آیا می‌دانستید شما هم ممکن است به سندرم خشکی دهان مبتلا باشید؟
سندرم خشکی دهان (dry mouth syndrome) زمانی اتفاق می‌افتد که شما بزاق کافی تولید نمی‌کنید. شاید برای خیلی‌ها این امر عادی به نظر برسد و حتی ندانند که به این سندرم مبتلا هستند. اما سندرم خشکی دهان می‌تواند به سلامت دهان، دندان و لثه‌ها آسیب برساند و عوارضی را به دنبال داشته باشد. پس اگر احساس می‌کنید دهانتان مدام خشک می‌شود، برای رفع این مشکل با ما همراه باشید.
علت سندرم خشکی دهان چیست؟
بزاق نقش مهمی در شستن غذا از روی دندان‌ها، کنترل باکتری‌ها در دهان، کمک به فهمیدن طعمو بلع و هضم غذا دارد.
خشکی دهان زمانی رخ میدهد که غدد بزاقی در دهان شما بزاق کافی تولید نکنند. اگر کم آب می‌خورید یا یا عصبی هستید، گاهی اوقات خشکی دهان طبیعی است. اما خشکی دائمی دهان می‌تواند نشانه‌ای از یک مشکل اساسی باشد. سندرم خشکی دهان با نام اکسروستومیا (Xerostomia) نیز شناخته می‌شود.
اما خشکی دهان گاهی اوقات می‌تواند ناشی از یک مشکل اساسی یا بیماری باشد. در ادامه به برخی از شایع‌ترین علل خشکی دهان اشاره‌ای خواهیم داشت.
- داروها: داروهای مختلف می‌توانند باعث خشکی دهان شوند. از جمله داروهای ضد افسردگی، آنتی‌هیستامین‌ها و دیورتیک‌ها. برای آگاهی از این موضوع می‌توانید بروشور همراه دارو را بررسی کنید تا ببینید آیا خشکی دهان به عنوان عارضه جانبی ذکر شده است یا خیر.
- گرفتگی بینی: تنفس از طریق دهان حین خواب می‌تواند باعث خشکی دهان شود.
- دیابت: دیابت باعث بالارفتن سطح قند خون و خشکی دهان می‌شود.
- پرتودرمانی سر و گردن: پرتودرمانی می‌تواند باعث التهاب غدد بزاقی شود.
- شیمی درمانی برای سرطان
- آسیب عصبی به سر یا گردن
- شرایط سلامتی: مانند سکته مغزی، عفونت قارچی (برفک دهان) یا بیماری آلزایمر
- مصرف زیاد الکل یا نوشابه
- مصرف تنباکو
- استفاده از مواد مخدر: مانند مت آمفتامین‌ها یا ماری جوانا
گاهی اوقات سندرم خشکی دهان به دلیل شرایطی ایجاد می‌شود که غدد بزاقی را از عملکرد صحیح باز می‌دارند. مانند سندرم شوگرن، اسکلرودرمی، لوپوس اریتماتوز سیستمیک، عفونت هپاتیت C، آرتریت روماتوئید، بی اشتهایی عصبی، یا پرخوری عصبی.
علائم سندرم خشکی دهان چیست؟
اصلی ترین مشخصه سندرم خشکی دهان، خشک شدن دهان است. اما در موارد شدید ممکن است افراد در صحبت کردن، خوردن یا قورت دادن غذا با مشکل مواجه شوند. این می‌تواند منجر به مشکلات سلامتی بیشتری از جمله سوء تغذیه شود.
