گزیلوز لیزین دزوکسی کولات (XLD) آگار

گزیلوز لیزین دزوکسی کولات ^[1] (XLD) آگار یک محیط انتخابی و افتراقی برای جداسازی، کشت و تمایز میکروارگانیسم‌های گرم منفی روده و تمایز سالمونلا و شیگلا در نمونه‌های بالینی یا مواد غذایی است. آگار XLD به صورت انتخابی با مهار سایر عوامل بیماری‌زای روده‌ای، رشد سالمونلا و شیگلا را افزایش می‌دهد و باکتری‌های روده‌ای گرم منفی را بر اساس تخمیر گزیلوز ^[2]، دکربوکسیلاسیون لیزین ^[3] و تولید سولفید هیدروژن از تیوسولفات سدیم، متمایز می‌کند.

در این مطلب قصد داریم تا در رابطه با گزیلوز لیزین دزوکسی کولات (XLD) آگار، نحوه آماده‌سازی آن و نتیجه رشد ارگانیسم‌های مختلف روی این آگار، اطلاعاتی ارائه کنیم. پس در ادامه با ما همراه باشید.

اصول گزیلوز لیزین دزوکسی کولات آگار

محیط کشت گزیلوز لیزین دزوکسی کولات آگار از 2 ترکیب اصلی تشکیل شده است:

1. قندها (گزیلوز ، لاکتوز و ساکارز)
2. لیزین

گزیلوز توسط اکثر باکتری‌های روده‌ای گرم منفی از جمله سالمونلا به سرعت تخمیر می‌شود و باعث اسیدی شدن محیط کشت می‌گردد. در نتیجه شاخص فنول رد را به زرد تبدیل می‌کند.

از آنجایی که گونه‌های شیگلا از گزیلوز استفاده نمی‌کنند، محیط کشت اسیدی نشده و کلنی‌های قرمز تولید می‌شوند. این ویژگی به تمایز گونه‌های شیگلا کمک می‌کند.

پس از اتمام ذخیره گزیلوز، گونه‌های سالمونلا لیزین را دکربوکسیلات می‌کند و pH را به حالت قلیایی افزایش می‌دهند. در نتیجه مجددا کلنی‌های قرمز رنگی روی گزیلوز لیزین دزوکسی کولات آگار ایجاد می‌شود. ارگانیسم هایی که لیزین دکربوکسیلاز منفی هستند، باعث ایجاد pH اسیدی و تولید کلنی‌های زرد می‌شوند.

از آنجایی که سالمونلا، تیوسولفات را متابولیزه می‌کند تا سولفید هیدروژن تولید شود، این کلنی‌ها دارای مراکز سیاه رنگی هستند که آن‌ها را از کلنی‌های شیگلا متمایز می‌کند.

گزیلوز لیزین دزوکسی کولات آگار حاوی عصاره مخمر ^[4] نیز هست که نیتروژن، کربن و ویتامین‌های مورد نیاز برای رشد ارگانیسم را تأمین می‌کند.

همچنین سدیم دئوکسی کولات موجود در این محیط کشت از رشد باکتری‌های گرم مثبت جلوگیری کرده و  کلرید سدیم، تعادل اسمزی را حفظ می‌کند.

ترکیبات گزیلوز لیزین دزوکسی کولات آگار

برای آماده‌سازی یک لیتر از گزیلوز لیزین دزوکسی کولات آگار به ترکیبات زیر نیاز است:

• لاکتوز ………………………………   7/5 گرم
• ساکارز …………………………….   7/5 گرم
• تیوسولفات سدیم…………………   6/8 گرم
• لیزین ……………………………….   5/0 گرم
• سدیم کلرید………………………..   5/0 گرم
• گزیلوز ………………………………    3/75 گرم
• عصاره مخمر ………………………    3/0 گرم
• سدیم دئوکسی کولات ………….    2/5 گرم
• فریک آمونیوم سیترات ……………   0/8 گرم
• فنل قرمز …………………………..    80/0 گرم
• آگار ………………………………….   0/15 گرم

نحوه آماده‌سازی 1 لیتر از گزیلوز لیزین دزوکسی کولات آگار

55 گرم از ترکیبی که در قسمت قبل گفته شد را در یک لیتر آب حل کنید.

ترکیب را روی هات پلیت قرار داده و مرتبا هم بزنید تا زمانی که به نقطه جوش برسد.

توجه: از حرارت دادن بیش از حد ترکیب خودداری کرده و آن را اتوکلاو نکنید.

محلول را بلافاصله به بن ماری  با دمای 50 درجه سانتی گراد منتقل کنید.

پس از خنک شدن، آن را در پتری دیش بریزید.

توجه: توصیه می‌شود حجم زیادی از محیط کشت را تهیه نکنید که برای حل شدن نیاز به گرم شدن طولانی مدت داشته باشد.

نتیجه کشت برخی میکروارگانیسم‌ها روی گزیلوز لیزین دزوکسی کولات آگار

میکروارگانیسم‌های مختلف بر اساس ویژگی‌های متفاوتی که دارند، کلنی‌های رنگی مختلفی روی گزیلوز لیزین دزوکسی کولات آگار ایجاد می‌کنند و تمایز میکروارگانیسم‌ها نیز بر همین اساس صورت می‌گیرد.

جدول 1. نتیجه کشت برخی میکروارگانیسم‌ها روی XLD آگار

توضیحات تکمیلی

• ممکن است یک محیط واحد برای بازیابی همه عوامل بیماری‌زا کافی نباشد، بنابراین در کنار استفاده از گزیلوز لیزین دزوکسی کولات آگار باید از یک محیط کشت دیگر مانند مکانکی آگار نیز استفاده کرد.
• برخی عوامل بیماری‌زا مانند سودوموناس ممکن است در این آگار مستعمرات قرمز رنگ مانند شیگلا ایجاد کنند، بنابراین آزمایشات بیوشیمیایی بیشتر برای تشخیص نهایی ضرورت دارد.
• پروتئوس میرابیلیس ^[5] ممکن است کلنی‌های کوچک با مراکز سیاه و مشابه سالمونلا ایجاد کند. با این وجود تشخیص آن از سالمونلا دشوار نیست زیرا کلنی‌های سالمونلا بزرگتر هستند و مراکز بزرگتری هم دارند.
• انکوباسیون طولانی مدت (بیش از 48 ساعت) ممکن است منجر به نتایج مثبت کاذب شود.
• سالمونلا پاراتیفی ^[6]، سالمونلا پلوروم ^[7] و سالمونلا گالیناروم ^[8] کلنی‌های قرمز رنگ و فاقد مراکز سیاه ایجاد می‌کنند.از این رو ممکن است با شیگلا اشتباه گرفته شوند.

جمع‌بندی

همانطور که گفته شد، گزیلوز لیزین دزوکسی کولات (XLD) آگار یک محیط انتخابی برای جداسازی، کشت و تمایز میکروارگانیسم‌های گرم منفی روده به ویژه سالمونلا و شیگلا است.

گونه‌های سالمونلا روی این آگار به صورت کلنی‌های قرمز با مراکز سیاه و گونه‌های شیگلا به صورت کلنی‌های قرمز فاقد مراکز سیاه ظاهر می‌شوند.

در این مطلب سعی کردیم دلیل ایجاد این کلنی‌ها و نحوه آماده‌سازی گزیلوز لیزین دزوکسی کولات آگار را بیان کنیم. امیدواریم این مطلب مورد توجه شما قرار گرفته باشد.

واژه نامه