تکنیک رنگ آمیزی تولوئیدن بلو برای ماست سل‌ها

تولوئیدن بلو ^[1] (TB) یکی از رنگ‌های پرکاربرد در هیستولوژی و بافت شناسی است. این رنگ، بسته به نحوه اتصال شیمیایی آن با اجزای مختلف بافت، می‌تواند رنگ‌های مختلفی را ایجاد کند.

تولوئیدن بلو اولین بار در سال 1856، توسط یک شیمیدان بریتانیایی به نام ویلیام هنری پرکین^[2] پدیدار شد. این رنگ ابتدا با نام بنفش آنیلین (aniline purple) یا “Mauveine” شناخته می‌شد و بیشتر در صنعت کاربرد داشت. اما بعدها تولوئیدن بلو  نامگذاری شد و برای اهداف پزشکی مورد استفاده قرار گرفت. در این مطلب قصد داریم به بررسی تکنیک رنگ آمیزی تولوئیدن بلو  و کاربرد آن برای ماست‌سل‌ها بپردازیم.

چه کسانی از تکنیک رنگ آمیزی تولوئیدن بلو استفاده می‌کنند؟

تولوئیدن بلو به‌طور گسترده برای اهداف تشخیصی و تحقیقاتی استفاده می‌شود.

در آزمایشگاه‌های تشخیصی، آسیب‌شناسان از تولوئیدن بلو برای برجسته کردن گرانول‌های ماست سل استفاده می‌کنند. این رنگ در ارزیابی وضعیت بیماران مبتلا به شرایط پاتولوژیک مانند سرطان‌ها، بیماری‌های التهابی آلرژیک و بیماری‌های گوارشی کاربرد دارد.

به‌علاوه، می‌توان از این رنگ به عنوان بخشی از فرآیند غربالگری برخی سرطان‌ها، مانند سرطان دهان، استفاده کرد.

تولوئیدن بلو همچنین در معاینات پزشکی قانونی و موارد مشکوک به تجاوز جنسی نیز  استفاده می‌شود. از آنجایی که این رنگ معمولا توسط سلول‌های آسیب دیده جذب می‌شود، می‌توان از آن برای شناسایی بافت آسیب دیده در دستگاه تناسلی استفاده کرد.

مروری بر ماست سل‌ها

همانطور که در قسمت مقدمه گفته شد، در این مطلب قصد داریم به معرفی تکنیک رنگ آمیزی تولوئیدن بلو برای ماست سل‌ها بپردازیم. این موضوع یکی از مهم‌ترین کاربردهای تولوئیدن بلو است. اما پیش ازآن باید بدانیم که ماست سل چیست و چرا باید رنگ آمیزی شود؟

ماست سل (mast cell) که به آن ماستوسیت (mastocyte) هم می‌گویند، یک سلول مهاجر از بافت همبند است.  این سلول، حاوی گرانول‌های هیستامین (histamine) و هپارین (heparin) است که رنگ تیره دارند. این دو ماده واسطه‌های شیمیایی هستند که در جریان واکنش‌های آلرژیک و التهاب‌ها آزاد می‌شوند.

ماست سل‌ها هم از نظر ظاهری و هم از نظر عملکردی بسیار شبیه بازوفیل‌ها هستند. ماست سل‌ها بیشتر به خاطر نقششان در مبارزه با آلرژی شناخته می‌شوند. اما این سلول‌‌ها در درمان زخم، رگ زایی و دفاع از بدن در مقابل عوامل بیماری‌زا نیز دخیل هستند.

استفاده از تکنیک رنگ آمیزی تولوئیدن بلو ابزار مفیدی را برای تشخیص افتراقی تومورهای ماست سل در اختیار پاتولوژیست‌ها قرار می‌دهد.

مواد و محلول‌های مورد نیاز برای رنگ آمیزی تولوئیدن بلو

در ادامه به بررسی مواد و محلول‌های مورد نیاز برای تکنیک تولوئیدین بلو خواهیم پرداخت.

تثبیت کننده: بافر فرمالین خنثی10%.

نمونه: بافت پارافین‌گیری شده و برش خورده به قطر 5 میکرومتر

محلول 0.5 درصد پتاسیم پرمنگنات :

• پتاسیم پرمنگنات —————————————- 0.5 گرم
• آب مقطر ———————————————- 100میلی‌لیتر

محلول متابی سولفیت پتاسیم 1 درصد:

• متابی سولفیت پتاسیم ————————————1 گرم
• آب مقطر ———————————————- 100میلی‌لیتر

محلول آبی تولویدین 0.02 درصد:

• تولویدین آبی (I. 52040) ——————————-  0.02 گرم
• آب مقطر ——————————————— 100میلی‌لیتر
• اسید استیک گلاسیال ———————————– 0.25 میلی لیتر

مراحل رنگ آمیزی

پیش از شروع تکنیک رنگ آمیزی تولوئیدن بلو،  حتما از کنترل اسلاید (لام کنترلی) استفاده کنید. لام کنترلی به معنای تهیه ماده‌ای است که برای ایجاد یک واکنش خاص شناخته شده است. این ماده روی یک لام شیشه‌ای فیکس می‌شود و در فرآیند کنترل کیفیت استفاده می‌گردد.

• ابتدا مراحل پارافین زدایی و هیدراسیون را انجام دهید.
• لام را به مدت 2 دقیقه در محلول پتاسیم پرمنگنات قرار دهید.
• سپس در دو نوبت آب مقطر بشویید. به این معنی که دو مرتبه لام را درون جار حاوی آب مقطر فرو ببرید.
• لام را به مدت 1 دقیقه در محلول متابی سولفیت پتاسیم قرار دهید.
• به مدت 3 دقیقه زیر آب شیر بشویید. سپس در دو نوبت آب مقطر بشویید.
• لام را به مدت 5 دقیقه در محلول تولویدین بلو قرار دهید.
• سپس در 3 نوبت آب مقطر بشویید.
• مراحل دهیدراسیون را به کمک درصدهای مختلف الکل انجام دهید.
• شفاف سازی به کمک زایلین را انجام داده و لام را به کمک رزین مصنوعی فیکس کنید. به این ترتیب می‌توانید بافت رنگ ‌آمیزی شده را زیر میکروسکوپ بررسی کنید.

نتایج رنگ آمیزی تولوئیدن بلو برای ماست سل‌ها

• گرانول‌های ماست سل —————————– بنفش (متاکروماتیک)
• موکوپلی ساکاریدهای اسیدی^[3] ———————— قرمز تا صورتی
• هسته ——————————————-آبی

جمع‌بندی

همانطور که در  این مطلب خواندید، تکنیک رنگ آمیزی تولوئیدن بلو، روشی است که در آزمایشگاه‌های تشخیصی و پاتولوژی کاربردهای زیادی دارد. به عنوان مثال در بررسی بافت آسیب دیده در آزمایشگاه‌های پزشکی قانونی.

اما کاربرد مهم آن، بررسی ماست سل‌ها و سرطانی شدن آن‌ها است. دراین مطلب سعی کردیم به بررسی این تکنیک رنگ آمیزی بپردازیم.

شما از چه تکنیک‌هایی در آزمایشگاه خود استفاده می‌کنید؟

تجربیات خود را با ما و دیگر خوانندگان این مطلب به اشتراک بگذارید.

واژه نامه