علائم دیگر عبارتند از:
- بزاق غلیظ و رشته‌ای
- گلو درد
- احساس تشنگی
- نیاز به مایعات بیشتر برای کمک به بلع
- تغییر در حس چشایی
- لب‌های خشک یا ترک خورده
- صدای خشن
- خشکی چشم، بینی یا گوشه‌های دهان
- زخم‌های دهان
- لکه‌های سفید در دهان (عفونت قارچی)
- خونریزی لثه
- پوسیدگی دندان
سندرم خشکی دهان چه مشکلاتی می‌تواند ایجاد کند؟
بزاق نقش مهمی در حفظ سلامت دهان شما دارد. اگر خشکی دهان دارید، ممکن است مشکلات دیگری را نیز تجربه کنید، مانند:
- احساس سوزش یا درد در دهان
- لب‌های خشک
- بوی بد دهان (هالیتوزیس)
- کاهش یا تغییر حس چشایی
- عفونت‌های مکرر دهان، مانند برفک دهان
- پوسیدگی دندان و بیماری لثه
- مشکل در صحبت کردن، خوردن یا بلعیدن
سندرم دهان خشک چگونه تشخیص داده می‌شود؟
اگر احساس خشکی دهان مداوم داشتید، به پزشک یا دندانپزشک مراجعه کنید. پزشک دهان شما را به دقت بررسی می‌کند. همچینین در مورد داروهایی که مصرف می‌کنید سوالاتی خواهد پرسید. گاهی اوقات ممکن است آزمایش‌هایی از جمله آزمایش خون یا تصویربرداری برای بررسی علل عدم عملکرد غدد بزاقی درخواست شود.
درمان خشکی دهان
اگر پزشک یا دندانپزشک شما بتواند علت خشکی دهان را تشخیص دهد، راه درمانی آن ساده‌تر خواهد بود.
به عنوان مثال، اگر مصرف دارو علت احتمالی سندرم خشکی دهان باشد، پزشک ممکن است دوز مصرفی شما را کاهش دهد یا داروی جایگزینی را پیشنهاد دهد.
داروهای ضد احتقان بینی و انسولین برای دیابت نیز ممکن است برای رفع این معضل، توسط پزشک تجویز شوند.
اگر خشکی دهان شما ناشی از رادیوتراپی یا سندرم شوگرن باشد، ممکن است دارویی به نام پیلوکارپین (Pilocarpine) تجویز شود. این قرص به تحریک غدد بزاقی برای تولید بزاق بیشتر کمک می‌کند. با این حال، پیلوکارپین برای همه مناسب نیست. زیرا ممکن است عوارض جانبی مانند تعریق یا سردرد ایجاد کند.
اگر اقدامات فوق کمکی نکرد، پزشک ممکن است یک جایگزین بزاق مصنوعی را پیشنهاد دهد. این دارو ممکن است به شکل اسپری یا ژل باشد.
توصیه می‌شود برای درمان خشکی دهان خودسرانه عمل نکنید. حتما به پزشک مراجعه کنید تا از عوارض جانبی دیگر جلوگیری شود.
راهکارهای خانگی رفع خشکی دهان
اقدامات ساده‌ای وجود دارد که می‌توانید برای کمک به مرطوب نگه داشتن دهان خود امتحان کنید.
- مصرف مایعات خود را افزایش دهید. آب را جرئه جرئه بنوشید. همچنین از مصرف نوشیدنی‌های شیرین خودداری کنید.
- آبنبات بدون قند بمکید. یا آدامس‌های بدون قند بجوید. این کار غدد بزاقی شما را تحریک می‌کند تا بزاق بیشتری تولید کنند.
- مکعب‌های یخ بمکید. یخ به آرامی آب می‌شود و دهان شما را مرطوب نگه می‌دارد.
- از الکل (از جمله دهانشویه‌های حاوی الکل)، کافئین و سیگار کشیدن خودداری کنید. این‌ها می‌توانند سندرم خشکی دهان را تشدید کنند.
- بسیار مهم است که به طور منظم به دندانپزشک خود مراجعه کنید.
- اگر از دندان مصنوعی استفاده می‌کنید، آن‌ها را تمیز نگه دارید. دندان مصنوعی خود را بعد از غذا بشویید. هر روز با یک برس نرم و صابون ملایم (نه خمیر دندان) بشویید.
سخن پایانی
سندرم خشکی دهان یک معضل شایع است که به دلایل مختلفی رخ میدهد. اما خیلی از افراد ممکن است از ابتلا به آن آگاه نباشند و خشکی دهان را امری عادی تصور کنند. در صورتی که عدم توجه به این اختلال می‌تواند عوارض جدی را به دنبال داشته و سلامت دهان و دندان را به خطر بیندازد. به همین دلیل در این مطلب سعی کردیم مروری بر سندرم خشکی دهان داشته باشیم. امیدواریم با خواندن این مطلب با این اختلال و علائم آن بیشتر آشنا شده باشید. آیا شما تا به حال این سندرم را تجربه کرده‌اید؟ بیشتر درگیر چه علائمی بودید؟
