برترین تحولات آزمایشگاهی سال ۲۰۲۵: نوآوری‌هایی که نباید نادیده گرفت
شاید شما هم کنجکاو باشید در رابطه با برترین تحولات آزمایشگاهی سال ۲۰۲۵ مطلع شوید.
با انجام حدود ۱۴ میلیارد آزمایش بالینی در سال، آن هم فقط در ایالات متحده، آگاهی از جدیدترین تحولات آزمایشگاهی برای متخصصان این حوزه ضروری است تا همگام با تغییرات پیش بروند. پس از سالی پرتلاطم در ۲۰۲۴، که شاهد رشد سریع نوآوری‌ها و تغییرات گسترده بودیم، انتظار می‌رود این روند در سال آینده نیز ادامه یابد.
از گسترش سیستم‌های اتوماسیون گرفته تا پیشرفت در آزمایش‌های تخصصی، بسیاری از این تغییرات تحت تأثیر فناوری‌هایی مانند هوش مصنوعی، تحلیل داده‌ها و یادگیری ماشینی شکل می‌گیرند. اما در سال ۲۰۲۵ چه تحولاتی در حوزه آزمایشگاه قابل پیش‌بینی است؟ کدام نوآوری‌ها مسیر این صنعت را تعیین خواهند کرد؟
در این مقاله، به این پرسش‌ها پاسخ می‌دهیم و مهم‌ترین تحولات آزمایشگاهی سال ۲۰۲۵ را بررسی می‌کنیم که آینده خدمات سلامت را دگرگون خواهند کرد.
۱- فرآیندهای آزمایشگاهی بیش از پیش خودکار خواهند شد
اتوماسیون در سال‌های اخیر به طور مداوم تکامل یافته است و امکان انجام وظایف را بدون نیاز به نظارت مداوم انسانی فراهم کرده است. این یکی از تحولات آزمایشگاهی سال ۲۰۲۵ است. با انجام کارهای ساده‌ای مانند بارکدگذاری، باز و بسته کردن درپوش نمونه‌ها، یا مرتب‌سازی آنها، اتوماسیون به کاهش خطاهای انسانی کمک کرده و در عین حال بهره‌وری را افزایش داده است.
در سال ۲۰۲۵، انتظار می‌رود که اتوماسیون به طور گسترده‌تری در آزمایشگاه‌ها مورد استفاده قرار گیرد، به‌ویژه در فرآیندهایی مانند تقسیم دستی نمونه‌ها (aliquoting) و مراحل پیش‌تحلیلی در جریان‌های کاری آزمایش‌ها.
در نتیجه، آزمایشگاه‌ها قادر خواهند بود قابلیت اطمینان تجهیزات، معرف‌ها و نمونه‌هایی که با آنها کار می‌کنند را بهبود بخشیده و در نهایت کیفیت کلی نتایج خود را ارتقا دهند. افزایش سطح اتوماسیون همچنین این امکان را برای کارکنان آزمایشگاهی فراهم می‌کند که زمان بیشتری را به فعالیت‌های با ارزش بالاتر اختصاص دهند.
با ساده‌سازی وظایف روزمره، کارکنان می‌توانند توجه بیشتری به حوزه‌های مهم دیگر مانند آموزش و راهنمایی، انجام بررسی‌های کنترل کیفیت دقیق‌تر، و مدیریت فرآیندهای آزمایش نمونه‌ها در بخش‌های مختلف داشته باشند.
۲- بهبود اتصال و مراقبت از بیماران با اینترنت اشیای پزشکی (IoMT)
یکی از دلایل اصلی پیش‌بینی گسترش اتوماسیون در سال ۲۰۲۵، نقش آن در بهبود کیفیت مراقبت از بیماران است. بر اساس یک نظرسنجی اخیر از سوی Siemens Healthineers ۹۵% از متخصصان آزمایشگاه بر این باورند که پذیرش فناوری‌های اتوماتیک به بهبود توانایی آنها در ارائه خدمات به بیماران کمک خواهد کرد.
۸۹٪ نیز اتوماسیون را برای پاسخگویی به تقاضای فزاینده ضروری می‌دانند. اما این تحول در عمل چگونه به نظر خواهد رسید؟ و تاثیر آن بر تحولات آزمایشگاهی سال ۲۰۲۵ چیست؟
اینترنت اشیای پزشکی (IoMT) به‌عنوان یکی از پیشروترین فناوری‌ها در حوزه سلامت، نقش مهمی در بهبود ارتباطات و کیفیت مراقبت از بیماران ایفا می‌کند. با افزایش استفاده از دستگاه‌های متصل، مانند تجهیزات پوشیدنی، حسگرهای زیستی و سیستم‌های نظارت از راه دور، جمع‌آوری و تحلیل داده‌های سلامت با دقت و سرعت بیشتری انجام می‌شود.
