مروری بر بیماریهای عفونی در انسان و عوامل ایجاد کننده آنها
بیماریهای عفونی در انسان ناشی از تهاجم، تکثیر و استقرار موفقیت آمیز میکروارگانیسم‌های بیماری‌زا درون سلول‌ها یا سیستم بدن میزبان هستند. بیماریهای عفونی اغلب قابل سرایت هستند. عفونت‌ها سالانه بیش از 13 میلیون مرگ را به خود اختصاص می‌دهند. با توجه به ظهور و گسترش سریع مقاومت ضد میکروبی، شدت موارد و مرگ و میر مرتبط با بیماریهای عفونی هرسال در حال افزایش است. با توجه به اهمیت تشخیص و درمان به موقع این بیماری‌ها، در ادامه قصد داریم به بررسی لیستی از بیماریهای عفونی در انسان و عوامل ایجاد کننده هریک از آنها بپردازیم. پس با ما همراه باشید.
تفاوت بیماریهای عفونی و غیر عفونی چیست؟
بیماریهای عفونی توسط ارگانیسم‌های مضری مانند ویروسها و باکتری‌ها ایجاد می‌شوند که از بیرون وارد بدن شما می‌شوند.
بیماریهای غیر عفونی توسط ارگانیسم‌های بیرونی ایجاد نمی‌شوند، بلکه به دلیل ژنتیک، تفاوت‌های آناتومیکی، افزایش سن و محیطی که در آن زندگی می‌کنید ایجاد می‌شوند.
آنفولانزا، سرخک، اچ‌آی‌وی، گلودرد استرپتوکوکی، کووید-19 و عفونت سالمونلائی همگی نمونه‌هایی از بیماریهای عفونی هستند. سرطان، دیابت، نارسایی احتقانی قلب و بیماری آلزایمر همگی نمونه‌هایی از بیماری های غیر عفونی هستند.
انواع بیماریهای عفونی چیست؟
بیماریهای عفونی می‌توانند عفونت‌های ویروسی، باکتریایی، انگلی یا قارچی باشند. همچنین یک گروه نادر از بیماریهای عفونی به نام آنسفالوپاتی‌های اسفنجی شکل قابل انتقال (TSEs) وجود دارد.
انسفالوپاتی‌های اسفنجی شکل قابل انتقال توسط پریون‌ها ایجاد می‌شوند. پریون‌ها، پروتئین‌های معیوب هستند که باعث می‌شوند سایر پروتئین‌های بدن شما، معمولاً در مغز، نیز معیوب شوند. بدن شما قادر به استفاده از این پروتئین ها یا خلاص شدن از شر آنها نیست. بنابراین تجمع آنها شما را بیمار خواهد کرد.
بیماریهای عفونی در انسان را می‌توان بر اساس چند پارامتر مهم طبقه بندی کرد. این پارامترها شامل موارد زیر هستند:
- میکروارگانیسم‌های درگیر
- وجود علائم
- محل آناتومیک
در ادامه به بررسی شایع‌ترین انواع بیماریهای عفونی در انسان و محل آناتومیک هریک خواهیم پرداخت.
عفونت‌های سیستم گردش خون
عفونت‌های سیستم گردش خون نوعی از بیماریهای عفونی در انسان هستند که با سیستم قلبی عروقی از جمله خون ارتباط دارند. یعنی موجب عفونت قلب، رگ‌های خونی و خون می شوند. به این نوع عفونت‌ها، عفونت جریان خون نیز می‌گویند. برخی از عفونت های رایج مرتبط با سیستم قلبی عروقی در جدول 1 ذکر شده است.
جدول 1
| نام بیماری | میکروارگانیسم های درگیر | توضیحات |
| اندوکاردیت عفونی/ اندوکاردیت باکتریایی | Staphylococcus aureus
Streptococcus viridans Enterococcus faecalis Enterococcus faecium Streptococcus bovis Staphylococcus epidermidis HACEK group Haemophilus spp Aggregatibacter spp Cardiobacterium hominis Eikenella corrodens Kingella spp Pseudomonas spp Clostridium septicum Bartonella spp Chlamydia psittaci Coxiella spp Cutibacterium spp Citrobacter koseri Tropheryma whippei |
عفونت اندوتلیوم در واقع عفونت پوشش داخلی حفره‌ها و دریچه‌های قلب است. |
| اندوکاردیت قارچی | Candida albicans
Histoplasma capsulatum Aspergillus spp |
عفونت قارچی اندوتلیوم |
| بیماری روماتیسمی قلبی | Streptococcus spp
mainly Group A Streptococcus spp |
عفونت دریچه‌های قلب همراه با تب روماتیسمی |
| باکتریمی و سپتی سمی
– باکتریمی اولیه – باکتریمی ثانویه |
Staphylococcus spp. (mainly S. aureus)
Streptococcus spp. (S. pneumoniae, Viridans Streptococci,) Enterococcus spp. (mainly E. faecalis) E. coli Pseudomonas spp Haemophilus spp Neisseria spp Klebsiella pneumoniae Salmonella spp Enterobacter spp Proteus mirabilis Listeria monocytogenes |
باکتریمی به معنای وجود باکتری زنده در جریان خون است.
