ویروس نقص سیستم ایمنی انسان) مبتلا هستند، به‌‎منظور جلوگیری از انتقال HIV از مادر به جنین و همین‌طور به‌منظور محافظت از سلامتی خود، باید از داروهای HIV مصرف نمایند.
• مصرف اکثر داروهای HIV در طول دوران حاملگی، برای مادر و جنین بی‌خطر است. به‌طور کلی داروهای HIV خطر ایجاد ناهنجاری در جنین را افزایش نمی‌دهند.
• به‌طور کلی، زنان باردار مبتلا به HIV نیز می‌توانند از همان داروهای HIV مصرف نمایند که به افراد بالغ دیگر توصیه می‌شود، مگر آنکه عوارض جانبی شناخته شده‌ی یک دارو برای مادر و یا جنین از مزیت آن بیشتر باشد.
• زنان باردار مبتلا به HIV باید در سریع‌ترین زمان ممکن مصرف داروهای HIV را شروع نمایند. زنانی که از قبل از بارداری داروهای HIV مصرف می‌کنند، باید در طول مدت بارداری نیز به مصرف داروهای خود ادامه دهند.
• برای زنانی که نزدیک به زمان زایمان بوده و میزان ویروس موجود در خون آن‌ها زیاد است و یا میزان آن نامشخص است، به‌منظور جلوگیری از انتقال HIV از مادر به جنین، وضع حمل به صورت سزارین تجویز می‌شود. سزارین برای هفته‌ی 38 بارداری (2 هفته قبل از زایمان به صورت طبیعی) برنامه‌ریزی می‌شود.

آیا زنان مبتلا به HIV در طول مدت زمان بارداری، باید داروهای HIV مصرف نمایند؟

جواب مثبت است. تمام زنان باردار مبتلا به HIV، به‌منظور جلوگیری از انتقال HIV از مادر به جنین، نیاز است تا در طول مدت بارداری از داروهای HIV مصرف نمایند. داروهای HIV از ازدیاد ویروس در بدن جلوگیری کرده و باعث کاهش مقدار آن می‌شوند. میزان کم ویروس در بدن مادر، باعث کاهش خطر انتقال HIV در هنگام بارداری و زایمان از مادر به جنین می‌شود. همچنین کم شدن میزان ویروس HIV در بدن مادر، به حفظ سلامت او نیز کمک می‌کند.

آیا مصرف داروهای HIV در طول مدت بارداری بی‌خطر است؟

 مصرف اکثر داروهای HIV در طول مدت بارداری بی‌خطر است. به‌طور کلی داروهای HIV خطر ایجاد ناهنجاری در جنین را افزایش نمی‌دهند.

قبل از تجویز دارویی خاص برای یک زن باردار مبتلا به HIV، پزشکان مزایا و خطرات آن دارو را برای مادر و جنین به دقت در نظر می‌گیرند.

چه زمانی یک زن باردار مبتلا به HIV باید شروع به مصرف دارو نماید؟

تمام زنان باردار مبتلا به HIV، در سریع‌ترین زمان ممکن لازم است تا مصرف داروهای HIV را شروع نمایند. به‌طور کلی، زنانی که قبل از بارداری، داروهای HIV را مصرف می‌کردند، لازم است تا در طول مدت بارداری نیز به مصرف دارو ادامه دهند.

یک زن باردار مبتلا به HIV نیاز است تا کدام داروهای HIV را مصرف نماید؟

انتخاب یک رژیم دارویی HIV برای مصرف در طول دوره‌ی بارداری، به عوامل مختلفی بستگی دارد. ازجمله‌ی این عوامل میتوان به داروهای HIV که اکنون و یا در گذشته مصرف نموده است، شرایط پزشکی دیگری که ممکن است داشته باشد و نتایج تست مقاومت دارویی، اشاره نمود. به‌طور کلی یک زن باردار مبتلا به HIV میتواند همان داروهایی را مصرف نماید که به یک فرد بالغ غیر باردار تجویز می‌شود، مگر آنکه عوارض جانبی شناخته شده‌ی یک دارو از فواید آن برای مادر و جنین، بیشتر باشد.

