مروری بر بتالاکتامازهای طیف گسترده (ESBL) و تاثیرات آن‌ها بر بدن

بتالاکتامازهای طیف گسترده (ESBL) نوعی آنزیم یا ماده شیمیایی هستند که توسط برخی باکتری‌ها تولید می‌شوند. این آنزیم‌ها برخی از آنتی بیوتیک‌ها را بی‌اثر می‌کنند و بر روند درمان بیماری تاثیر می‌گذارند. در واقع ESBL یکی از علل اصلی مقاومت آنتی بیوتیکی باکتری‌ها هستند.

آنتی بیوتیک های رایج، مانند سفالوسپورین و پنی سیلین ممکن است به دلیل وجود بتالاکتامازهای طیف گسترده در بدن بیماری بی اثر شوند. اما این آنزیم‌ها چگونه وارد بدن می‌شوند؟ و چگونه می‌توان از ابتلا به ‌آن‌ها جلوگیری کرد؟

در ادامه قصد داریم مروری بر بتالاکتامازهای طیف گسترده یا وسیع الطیف داشته باشیم. پس با ما همراه باشید.

بتالاکتامازهای طیف گسترده چیستند؟

همانطور که در بخش مقدمه گفته شد، بتالاکتامازهای طیف گسترده یا وسیع الطیف با نام اختصاری ESBL شناخته می‌شوند که مخفف Extended Spectrum Beta-Lactamases است.

این‌ها نوعی آنزیم یا مواد شیمیایی در باکتری هستند که می‌توانند آنتی‌بیوتیک‌ها را بی اثر کنند. در واقع باکتری ها از ESBL ها برای مقاوم شدن به آنتی بیوتیک‌ها استفاده می‌کنند. رایج ترین انواع باکتری‌هایی که ESBL تولید می کنند عبارتند از:

اشریشیا کلی (E. coli): این یک باکتری به طور معمول بی ضرر است و در روده زندگی می‌کند، اما می‌تواند باعث عفونت و مسمومیت غذایی شود.

کلبسیلا: یکی دیگر از باکتری‌های بی‌ضرر است که در دهان، بینی و روده زندگی می‌کند. اما می‌تواند باعث بیماری‌هایی مانند عفونت ادراری شود. کلبسیلا اغلب در محیط های بیمارستانی یافت می‌شود و می‌تواند باعث گسترش عفونت در بیمارستان‌ها شود.

عفونت‌های E. coli و Klebsiella معمولاً با آنتی بیوتیک‌های معمولی مانند پنی سیلین و سفالوسپورین قابل درمان هستند. اما وقتی این باکتری ها ESBL تولید می‌کنند، می‌توانند عفونت‌هایی ایجاد کنند که دیگر با این آنتی بیوتیک‌ها قابل درمان نیستند. در این موارد، پزشک درمان دیگری را برای جلوگیری از عفونت جدید که به آنتی بیوتیک ها مقاوم شده است، تجویز می‌کند.

بتالاکتامازهای طیف گسترده چگونه پخش می‌شوند؟

هر فردی ممکن است با لمس آب یا خاک حاوی باکتری، بتالاکتامازهای طیف گسترده را دریافت کند. به ویژه زمانیکه آب یا خاک به مدفوع انسان یا حیوان آلوده شده باشد. دست زدن به حیواناتی که حامل باکتری هستند نیز می‌تواند باکتری را به شما منتقل کند.

برخی از عفونت‌های مقاوم به باکتری، می‌توانند خطر ابتلا به عفونت باکتریایی با ESBL را افزایش دهند، مانند MRSA

تماس با فرد آلوده نیز می‌تواند باعث انتقال باکتری‌های حاوی بتالاکتامازهای طیف گسترده شود. به عنوان مثال:

• دست دادن
• نفس کشیدن مستقیم
• دست زدن به یک شئی که سپس توسط شخص دیگری لمس می‌شود

کلونیزه شدن باکتری

یکی دیگر از راه‌های انتقال بتالاکتامازهای طیف گسترده ،کلونیزه شدن باکتری است.

در برخی موارد، ممکن است بدون اینکه خودتان عفونت داشته باشید، باکتری حاوی ESBL پخش کنید. این امر زمانی اتفاق می‌افتد که بدن شما حامل باکتری با ESBL است اما عفونت فعالی وجود ندارد. شما نیازی به درمان ندارید اما همچنان می‌توانید عفونت را به شخص دیگری منتقل کنید. به این امر کلونیزه شدن باکتری می‌گویند.

ESBL ها معمولا در کجا پخش می‌شوند؟

باکتری‌های دارای بتالاکتامازهای طیف گسترده در بیمارستان‌ها رایج هستند. آن‌ها به آسانی توسط پزشکان، پرستاران یا سایر متخصصان مراقبت‌های بهداشتی که افراد، اشیاء یا سطوح را لمس می‌کنند، پخش می‌شوند.

بیماری‌های مرتبط با ESBL

شرایط و عفونت‌هایی که می‌توانند توسط باکتری‌های تولید کننده بتالاکتامازهای طیف گسترده ایجاد شوند عبارتند از:

• عفونت دستگاه ادراری (UTI)
• اسهال
• عفونت های پوستی
• ذات الریه

علائم عفونت ناشی از بتالاکتامازهای طیف گسترده

علائم عفونت ESBL بستگی به نوع عفونت باکتریایی دارد که ESBL ها را تولید کرده است.