سپتی سمی به معنای ورود باکتری‌های زنده در خون و ایجاد عفونت است. یعنی باکتریمی منجر به سپسیس می‌شود. |
| ویرمی (Viremia) |
ویروس‌های رایج در گردش خون: Hepadnaviruses Flaviviruses Enteroviruses Togaviruse HIV Influenza viruses Dengue virus (DENV) Zika virus Japanese encephalitis virus (JEV) Cytomegalovirus (CMV) Hepatitis B and C viruses Ebola virus West Nile Virus Varicella-Zoster virus (VZV) |
وجود ویروس در جریان خون.
بیشتر ویروسها از سایر محل‌های عفونت ویروسی موضعی یا اندام های آلوده وارد جریان خون می‌شوند. ویرمی منجر به انتشار ویروسها در بدن و در نتیجه عفونت ویروسی سیستمیک می‌شود. |
| فونژمی (عفونت قارچی خون) | Candida spp. (mainly C. albicans)
Saccharomyces spp. (mainly S. boulardii)
|
وجود قارچ های زنده (مخمرها و کپک‌ها) در جریان خون.
کاندیدمی شایع‌ترین نوع عفونت قارچی خون است. |
| عفونت‌های انگلی جریان خون.
برخی از عفونت‌های رایج مرتبط با انگل‌های آلوده کننده سلول‌های خونی عبارتند از: بابزیوز، مالاریا، لیشمانیوز، توکسوپلاسموز، تریپانوزومیازیس، شیستوزومیازیس
در عفونت‌هایی مانند فیلاریازیس، انکوسرکازیازیس و غیره انگل در جریان خون وجود دارد |
Babesia microti
Plasmodium spp Leishmania spp. (mainly L. donovani) Toxoplasma spp. (mainly T. gondii) Brugia malayi B. timori Onchocerca volvulus Schistosoma haematobium Wuchereria bancrofti |
این عفونت سلول‌های خونی توسط انگل‌هایی مانند تک یاختهها (هموپرتوزوئرها)، نماتدها، پلاتی هلمینت‌ها و غیره ایجاد می‌شود.
عفونت‌ها ممکن است محدود به سلول‌های خونی باشند یا ممکن است اندام‌های دیگر را همراه با سلول‌های خونی آلوده کنند. |
بیماریهای عفونی در دستگاه گوارش
یکی دیگر از بیماریهای عفونی در انسان، عفونت‌های مرتبط با سیستم گوارش است. این سیستم بدنی در هضم غذا نقش دارد که شامل دستگاه گوارش (دستگاه GI) و اندام‌های گوارشی مرتبط است. دستگاه گوارش در دو انتها باز است و محل اتصال مواد خارجی و احتمالاً آلوده از جمله غذاها و نوشیدنی‌ها است. این باعث می‌شود که دستگاه گوارش به شدت در برابر عفونت آسیب پذیر باشد.
عفونت دستگاه گوارش شامل عفونت در هر بخش از دستگاه گوارش (از دهان تا مقعد) و هر اندام گوارشی مانند کبد، پانکراس و کیسه صفرا است. دستگاه گوارش می‌تواند توسط باکتری‌ها، ویروسها، تک یاختهها و انگل‌ها و پاتوژن‌های قارچی آلوده شود. در جدول 2 به بررسی بیماریهای عفونی در دستگاه گوارش خواهیم پرداخت.
جدول 2.
