تست لوله زایا برای تشخیص کاندیدا آلبیکنس (Germ tube test)

تهیه و تنظیم: دکتر محمد قهری

معرفی آزمایش لوله زایا

این تست یکی از ابتدایی‌ترین، ارزانترین و سریع‌ترین آزمایش برای تشخیص کاندیدا آلبیکنس از سایر گونه‌های جنس آلبیکنس است. ایجاد لوله‌ زایا در کاندیدا آلبیکنس اولین بار در سال 1956 توسط رینولد و براو (Reynolds and Braude) گزارش گردید.

اساس آزمایش لوله زایا

تشکیل لوله‌ی زایا با افزایش سنتز پروتئین و اسید ریبونوکلئیک در سلول مخمری مرتبط است. لوله‌ی زایا یکی از فاکتورهای ویرولانس برای کاندیدا آلبیکنس محسوب می‌شود. پهنای لوله‌ زایا معادل نصف ضخامت سلول مخمری مادر و طول آن 3 تا 4 برابر طول سلول مخمر مادری می‌باشد و فاقد هسته و نیز فاقد هیچگونه فشردگی یا فرورفتگی در طول خود می‌باشد.

کاربرد بالینی

بین 95 الی 97 درصد سویه‌های کاندیدا آلبیکنس را به کمک این تست ساده در مدت 2 الی 3 ساعت میتوان شناسایی کرد. باید توجه داشت که  آزمایش بر روی کلنی های کشت 24 یا 48 ساعته انجام می‌گیرد. باید توجه داشت که کاندیدا دابلینینسیس نیز قادر به ایجاد لوله‌ی زایا  کاملا مشابه با گونه‌ی آلبیکنس می‌باشد و به کمک این تست قابل افتراق از یکدیگر نمی‌باشند، اما به دلیل اینکه در مطالعات متعدد اپیدمیولوژیک در مناطق مختلف دنیا شیوع آن نسبت به کاندیدا آلبیکنس کمتر از یک درصد است لذا در بررسی‌های آزمایشگاهی و کلینیکی نتیجه‌ی مثبت در این تست، تشخیص کاندیدا آلبیکنس را تائید می‌نماید.

نحوه جمع‌آوری نمونه و رعایت نکات ضروری

از کلنی‌های کاندیدا که در محیط سابورو دکستروز آگار رشد کرده‌اند و 24 الی 48 ساعت از ظاهر شدن آن‌ها گذشته است و نیز از نمونه سرم تازه (غیر همولیز و غیر لیپمیک و غیر ایکتریک) استفاده می‌شود.

روش انجام آزمایش

یکی از ساده‌ترین روش‌های انجام این تست عبارت است از:

• توسط یک آنس استریل از کشت خالص مخمر برداشت کنید.
• سوسپانسیونی از مخمر در درون سرم گوساله، گاو، خرگوش یا انسان تهیه نمائید، به طوری‌که حجم آن 0.3 تا 0.5 میلی‌لیتر بوده و حاوی حدود 100 الی 1000 سلول باشد.
• سوسپانسیون فوق‌الذکر را در دمای 37 درجه به مدت 2 تا 3 ساعت نگهداری نمائید.
• توسط یک آنس استریل یک قطره از سوسپانسیون فوق را روی یک لام استریل گذاشته و پس از پوشاندن آن توسط لامل، وجود یا فقدان لوله زایا را در زیر میکروسکوپ بررسی نمائید.  

کنترل کیفی در تست ایجاد لوله‌ زایا

برای این منظور از سویه های استاندارد به شرح زیر می توان استفاده کرد:

Positive Control: C. albicans (ATCC 10231)

Negative Control: C. tropicalis (ATCC 13803), C. glabrata (ATCC 2001)

تفسیر آزمایش لوله زایا

90 درصد ایزوله‌های کلینیکی کاندیدا در صورتی که درون سرم و به مدت 2 تا 3 ساعت در دمای 37 درجه نگهداری شوند، ایجاد لوله زایا می‌نمایند. لوله‌های زایا هایفی‌های کوتاه و ابتدایی هستند که مستقیما از سلول‌های مخمری ایجاد می‌شوند. گاهی در شرایط مشابه، آرتروکونیدیاهای ژئوتریکوم و ترایکوسپورون ایجاد لوله‌های طویلی را می‌نمایند که با لوله‌های زایای کاندیدا آلبیکنس مشابهت دارند ولی به هر حال کاندیدا آلبیکنس اولا سلول‌های جوانه زن فعال را نیز علاوه‌بر لوله‌های زایا ایجاد می‌نماید و ثانیا فاقد آرتروکونیدیا در میسلیوم حقیقی بوده و بدین ترتیب از دو قارچ مذکور افتراق داده می‌شود.

از بین گونه‌های دیگر جنس کاندیدا، کاندیدا تروپیکالیس نیز در شرایط مشابه لوله زایا تولید می‌کند اما تفاوت آن با کاندیدا آلبیکنس در این است که لوله‌ی زایای ایجاد شده در این گونه، بلافاصله و یا با اندک فاصله‌ای بعد از سلول مخمری مادر، دارای یک فشردگی (constriction) می‌باشد که از این ویژگی برای تشخیص احتمالی این گونه استفاده می‌شود. در صورتیکه در لوله‌ زایای ایجاد شده در کاندیدا آلیبیکنس هیچگونه فشردگی در طول لوله‌ی زایا مشاهده نمی‌شود و منظره‌ی آن یکنواخت و طویل و ظریف است. مانند سایر آزمایش‌ها مقدار مخمر تلقیحی، محیط کشت مصرفی و درجه حرارت انکوباسیون در نتایج بدست آمده موثر هستند. سرم انسان یا حیوانات آزمایشگاهی برای انجام آزمایش مناسب می‌باشند ولی به علت احتمال وجود ویروس‌های بیماری‌زا در سرم انسانی توصیه شده است که از سرم گوساله و یا سرم اسب استفاده شود. بالا‌ترین میزان تولید لوله زایا در صورتی است که میزان ارگانیسم تلقیح شده در سرم، به تعداد یکصدهزار یا یک میلیون سلول در هر میلی‌لیتر باشد. اگر تعداد سلول‌ها زیاد گردد، ایجاد لوله زایا کاهش خواهد یافت. می‌توان از واریته‌هایی از کاندیدا آلبیکنس که ایجاد لوله زایا می‌کنند به عنوان شاهد مثبت و از کاندیدا تروپیکالیس به عنوان شاهد منفی در طی آزمایش استفاده نمود.