در طول سال ۲۰۲۵، انتظار می‌رود که IoMT به طور گسترده تری در تجهیزات و دستگاه‌های آزمایشگاهی که قابلیت اتوماسیون دارند، پیاده‌سازی شود .
این اتصال هوشمند، نه‌تنها بهره‌وری آزمایشگاه‌ها را به میزان قابل‌توجهی افزایش می‌دهد، بلکه به متخصصان اجازه می‌دهد زمان بیشتری را صرف ارائه مراقبت‌های بهتر و مشارکتی به بیماران کنند. در نتیجه، هم دقت و سرعت تشخیص بهبود خواهد یافت و هم خدمات سلامت با کارایی بالاتری ارائه خواهد شد.
۳-ابزارهای پیشرفته تجزیه‌وتحلیل داده‌ها و بصری‌سازی، یکی از تحولات آزمایشگاهی سال ۲۰۲۵
با توجه به نیاز آزمایشگاه‌ها به مدیریت حجم‌های وسیع داده‌های پیچیده، تقاضا برای ابزارهای پیشرفته تجزیه و تحلیل داده‌ها و بصری‌سازی که فراتر از صرفاً ذخیره‌سازی عمل کنند، رو به افزایش است.
به عنوان یکی از تحولات آزمایشگاهی سال ۲۰۲۵ ، انتظار می‌رود این نیازها به میزان بیشتری برآورده شوند، زیرا ابزارهای بیشتری در دسترس خواهند بود که به شناسایی روندها، ساده‌سازی عملیات‌ها و بهبود تصمیم‌گیری‌های بالینی و تشخیص‌های بیمار کمک می‌کنند. هنگامی که این ابزارها با هوش مصنوعی ترکیب شوند، این فناوری‌های پیشرفته نه تنها به تغییر نحوه عملکرد آزمایشگاه‌ها با کاهش هزینه‌های عملیاتی کمک می‌کنند، بلکه تطابق با استانداردهای نظارتی را نیز تقویت خواهند کرد ین فناوری‌های پیشرفته، با تحلیل داده‌های پیچیده، می‌توانند گلوگاه‌های احتمالی در جریان‌های کاری را شناسایی کرده و فرآیندهای ناکارآمد را اصلاح کنند.
در نتیجه، متخصصان آزمایشگاه می‌توانند با دیدی جامع‌تر و دقیق‌تر، عملکرد خود را بهینه کنند و هرگونه چالش یا مانعی که ممکن است از چشم پنهان مانده باشد را به‌موقع شناسایی و برطرف نمایند.
۴- افزایش اهمیت امنیت داده‌ها در سال ۲۰۲۵
با توجه به وابستگی روزافزون جهان به فناوری و افزایش تعداد حملات سایبری، نیاز به امنیت سایبری به امری ضروری تبدیل شده است. علاوه بر این، زمانی که سرعت پیشرفت‌های فناوری در حوزه سلامت را در نظر می‌گیریم، اهمیت امنیت سایبری بیشتر از پیش نمایان می‌شود. ادغام فناوری‌های نوین، بسیاری از آزمایشگاه‌ها را به استفاده از سیستم‌های مدیریت اطلاعات آزمایشگاهی مبتنی بر ابر (LIMS) واداشته است، اما هنوز چالش‌های زیادی در این زمینه وجود دارد.
با توجه به این موضوع، در سال ۲۰۲۵، آزمایشگاه‌ها باید اولویت را بر توسعه استراتژی‌های جامع حفاظت سایبری بگذارند. این استراتژی‌ها احتمالاً بر دو حوزه اصلی متمرکز خواهند بود. اول، استفاده روزافزون از هوش مصنوعی نقش محوری در شناسایی و کاهش تهدیدات سایبری به صورت بلادرنگ خواهد داشت. دوم، پیشرفت‌های فناوری بلاک‌چین و رمزنگاری پساکوانتومی می‌تواند به بهبود یکپارچگی داده‌ها و تقویت رمزنگاری در برابر حملات سایبری پیچیده‌تر کمک کند.