| نام بیماری |
میکروارگانیسم های درگیر |
توضیحات |
| گاستروانتریت
– گاستروانتریت باکتریایی (سالمونلوز، شیگلوز، یرسینیا انتریت، کمپیلوباکتریوز و غیره) – گاستروانتریت ویروسی – گاستروانتریت انگلی – گاستروانتریت قارچی |
Bacteria
E. coli Campylobacter spp Salmonella spp Shigella spp Clostridium difficile Yersinia enterocolitica Vibrio parahaemolyticus Aeromonas spp Viruses Rotaviruses Noroviruses Adenoviruses Astroviruses Parasites Giardia lamblia Entamoeba histolytica Cryptosporidium spp Fungi Candida spp |
گاستروانتریت عفونت روده و معده است. معمولا به آن “آنفولانزای معده” می‌گویند. گاستروانتریت ویروسی شایع‌ترین شکل گاستروانتریت است. |
| اسهال
– اسهال باکتریایی – اسهال ویروسی |
Bacteria
E. coli Salmonella spp Shigella flexneri Campylobacter spp Virus Rotaviruses Noroviruses Adenoviruses |
دفع مدفوع شل و آبکی مکرر (اغلب بیش از 3 بار در روز)
اسهال، شایع‌ترین علامت عفونت گوارشی است. |
| اسهال خونی
– اسهال آمیبی – اسهال خونی باسیلی |
Shigella spp. (S. dysenteriae)
Entamoeba histolytica E. coli O157:H7 (EHEC) |
اسهال شدید همراه با خون و گاهی همراه با مخاط
اسهال خونی مرتبط با انتامبا را اسهال خونی آمیبی می‌نامند، در حالی که اسهال خونی ناشی از شیگلا را اسهال خونی باسیلی می‌نامند. |
| وبا | Vibrio cholerae | وبا، عفونت حاد روده کوچک توسط سویه‌های ویبریو کلرا است که منجر به اسهال حاد شدید می‌شود. |
| تیفوئید و پاراتیفوئید | Salmonella enterica subspp. enterica serovar Typhi
Salmonella enterica subspp. enterica serovar Paratyphi |
این عفونت روده کوچک، کبد، طحال و کیسه صفرا توسط سویه‌های سالمونلا تیفی و سالمونلا پاراتیفی است. |
| مسمومیت غذایی
– مسمومیت غذایی با کلستریدیا – مسمومیت غذایی با استافیلوکوک – مسمومیت غذایی باسیلوس – مسمومیت غذایی با کمپیلوباکتر – مسمومیت غذایی قارچی (آفلاتوکسیکوزیس) |
Bacteria
Campylobacter jejuni Clostridium perfringens Clostridium botulinum Bacillus cereus Salmonella enteritis Staphylococcus aureus Listeria monocytogenes Shigella flexneri Brucella spp. Fungi Aspergillus parasiticus Aspergillus flavus Alternaria spp Fusarium spp |
این یک بیماری گوارشی است که در اثر بلع سموم تولید شده توسط میکروارگانیسم‌ها یا سموم سنتز شده توسط میکروارگانیسم‌های بلعیده شده در دستگاه گوارش ایجاد می‌شود. منجر به استفراغ، اسهال، اسهال خونی، درد شکم، تب، فلج و حتی مرگ می‌شود. |
| کولیت عفونی | Bacteria
Campylobacter spp E. coli Clostridium difficile Yersinia spp Non-typhoidal Salmonella spp
Viruses Rotaviruses Noroviruses Adenoviruses |
این التهاب روده بزرگ (کولون) به دلیل عفونت در پوشش داخلی آن است. |
| عفونت هلیکوباکتر پیلوری
(زخم پپتیک هلیکوباکتر پیلوری) |
Helicobacter pylori | ایجاد زخم‌های باز (آسیب در پوشش خارجی) در پوشش معده و قسمت فوقانی روده کوچک است. |
| هپاتیت عفونی
– هپاتیت ویروسی – هپاتیت باکتریایی – هپاتیت انگلی |
Viruses
Hepatovirus -Hepatitis virus A, B, C, D, and E Epstein-Barr virus Bacteria Neisseria spp Bartonella spp Borellia spp E.coli Brucella spp Campylobacter spp Rickettsia spp Parasites Plasmodium spp Leishmania spp Trypanosoma cruzi E. histolytica Fasciola hepatica |
هپاتیت، التهاب کبد است. هپاتیت ناشی از هر عامل عفونی را هپاتیت عفونی می‌نامند. هپاتیت ویروسی شایع‌ترین شکل هپاتیت عفونی است |
| پانکراتیت
(پانکراتیت عفونی) |
Viruses
Cytomegalovirus Hepatitis B virus Coxsackie virus Varicella-zoster virus Bacteria Salmonella spp Legionella spp Mycoplasma spp Parasites Toxoplasma spp Cryptosporidium spp |
پانکراتیت، التهاب لوزالمعده یا پانکراس است. پانکراتیت ناشی از هر عامل عفونی را پانکراتیت عفونی می‌نامند. |