در اکثر مواقع، زنانی که قبل از بارداری در حال مصرف داروهای HIV بوده‌اند، بهتر است تا مصرف همین داروها را در طول مدت بارداری نیز ادامه دهند. اما در برخی از موارد نیاز است تا داروهای HIV در طول مدت بارداری تغییر نمایند. برای مثال شاید نیاز باشد به‌منظور جلوگیری از افزایش خطر یک عارضه‌ی جانبی خاص در طول مدت بارداری، داروی HIV شخص باردار تغییر نماید. به‌طور کلی به‌منظور تغییر رژیم دارویی در طول مدت بارداری، نیاز است تا حتما با پزشک مشورت شود.

آیا نیاز است تا زنان به هنگام زایمان نیز داروی HIV مصرف نمایند؟

جواب مثبت است. نوزاد به هنگام زایمان طبیعی در معرض ویروس HIV موجود در خون و دیگر مایعات بدن مادر قرار می‌گیرد. به هنگام زایمان، داروهای HIV که از جفت به جنین منتقل شده‌اند، مانع از انتقال HIV از مادر به جنین می‌شود. مخصوصا اگر این داروها در روزهای انتهایی بارداری مصرف شده باشند.

زنان بارداری که داروی HIV مصرف می‌نمایند، باید در روزهای پایان بارداری و نزدیک به وضع حمل نیز داروهای خود را طبق برنامه‌ی زمانی مصرف نمایند.

زنانی که نزدیک به وضع حمل بوده و میزان ویروس در خون آن‌ها زیاد است (بیشتر از 1000 ویروس در هر میلی‌لیتر) و یا میزان ویروس در خون آن‌ها مشخص نیست،  نیاز است تا دارویی به نام زیدوودین^[1] مصرف نمایند.

زیدوودین می‌تواند به راحتی از طریق جفت از مادر به جنین منتقل شود. زمانی که داروی زیدوودین به جنین منتقل شود، از نوزاد در برابر هرگونه ویروس HIV که ممکن است در زمان زایمان به بدن او وارد شود، محافظت می‌کند. به همین علت مصرف داروی زیدوودین در روزهای نزدیک به وضع حمل، می‌تواند از انتقال HIV از مادر به جنین جلوگیری کند، حتی اگر میزان ویروس در خون مادر زیاد باشد.

آیا وضع حمل به صورت سزارین می‌تواند خطر انتقال ویروس HIV از مادر به جنین را کاهش دهد؟

جواب مثبت است. در هنگامی که میزان ویروس HIV در خون مادر زیاد باشد (بیشتر از 1000 ویروس در هر میلی‌گرم) و یا میزان ویروس در خون مادر در زمان نزدیک به زایمان نامشخص باشد، وضع حمل به صورت سزارین می‌تواند خطر انتقال HIV از مادر به جنین را کاهش دهد. به‌منظور کاهش خطر انتقال HIV از مادر به جنین، سزارین را در هفته‌ی 38 بارداری، یعنی 2 هفته قبل از زمان زایمان طبیعی، برنامه‌ریزی می‌کنند.

البته برای مادرانی که میزان ویروس در خون آن‌ها کمتر از 1000 عدد در هر میلی‌گرم است، هنوز مشخص نیست که زایمان به صورت سزارین تاثیری در کاهش خطر انتقال HIV از مادر به جنین داشته باشد. با این حال صرف نظر از میزان ویروس در خون مادر، پزشک ممکن است به دلایل پزشکی دیگر، زایمان به صورت سزارین را پیشنهاد نماید.

آیا مادر بعد از وضع حمل نیز باید به مصرف داروهای HIV ادامه دهد؟

مصرف مداوم داروهای HIV در طول مدت حیات شخص، از پیشرفت بیماری به مرحله ایدز جلوگیری کرده و خطر انتقال آن را کاهش می‌دهد. نیاز است تا مادر با مشورت پزشک خود در مورد ادامه‌ی مصرف داروهای HIV بعد از وضع حمل و یا تغییر داروها تصمیم‌گیری نماید.

به‌طور کلی نوزادانی که از مادران مبتلا به HIV به دنیا می‌آیند نیاز است تا مدت 4 الی 6 هفته بعد از زایمان، داروی زیدوودین مصرف نمایند. (در بعضی از شرایط ممکن است که نوزاد علاوه‌بر زیدوودین، داروهای HIV دیگری را نیز مصرف نماید.) مصرف داروهای HIV نوزاد را در برابر ایجاد هرگونه عفونت ناشی از انتقال احتمالی ویروس HIV به بدن او، محافظت می‌کند.

واژه‌نامه: