نحوه فعال شدن لنفوسیت T در بدن چگونه است؟

فعال سازی سلول T در پاسخ ایمنی، به ویژه در سیستم ایمنی سازگار، ضروری است. سلول‌های T، نوعی لنفوسیت هستند که نقش اصلی را در هماهنگی و اجرای پاسخ‌های ایمنی در برابر پاتوژن‌های خاص ایفا می‌کنند.

در ادامه این مطلب قصد داریم به بررسی نحوه فعال شدن لنفوسیت‌ T در بدن بپردازیم. پس در ادامه با ما همراه باشید.

نحوه فعال شدن لنفوسیت‌ T در بدن

سلول‌های T یکی از انواع مهم گلبول‌های سفید خون سیستم ایمنی هستند و نقش اصلی را در پاسخ ایمنی تطبیقی ایفا می کنند. سلول‌های T را می‌توان با حضور گیرنده سلول T  روی سطح سلول‌ها از سایر لنفوسیت‌ها متمایز کرد. فعال سازی لنفوسیت T محیطی بالغ، مستلزم تعامل گیرنده سلول T و یک پپتید آنتی ژنی است که در شیار یک مولکول MHC نمایش داده می‌شود. فعال سازی منجر به تمایز سلول‌های T به انواع مختلف سلول‌های T موثر و حافظه می‌شود.

لنفوسیت T از سلول‌های بنیادی خونساز متولد می‌شود که در مغز استخوان وجود دارد. سپس سلول‌های T در حال رشد به غده تیموس مهاجرت می‌کنند تا رشد کنند (یا بالغ شوند). سلول‌های T نام خود را از تیموس گرفته‌اند.

پس از مهاجرت به تیموس، سلول‌های پیش ساز به چندین نوع متمایز از سلول‌های T بالغ می‌شوند. تمایز سلول‌های T پس از خروج از تیموس نیز ادامه می‌یابد. گروه‌هایی از زیرگروه‌های خاص و متمایز سلول T دارای عملکردهای مهم مختلفی در کنترل و شکل‌دهی پاسخ ایمنی هستند.

یکی از این عملکردها مرگ سلولی با واسطه ایمنی است و توسط دو زیرگروه اصلی انجام می‌شود:

• سلول‌های T “قاتل” (سیتوتوکسیک) + CD8
• سلول‌های T “کمک کننده” +CD4.

علت نام‌گذاری، وجود پروتئین‌های سطح سلولی CD8 یا CD4 است.

سلول‌های CD8+ T که به عنوان “سلول‌های T قاتل” نیز شناخته می‌شوند، سیتوتوکسیک هستند. این بدان معنی است که آن‌ها می‌توانند مستقیماً سلول‌های آلوده و سرطانی را از بین ببرند.

سلول‌های CD4+ T، به عنوان “سلول های کمکی” عمل می‌کنند. سلول‌های کمکی، برخلاف سلول‌های T کشنده، با فعال کردن بیشتر سلول‌های حافظه B و سلول‌های T سیتوتوکسیک عمل می‌کنند که منجر به پاسخ ایمنی بزرگ‌تر می‌شود.

مراحل فعال سازی لنفوسیت T

فرآیند فعال شدن لنفوسیت‌ T شامل چندین مرحله است و برای اطمینان از پاسخ ایمنی موثر و هدفمند به شدت تنظیم می‌شود. در ادامه مروری بر این مراحل خواهیم داشت.

تشخیص آنتی ژن

فعال سازی سلول‌های T با شناسایی آنتی ژن‌های خاص آغاز می‌شود. آنتی ژن‌ها قطعاتی از پروتئین‌ها‌ هستند که از پاتوژن‌ها (مانند ویروس یا باکتری) یا سلول‌های غیر طبیعی مشتق می‌شوند. سلول T در درجه اول سلول‌های ارائه دهنده آنتی ژن (APCs)، سلول‌های دندریتیک، ماکروفاژها و سلول‌های B را تشخیص می‌دهد.

ارائه آنتی ژن

سلول‌های ارائه دهنده آنتی ژن می‌توانند آنتی‌ژن‌ها را در سطح سلولی خودپردازش و ارائه کنند. البته این امر با کمک و همکاری مولکول‌های اصلی کمپلکس سازگاری بافتی (MHC) صورت می‌گیرد. مولکول‌های MHC کلاسII  آنتی ژن‌ها را به سلول‌های CD4+ T (سلول های T کمکی) ارائه می‌کنند. در حالی که مولکول‌های کلاس I آنتی ژن‌ها را به سلول‌های CD8+ T (سلول‌های T سیتوتوکسیک) ارائه می‌دهند.

درگیری گیرنده لنفوسیت T

لنفوسیتT ، در این مرحله، گیرنده‌ها (TCR) را روی سطح خود بیان می‌کند و با کمپلکس آنتی ژن-MHC ارائه شده روی سلول‌های ارائه دهنده آنتی ژن تعامل دارند. این تعامل خاص است. اتصال گیرنده‌ لنفوسیت  T به کمپلکس آنتی ژن-MHC یک رویداد حیاتی در فعال سازی سلول T است.

تحریک همزمان

علاوه بر درگیری TCR، سیگنال‌های هم‌تحریکی برای فعال‌سازی کامل سلول T مورد نیاز است. مولکول‌های محرک مشترک، مانند CD28 در سلول‌های T و B7 در APC ها، برای ارائه سیگنال‌های ثانویه لازم با هم تعامل دارند. این به جلوگیری از فعال‌سازی نامناسب کمک می‌کند و اطمینان حاصل می‌کند که سلول‌های T فقط به تهدیدات واقعی پاسخ می‌دهند.

هدایت سیگنال

اتصال TCR به کمپلکس آنتی ژن-MHC، همراه با سیگنال‌های تحریک کننده، مسیرهای سیگنال دهی درون سلولی را در سلول T آغاز می‌کند. این امر پروتئین‌ها و فاکتورهای رونویسی مختلف را فعال می‌کند. از جمله آن‌هایی که در تولید سیتوکین و تکثیر سلولی نقش دارند.

گسترش کلونال

سلول‌های T فعال شده تحت انبساط کلونال قرار می‌گیرند و به سرعت برای تولید جمعیت بزرگی از سلول‌های T گسترش می‌یابند. این جمعیت سلول‌های T گسترش یافته شامل  دو نوع لنفوسیتT می‌شود:

• سلول‌های T موثر که عملکردهای ایمنی را انجام می‌دهند .
• سلول‌های T حافظه که ایمنی طولانی‌مدت ایجاد می‌کنند.

تمایز به سلول‌های T Effector

سلول‌های CD4+ T بسته به ریزمحیط سیتوکین به زیرمجموعه‌های سلول‌های T موثر مانند Th1، Th2، Th17 یا سلول های T تنظیمی (Tregs) تمایز می‌یابند. سلول‌های CD8+ T به سلول‌های T سیتوتوکسیک تمایز می‌یابند که قادر به کشتن مستقیم سلول‌ های عفونی یا غیر طبیعی هستند.

مهاجرت لنفوسیت T به محل عفونت

سلول T فعال، (هر دو CD4+ و CD8+) از طریق جریان خون به محل عفونت یا التهاب مهاجرت می‌کنند. کموکاین‌ها و مولکول‌های چسبنده، انتقال آن‌ها به بافت‌های خاص را تسهیل می‌کنند.

سلول های افکتور

سلول‌های افکتور T عملکردهای خود را انجام می‌دهند. از جمله فعال کردن سایر سلول‌های ایمنی، تولید سیتوکین‌ها یا کشتن مستقیم سلول‌های آلوده یا غیرطبیعی. این مرحله برای از بین بردن تهدید و رفع عفونت ضروری است.

انقباض و تشکیل حافظه لنفوسیت T

پس از پاکسازی پاتوژن، اکثر سلول‌های T موثر دچار آپوپتوز (مرگ برنامه‌ریزی شده سلولی) می‌شوند که باعث کاهش جمعیت سلول‌های T می‌شود. با این حال، زیرمجموعه‌ای از سلول‌های T به سلول‌های حافظه تبدیل می‌شوند و پس از قرار گرفتن مجدد در معرض همان آنتی‌ژن، ایمنی طولانی‌مدت و پاسخ سریع‌تری ایجاد می‌کنند.

سخن پایانی

لنفوسیت T از سلول‌های بنیادی خونساز متولد می‌شود که در مغز استخوان وجود دارد. سپس در غده تیموس بالغ می‌شود. پس از مهاجرت به تیموس، سلول‌های پیش ساز به چندین نوع متمایز از سلول‌های T بالغ می‌شوند.

لنفوسیت T روی سطح سلول‌های ارائه دهنده آنتی ژن فعال می‌شوند. در نتیجه ماهیت پاسخ ایمنی تطبیقی ایجاد شده را تعیین می‌کنند.

در این مطلب سعی کردیم مروری بر فرایند فعال شدن این سلول‌ها در بدن داشته باشیم. امیدواریم این مقاله مورد توجه شما قرار گرفته باشد.