| پروکتیت عفونی | Viruses
Herpes Simplex virus 1 and 2 Bacteria Treponema pallidum Neisseria gonorrhoeae Chlamydia spp |
این عفونت پوشش مخاطی راست روده (رکتوم) و مقعد است که منجر به التهاب می‌شود. |
| رشد بیش از حد باکتری‌های روده کوچک
(SIBO) |
Enteric bacteria
|
SIBO به معنای رشد بیش از حد باکتری‌ها در روده کوچک است که هضم غذا را مختل می‌کند یا حتی باعث ایجاد شرایطی مانند اسهال، درد شکم، نفخ، یبوست، سوء هاضمه و غیره می‌شود. |
| عفونت تک یاخته‌ای دستگاه گوارش
– ژیاردیازیس – آمیبیازیس – کریپتوسپوریدیوز – سیکلوسپوریازیس |
Giardia spp. (mainly G. lamblia)
Entamoeba histolytica Cryptosporidium parvum C. hominis Cyclospora cayetanensis |
این حالت شامل عفونت دستگاه گوارش توسط تک یاخته است. |
| عفونت کرمی (هلمینتیک) دستگاه گوارش (هلمینتیازیس/عفونت کرم)
– نماتودیازیس – سستودیازیس – ترماتودیازیس |
Nematodes (Roundworms)
Ascaris lumbricoides Trichuris spp Ancylostoma duodenale Necator americanus Trichostrongylus spp Cestodes (Tapeworms) Taenia spp Echinococcus spp Hymenolepis spp Trematodes (Flatworms) Fasciola hepatica Clonorchis sinensis |
این شامل عفونت دستگاه گوارش توسط کرم‌ها است. نماتودیازیس عفونتی است که توسط کرم‌های گرد ایجاد می‌شود. عفونت‌های کرم‌های نواری و کرم های‌مسطح را به ترتیب سستودیازیس و ترماتودیازیس می‌نامند. |
عفونت دستگاه تنفسی
بیماریهای عفونی می‌توانند ریه‌ها و دستگاه تنفسی را نیز درگیر کنند. عفونت‌های دستگاه تنفسی (RTIs) شامل عفونت هر یک از اندام های دستگاه تنفسی است. این حالت شایع‌ترین نوع عفونت در انسان است. ، RTIs به دو دسته RTIs فوقانی (URTIs) (یعنی عفونت بینی، سینوس، حلق و حنجره) و RTIs تحتانی (LRTIs) (یعنی عفونت نای، برونش، برونشیول‌ها و ریه ها) طبقه‌بندی می‌شوند. در جدول 3 به بررسی انواع عفونت‌های دستگاه تنفسی و میکروارگانیسم‌های دخیل در بروز آن خواهیم پرداخت.
جدول 3.
| نام بیماری | میکروارگانیسم‌های درگیر | توضیحات |
| سرماخوردگی |
ویروسها، عامل سرماخوردگی هستند. شایع‌ترین ویروس درگیر (تا حدود 80٪ موارد) سویه‌های راینو ویروس است. سایر موارد عبارتند از: ویروس‌های کرونا، آدنوویروس‌ها، ویروس‌های آنفولانزا و انتروویروس‌ها. |
شایع‌ترین اما کم‌اهمیت‌ترین عفونت غشای مخاطی دستگاه تنفسی فوقانی است. |
| ذات الریه (پنومونی) | Bacteria:
Streptococcus pneumoniae Klebsiella pneumoniae Haemophilus influenzae Mycoplasma pneumoniae Chlamydophila pneumoniae Legionella pneumophila Moraxella catarrhalis S. aureus Pseudomonas aeruginosa Virus Coronaviruses Respiratory syncytial virus (RSV) influenza virus parainfluenza virus adenovirus Fungi Histoplasma capsulatum Blastomyces spp. Pneumocystis jiroveci Coccidioides immitis Cryptococcus neoformans |
این عفونت حاد تنفسی ریه است که منجر به التهاب ریه‌ها و پر شدن آلوئول‌ها با چرک، مخاط یا هر مایعی می‌شود. |
| سل ریوی | Mycobacterium tuberculosis complex | عفونت بافت‌های ریه توسط گونه‌های مایکوباکتریوم. |
| آنفولانزا (Flu) | Influenza viruses | عفونت دستگاه تنفسی توسط ویروس آنفولانزا. |
| دیفتری | Corynebacterium diphtheriae | عفونت ناحیه بینی و گلو توسط
کورینه باکتریوم دیفتری |
| سینوزیت عفونی | Viruses
Rhinoviruses Coronavirus Influenza virus RSV Parainfluenza virus Bacteria Streptococcus pneumoniae H. influenzae Moraxella catarrhalis S. aureus |
التهاب غشای مخاطی پوشاننده سینوس‌ها (محفظه پر از هوا در حفره بینی) |
| لوزه‌های عفونی، فارنژیت، لارنژیت | Bacteria
Group A Streptococci Neisseria spp Corynebacterium diphtheriae H. influenzae Mycoplasma spp Fusobacetrium spp Bacillus spp Bordetella spp
Viruses Rhinoviruses Adenoviruses Measles virus Influenza virus Parainfluenza virus Epstein-Barr virus RSV HSV Coxsackievirus Coronaviruses