علائم عفونت ادراری ناشی از بتالاکتامازهای طیف گسترده عبارتند از:

• بیشتر از حد معمول ادرار کردن
• سوزش ادراری
• قرمزی پوست در اطراف محل عفونت
• داشتن ترشحات

اگر عفونت در روده باشد، ممکن است متوجه علائم زیر شوید:

• از دست دادن اشتها
• خون در مدفوع
• گرفتگی معده
• اسهال
• گاز یا نفخ بیش از حد
• تب

اگر عفونت ESBL وارد خون شده باشد، ممکن است یک یا چند مورد از علائم زیر را داشته باشید:

• احساس سردرگمی
• تب
• احساس لرز
• حالت تهوع
• استفراغ
• مشکل در تنفس

درمان عفونت ناشی از بتالاکتامازهای طیف گسترده

همانطور که گفته شد، عفونت‌هایی که به دلیل بتالاکتامازهای طیف گسترده ایجاد شده‌اند، نسبت به آنتی‎بیوتیک‌های رایج مقاوم هستند. به همین دلیل درمان این نوع عفونت‌ها دشوارتر است.

داروهای احتمالی مورد استفاده برای درمان عفونت ESBL عبارتند از:

• کارباپنم‌ها که در برابر عفونت‌های ناشی از باکتری coli یا کلبسیلا پنومونیه مفید هستند.
• فسفومایسین که در برابر عفونت های باکتریایی ESBL موثر است
• مهارکننده های بتالاکتاماز
• آنتی بیوتیک های غیر بتالاکتام
• کولیستین، که در موارد نادری که سایر داروها نتوانسته اند عفونت ESBL را متوقف کنند، تجویز می‌شود

تغییر سبک زندگی

اگر کلونیزاسیون ESBL در بدن خود دارید اما عفونت فعال ندارید، ممکن است پزشک برنامه تغذیه و بهداشت خاصی را توصیه کند. این به جلوگیری از شیوع عفونت کمک می‌کند. همچنین ممکن است پزشک از شما بخواهد که هر چیزی را که لمس کرده‌اید بشویید. ممکن است از شما بخواهند تا زمانی که کلونیزاسیون از بین نرفته است، از تماس با دیگران خودداری کنید.

آیا می‌توان از ابتلا به عفونت‌ ناشی از بتالاکتامازهای طیف گسترده جلوگیری کرد؟

• شستن دست‌ها بهترین راه برای جلوگیری از گسترش عفونت‌های باکتریایی ESBL است. اگر در بیمارستان یا سایر مراکز درمانی هستید، شستن دست‌ها بسیار مهم است.
• هنگامی که در اطراف فردی مبتلا به عفونت هستید دستکش بپوشید.
• لباس‌ها، ملافه‌ها یا سایر موادی را که با فرد آلوده در تماس بوده‌اند بشویید.
• اگر در حالی که در بیمارستان هستید، عفونت ESBL دارید، ممکن است پزشک بخواهد شما را در ایزوله تماس نگه دارد. بسته به شدت عفونت، ممکن است لازم باشد چند ساعت تا چند روز در انزوا باشید.
• بیشتر عفونت‌های ESBL زمانی که پزشک شما دارویی پیدا کرد که می‌تواند باکتری‌های مقاوم را متوقف کند، با موفقیت درمان می‌شوند. پس از درمان عفونت، پزشک احتمالاً اقدامات بهداشتی را به شما توصیه خواهد کرد. این اقدامات می‌توانند به شما کمک کنند که به عفونت دیگری مبتلا نشوید.

سخن پایانی

میکروب‌ها برای زنده ماندن از اثرات آنتی بیوتیک‌ها، دائماً استراتژی‌های دفاعی جدیدی به نام «مکانیزم‌های مقاومت» پیدا می‌کنند. به عنوان مثال، برخی از باکتری‌ها می‌توانند آنزیم‌هایی به نام بتالاکتامازهای طیف گسترده (ESBL) تولید کنند. آنزیم‌های ESBL برخی از آنتی بیوتیک‌های رایج از جمله پنی سیلین‌ها و سفالوسپورین‌ها را تجزیه و از بین می‌برند و این داروها را برای درمان عفونت‌ها بی اثر می‌کنند.

این مقاومت به این معنی است که گزینه‌های آنتی بیوتیک کمتری برای درمان عفونت‌های مولد ESBL وجود دارد. در بسیاری از موارد، حتی عفونت‌های رایج، مانند عفونت‌های دستگاه ادراری، ناشی از میکروب‌های تولیدکننده ESBL نیازمند درمان‌های پیچیده‌تری هستند. به جای مصرف آنتی بیوتیک های خوراکی در خانه، بیماران مبتلا به این عفونت ها ممکن است نیاز به بستری شدن در بیمارستان و آنتی بیوتیک های کارباپنم داخل وریدی (IV) داشته باشند.

در این مطلب سعی کردیم مروری بر نحوه ابتلا به این نوع عفونت‌ها و راهکارهایی برای پیشگیری از آن داشته باشیم. امیدواریم این مطلب مورد توجه شما قرار گرفته باشد.