|
التهاب لوزه‌ها
فارنژیت – التهاب حلق. لارنژیت – التهاب حنجره. |
| برونشیت | Viruses
RSV Rhinoviruses Adenoviruses Influenza viruses Coronaviruses Metapneumoviruses Parainfluenza viruses
Bacteria Moraxella catarrhalis Bordetella pertussis Mycoplasma pneumoniae Chlamydia pneumoniae Streptococcus pneumoniae Viridans Streptococci
|
التهاب برونش‌ها و برونشیول‌ها |
| کریپتوکوکوز ریوی | Cryptococcus neoformans
Cryptococcus gattii
|
عفونت ریه توسط قارچ کریپتوکوکوس که منجر به ذات الریه شدید می‌شود. |
| هیستوپلاسموز | Histoplasma capsulatum Histoplasma duboisii |
عفونت ریه توسط قارچ هیستوپلاسما |
| کوکسیدیوئیدومیکوز ریوی | Coccidioides immitis Coccidioides posadasii |
عفونت ریه توسط قارچ کوکسیدیوئیدس که منجر به ذات الریه می شود. |
| کاندیدیازیس ریوی | Candida spp (mainly Candida albicans) |
ایجاد ضایعات تهاجمی در ریه‌ها و مجاری تنفسی توسط گونه‌های کاندیدا |
| – سندرم حاد تنفسی شدید (SARS)
– سندرم تنفسی خاورمیانه (MERS) – کووید 19 |
Coronaviruses
(SARS-coronaviruses, MERS coronaviruses, SARS-CoV2)
|
عفونت ریه‌ها و مجاری تنفسی توسط ویروس کرونا |
عفونت سیستم عصبی
عفونت سیستم عصبی هر نوع عفونت در مغز، نخاع و یا اعصاب بدن است. این نوع بیماریهای عفونی در انسان به طور بالقوه تهدید کننده زندگی هستند. آنها توسط میکروارگانیسم‌های مختلف، عمدتا ویروسها و باکتری‌ها ایجاد می‌شوند. در جدول 4 به بررسی این نوع عفونت‌ها خواهیم پرداخت.
جدول 4
|
نام بیماری |
میکروارگانیسم‌های درگیر |
توضیحات |
| آنسفالیت
– آنسفالیت باکتریایی – آنسفالیت ویروسی – آنسفالیت انگلی |
Bacteria
Neisseria meningitidis Haemophilus influenzae Streptococcus spp Bartonella henselae Mycoplasma spp Rickettsia Viruses Japanese encephalitis (JE) virus Dengue viruses Chikungunya virus Enteroviruses HSV Tick-borne encephalitis virus West Nile virus Zika virus Murray valley encephalitis virus Epstein-Barr virus Cytomegaloviruses VZV East equine encephalitis virus HIV Parasites Plasmodium spp Toxoplasma spp |
التهاب انسفالون که بخشی از CNS در داخل جمجمه است. |
| مننژیت
– مننژیت باکتریایی – مننژیت ویروسی |
Bacteria
Group B Streptococci (Streptococcus agalactiae) E. coli Listeria monocytogenes Neisseria meningitidis Haemophilus influenzae Streptococcus pneumoniae Viruses Enteroviruses West Nile virus HSV I and II VZV Mumps virus Measles virus Lymphocytic choriomeningitis (LCM) virus HIV |
التهاب مننژها (پوشش محافظ مغز و نخاع). |
| توکسوپلاسموز CNS / توکسوپلاسموز مغزی | Toxoplasma gondii
Toxoplasma encephalitis |
التهاب مغز و نخاع توسط توکسوپلاسما. |
| سل سیستم عصبی مرکزی (CNS) (مننژیت سلی) | Mycobacterium tuberculosis | عفونت CNS توسط گونه های مایکوباکتریوم . مننژیت، سل و آراکنوئیدیت ستون فقرات |
| نگلریازیس (مننژوانسفالیت آمیبی) | Naegleria fowleri | التهاب مننژ و آنسفالون توسط نگلریا فاولری |
| مننژیت کریپتوکوکی | Cryptococcus neoformans Cryptococcus gattii |
مننژیت ناشی از قارچ کریپتوکوکوس |
| نوروبورلیوز | Borrelia spp |
تظاهرات عصبی بیماری لایم. |
| هاری | Rabies lyssavirus | عفونت مننژ، مغز، نخاع و اعصاب توسط ویروس هاری. |
| فلج اطفال | Poliovirus (Enterovirus C) | عفونت اعصاب توسط ویروس فلج اطفال |
| آبسه مغزی | Bacteria
Staphylococcus aureus Streptococcus spp Pseudomonas spp Bacteroides spp Fusobacterium spp Nocardia spp Mycobacterium spp Fungi Cryptococcus spp Candida spp Blastomyces spp Aspergillus spp Mucorales spp Parasites Toxoplasma spp Trypanosoma spp |
این حالت تجمع چرک در بافت‌های مغز است و معمولا توسط باکتری ها ایجاد می‌شوند. |
عفونت سیستم ادراری
جدول 5.
| نام بیماری | میکروارگانیسم‌های درگیر | توضیحات |
| سیستیت | Uropathogenic E. coli (UPEC)
S. aureus Klebsiella spp Proteus spp Salmonella spp. Ureaplasma spp. Mycoplasma spp Streptococcus spp Serratia spp Citrobacter spp Candida spp |
عفونت و التهاب مثانه است. |
| پیلونفریت | UPEC
S. aureus Neisseria spp Streptococcus spp Enterococcus spp Streptococcus spp Providencia spp Bacteroides spp |
این عفونت و التهاب کلیه‌ها و حالب است. |
| اورتریت | UPEC
S. aureus Klebsiella spp Proteus spp Chlamydia trachomatis Mycoplasma genitalium Neisseria spp Serratia spp Candida spp Lactococcus spp |
این حالت عفونت و التهاب مجرای ادرار است. |
بیماریهای عفونی در دستگاه تناسلی
یکی دیگر از انواع بیماریهای عفونی در انسان، عفونت دستگاه تناسلی است. دستگاه تناسلی شامل تمام ارگان‌های درگیر در فرآیند تولید مثل می‌شود که در مجاورت دستگاه ادراری انسان قرار دارد. بسیاری از میکروارگانیسم‌های ایجاد کننده UTI مسئول عفونت دستگاه تناسلی هستند. عفونت دستگاه تناسلی به سه نوع تقسیم می‌شود:
- بیماریهای مقاربتی (STDs)
- عفونت درون زا (عفونت با رشد بیش از حد میکروب‌ها در دستگاه ادراری تناسلی)
- عفونت‌های ایتروژنیک (ایاتروژنیک) (عفونت‌های ناشی از مراقبت‌های پزشکی نامناسب و تهاجم میکروارگانیسم‌های خارجی).
در جدول 6 به بررسی انواع بیماریهای عفونی در دستگاه تناسلی خواهیم پرداخت.
جدول 6.
| نام بیماری | میکروارگانیسم‌های درگیر | توضیحات |
| سوزاک | Neisseria gonorrhoeae | بیماری مقاربتی (STD) ناشی از نایسریا گونوره. |
| سیفلیس | Treponema pallidum subspecies pallidum | STD ناشی از ترپونما پالیدوم که با ایجاد زخم‌های بدون درد در اندام تناسلی ویا دهان مشخص می‌شود. |
| کلامیدیا | Chlamydia trachomatis |
STD ناشی از کلامیدیا تراکوماتیس |
| شانکروئید | Haemophilus ducreyi | STD که با ایجاد زخم‌های دردناک در اندام تناسلی مشخص می‌شود. |
| زخم تناسلی | Haemophilus ducreyi Herpes simplex virus |
ایجاد زخم/زخم باز در اندام تناسلی. |
| تریکومونیازیس | Trichomonas vaginalis | یک عفونت انگلی STD ناشی از تریکوموناس واژینالیس که با ترشحات بد واژن در زنان و اغلب موارد بدون علامت در مردان مشخص می‌شود. |
| واژینوز و واژینیت
– کاندیدیازیس واژن – واژینوز باکتریایی/واژینیت |
Fungi
Candida albicans C. krusei C. tropicalis Bacteria Gardnerella spp Neisseria spp Chlamydia spp Campylobacter spp Mycoplasma spp Viruses Herpes simplex virus |
واژینوز رشد بیش از حد باکتری در واژن است. واژینیت عفونت واژن و فرج است که منجر به التهاب و تحریک در آن نواحی می‌شود. |
| بیماری التهابی لگن (PID) | Neisseria gonorrhoeae
Chlamydia trachomatis Bacteroides spp Streptococcus spp Prevotella spp Gardnerella vaginalis Acinetobacter spp |
عفونت اندام‌های زایشی فوقانی دستگاه تناسلی زنانه است. اندام‌های آلوده شامل رحم، لوله‌های فالوپ و تخمدان‌ها هستند. |
| تب خال ناحیه تناسلی | Herpes simplex virus 2 (HSV 2) | ایجاد تاول‌هایی که توسط HSV به زخم‌های اطراف دستگاه تناسلی تبدیل می‌شوند. |
| زگیل ناحیه تناسلی | Human papillomavirus (HPV) | ایجاد زگیل (زگیل کراتینیزه یا نرم) در اطراف ناحیه تناسلی و مقعد. |
عفونت سیستم لنفاوی
سیستم لنفاوی شبکه ای از رگ های لنفاوی، غدد لنفاوی و اندام های لنفاوی است که لنف در داخل آن جریان دارد. این بخشی از سیستم ایمنی و همچنین بخشی از سیستم گردش خون است. عفونت لنفاوی شایع نیست، اما چندین عفونت باکتریایی و انگلی گزارش شده است.
جدول 7.
| نام بیماری | میکروارگانیسم‌های درگیر | توضیحات |
| لنفانژیت عفونی
– لنفادنوپاتی عفونی – لنفادنیت عفونی |
Bacteria
Group A Streptococci (Streptococcus pyogenes) and other Streptococci Mycobacterium tuberculosis Treponema pallidum Staphylococcus spp Rickettsia spp Nocardia spp Fungi Sporothrix schenckii Scedosporium spp. |
لنفانژیت عفونی، عفونت عروق لنفاوی است. التهاب غدد لنفاوی را لنفادنوپاتی می‌گویند. عفونت غدد لنفاوی متعدد را لنفادنیت می‌گویند. |
| فیلاریازیس لنفاوی (پافیلی) | Wuchereria bancrofti
Brugia malayi Brugia timori |
هجوم کرم‌های فیلاریال در عروق لنفاوی که جریان طبیعی لنفاوی را مسدود می‌کند. |
عفونت سیستم پوششی
عفونت سیستم پوششی نوعی دیگر از بیماریهای عفونی رایج در انسان است. سیستم پوششی شامل تمام پوشش خارجی بدن است که پوست، مو و ناخن را در بر می‌گیرد. سیستم پوششی اولین لایه دفاعی بدن است که میلیون‌ها میکروارگانیسم به عنوان فلور طبیعی روی آن وجود دارند. از این رو، سیستم پوششی بدن ممکن است بارها و بارها آلوده شود.
جدول 8.
| نام بیماری | میکروارگانیسم‌های درگیر | توضیحات |
| عفونت تبخال
– تبخال لبیالیس (سرماخوردگی) |
Herpes simplex virus | ایجاد تاول‌های پر از مایع در اطراف دهان یا لب‌ها. |
| آکنه (آکنه عفونی)
– آکنه باکتریایی – آکنه قارچی |
Bacteria
Cutibacterium acnes Staphylococcus spp Fungi Malassezia spp. |
ایجاد ندول، پوسچول یا پاپول به دلیل گرفتگی فولیکول‌های مو. |
| زرد زخم | Staphylococcus aureus Streptococcus pyogenes | عفونت باکتریایی اپیدرم باعث ایجاد زخم‌ها یا پوسته‌های پیوژنیک در پوست می‌شود. |
| سلولیت و فولیکولیت | Bacteria
Staphylococcus spp Streptococcus spp Bacteroides spp Haemophilus spp Aeromonas spp Pseudomonas aeruginosa Pasteurella spp Eikenella spp Fungi Malassezia spp Trichophyton rubrum Candida spp |
سلولیت عفونت باکتریایی لایه‌های پوستی و یا زیر جلدی پوست است.
فولیکولیت عفونت فولیکول‌های مو است. بیشتر توسط باکتری‌ها ایجاد می‌شود اما قارچ‌ها نیز درگیر آن هستند. |
| اریزیپلاس (بادسرخ) | Streptococcus pyogenes Streptococcus agalactiae
Staphylococcus aureus |
عفونت لایه فوقانی درم و عروق لنفاوی که یک بثورات قرمز برجسته ایجاد می‌کند. |
| فاشئیت نکروزان | Staphylococcus aureus
Streptococcus pyogenes Haemophilus spp Bacteroides fragilis anaerobic E. coli Clostridium spp Aeromonas hydrophila |
تخریب بافت‌های نرم. |
| سرخجه | Rubella virus | عفونت پوست توسط ویروس سرخجه منجر به ایجاد بثورات قرمز رنگ می‌شود. |
| زخم‌های پوستی | Staphylococcus spp
Streptococcus spp Actinomyces spp Pseudomonas spp Haemophilus spp |
ایجاد زخم در پوست و تخریب پوست آن ناحیه. |
| کچلی ورسیکالر | Malassezia furfur
Malassezia globosa |
ایجاد لکه‌های سفید رنگ روی پوست توسط قارچ مالاسزیا. |
| شوره سر | Malassezia furfur | پوسته پوسته شدن پوست؛ بیشتر پوست سر |
| کچلی (عفونت کرم حلقوی) | Trichophyton spp
Microsporum spp Epidermophyton spp |
ایجاد بثورات قرمز، خارش‌دار و بیشتر دایره‌ای شکل. |
| کاندیدیازیس جلدی | Candida albicans
C. glabrata C. rugose C. auris C. tropicalis
|
عفونت پوستی ناشی از گونه‌های کاندیدا . |
| زگیل | Human papilloma virus (HPV) | برجستگی‌های پوستی یا ضایعات ناشی از ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) |
| آبله مرغان | Varicella zoster virus (VZV) | ایجاد بثورات قرمز خارش‌دار توسط VZV. |
| بیماری دست، پا و دهان (HFM). | Enteroviruses, Coxsackieviruses | ایجاد بثورات یا لکه‌های مسطح و تغییر رنگ در پوست دست‌ها، پاها و ناحیه دهان. |
عفونت سیستم عضلانی
سیستم عضلانی شامل تمام عضلات بدن ما می‌شود. بیماریهای عفونی می‌توانند سیستم عضلانی را نیز درگیر کنند. عفونت‌های ماهیچه‌ها عموماً هماتوژن یا مسری نیستند. اما معمولاً جدی هستند و نیاز به درمان فوری دارند. درجدول 7 به بررسی رایج ترین عفونت‌های سیستم عضلانی خواهیم پرداخت.
جدول 7.
| نام بیماری | میکروارگانیسم‌های درگیر | توضیحات |
| میونکروز (گانگرن گازی) | Clostridium spp
Streptococcus spp Bacteroides spp Klebsiella pneumoniae Aeromonas hydrophila |
آسیب نکروز بافت های عضلانی با تشکیل گاز درون بافتی. |
| میوزیت عفونی و پیومیوزیت | Staphylococcus aureus, Streptococcus pyogenes, Neisseria spp | میوزیت التهاب عضلات است.
پیومیوزیت التهاب عضله همراه با تولید چرک است. |
بیماریهای عفونی در سیستم اسکلتی
عفونت سیستم اسکلتی اغلب شامل عفونت استخوان است. عفونت استخوان شایع نیست، اما بسیار جدی است و اگر درمان نشود کشنده خواهد بود. در جدول 8 به بررسی بیماریهای عفونی در سیستم اسکلتی انسان خواهیم پرداخت.
جدول 8.
| نام بیماری | میکروارگانیسم‌های درگیر | توضیحات |
| استئومیلیت عفونی | Staphylococcus spp. (mainly Staphylococcus intermedius)
Bacteroides spp Actinomyces spp Clostridium spp Fusobacterium spp Peptococcus spp Peptostreptococcus spp |
عفونت استخوان منجر به تورم آن می‌شود. |
| آرتریت سپتیک | Staphylococcus spp
Streptococcus spp Pasteurella spp Mycoplasma spumans Borrelia spp Mycobacterium tuberculosis |
عفونت استخوان در مفاصل. |
| سل اسکلتی (سل استخوانی) | Mycobacterium tuberculosis complex | سل خارج ریوی استخوانی. |
| عفونت‌های استخوانی قارچی (مانند استئومیلیت مایکوتیک و آرتریت مایکوتیک) | Cryptococcus neoformans Aspergillus spp
Fusobacterium spp Histoplasma capsulatum Coccidioides immitis
|
عفونت استخوان‌ها و مفاصل توسط پاتوژن‌های قارچی. |
عفونت سیستم غدد درون ریز
عفونت غدد درون ریز عمدتاً به دلیل انتشار هماتوژن عفونت یا عفونت سیستمیک پیشرونده است. در جدول 9 به بررسی میکروارگانیسم های دخیل در بروز این نوع بیماری های عفونی در انسان خواهیم پرداخت.
جدول 9.
| نام بیماری | میکروارگانیسم‌های درگیر | توضیحات |
| آبسه هیپوفیز | Staphylococcus spp
Streptococcus spp E. coli Neisseria spp |
این یک عفونت نادر غده هیپوفیز است که منجر به تورم و تشکیل چرک در آن می‌شود. |
| تیروئیدیت
– تیروئیدیت چرکی حاد – تیروئیدیت تحت حاد |
Staphylococcus aureus
Streptococcus spp Haemophilus spp Moraxella spp Nocardia spp Klebsiella spp |
التهاب غدد تیروئید در اثر عفونت |
| اپیدیدیمیت عفونی | N. gonorrhoeae
C. trachomatis |
التهاب اپیدیدیم |
| آبسه لوله تخمدان | Neisseria gonorrhoeae
Chlamydia trachomatis Bacteroides spp Streptococcus spp Prevotella spp Gardnerella vaginalis Acinetobacter spp |
عفونت لوله‌های فالوپ و تخمدان‌ها که منجر به التهاب و تشکیل چرک می‌شود. |
| سل غده فوق کلیوی | Mycobacterium tuberculosis Mycobacterium avium intracellular |
سل غده فوق کلیوی. |
سخن پایانی
بیماریهای عفونی، بیماری‌هایی هستند که توسط عوامل میکروبی مضر (پاتوژن ها) وارد بدن می‌شوند. شایع‌ترین علل بروز این عفونت‌ها ویروسها، باکتری‌ها، قارچ‌ها و انگل‌ها هستند. بیماریهای عفونی معمولاً از فردی به فرد دیگر، از طریق غذا یا آب آلوده و از طریق نیش حشرات منتقل می‌شوند. برخی از بیماریهای عفونی جزئی و برخی بسیار جدی هستند. در این مطلب سعی کردیم به بررسی انواع بیماریهای عفونی در انسان و میکروارگانیسم‌های دخیل در بروز هریک بپردازیم. امیدواریم این مطلب مورد توجه شما قرار گرفته باشد.