۵- افزایش توجه به پایداری، یکی از تحولات آزمایشگاهی سال ۲۰۲۵
حفظ پایداری یکی از تحولات آزمایشگاهی سال ۲۰۲۵ است. با خرید تجهیزات با مصرف انرژی کمتر، کاهش ضایعات و پذیرش فرآیندهای سبزتر، آزمایشگاه‌ها در حال اجرای تغییراتی هستند که نه تنها با اهداف محیط‌زیستی هم‌راستا است، بلکه به صرفه‌جویی‌های بلندمدت نیز منجر می‌شود.
بر اساس نظر برخی کارشناسان، پذیرش اتوماسیون و دیگر پیشرفت‌های فناوری برای این حرکت ضروری است. به‌عنوان مثال، افزایش آزمایش‌های خانگی همراه با دسترسی بیشتر به پرونده‌های سلامت الکترونیکی (EHRs[2])، نه تنها به بیماران این امکان را داده است که مالکیت بیشتری بر سلامت خود داشته باشند، بلکه نیاز به ویزیت‌های حضوری را کاهش داده و در نتیجه به کاهش ردپای کربن کلی بیماران کمک کرده است. در واقع، طبق آمار اخیر، استفاده از EHRs برای ۸٫۷ میلیون بیمار باعث صرفه‌جویی در ۱,۰۴۴ تن کاغذ و جلوگیری از انتشار ۹۲,۰۰۰ تن کربن شده است. این ارقام به احتمال زیاد در سال‌های آینده افزایش خواهند یافت، چرا که آزمایشگاه‌های بیشتری این فناوری دوستدار محیط‌زیست را در فرآیندهای عملیاتی خود پیاده‌سازی خواهند کرد.
۶- آزمایش‌های در محل مراقبت (POCT) بیش از پیش پیشرفت خواهند کرد
همانطور که پیش‌تر اشاره کردیم، یکی از تغییرات عمده‌ای که پس از پاندمی COVID-19 به وجود آمد، گسترش و سرمایه‌گذاری در آزمایش‌های در محل مراقبت (POCT) بود. با اینکه حالا تقریباً پنج سال از آن روزهای سخت می‌گذرد، شتاب این گسترش همچنان در حال شکل دادن به سال ۲۰۲۵ است و گزینه‌های درمانی راحت‌تر و در دسترس‌تری برای بیماران ایجاد می‌کند. برای آزمایشگاه‌ها، این تغییر به‌ویژه تحول‌آفرین است؛ زیرا امکان انجام آزمایش‌های غیرمتمرکز، زمان‌های پاسخ‌دهی سریع‌تر و تمرکز بیشتر بر مراقبت‌های مبتنی بر بیمار را فراهم می‌آورد. یکی از حوزه‌های هیجان‌انگیز برای امسال، تکاملPOCT است تا آزمایش‌هایی فراتر از بیماری‌های تنفسی انجام دهد. توانایی تشخیص مشکلات دیگر، مانند عفونت‌های مقاربتی، زمان‌های انتظار طولانی را کاهش داده و سطح بهتری از مراقبت را به بیماران ارائه می‌دهد.
۷- طیف‌سنجی جرمی به طور گسترده در فرآیندهای تشخیصی استفاده خواهد شد
با در دسترس‌تر و مقرون به صرفه‌تر شدن فناوری طیف‌سنجی جرمی، آزمایشگاه‌های بیشتری قادر خواهند بود از آن در فضای کاری خود استفاده کنند و این امکان را فراهم می‌آورد که تحلیل‌های دقیق‌تری در برخی از شرایط بالینی انجام دهند. این امر یکی از تحولات آزمایشگاهی سال ۲۰۲۵ است.
در واقع، این پیاده‌سازی هم‌اکنون آغاز شده است. بر اساس برآوردهای اخیر، بازار جهانی طیف‌سنجی جرمی در سال ۲۰۲۳ به ارزش حدود ۶٫۹۳ میلیارد دلار آمریکا رسیده است. انتظار می‌رود این رقم تا سال ۲۰۲۵ به ۸٫۱۷ میلیارد دلار آمریکا برسد و با نرخ رشد سالانه ترکیبی (CAGR) معادل ۸٫۳۹% از اکنون تا سال ۲۰۳۳، تقریباً دو برابر شود. با پیشرفت‌هایی که در قدرت پردازش کامپیوتری رخ داده است، استفاده روزافزون از طیف‌سنجی جرمی توانایی ما را برای مطالعه پروتئین‌ها و درک مسیرهای متابولیک به طرز بی‌سابقه‌ای بهبود خواهد داد. چه از طریق شناسایی متابولیت‌های کوچک یا تجزیه و تحلیل کمپلکس‌های پروتئینی بزرگ، این فناوری می‌تواند تشخیص و مدیریت بیماری را متحول کند و احتمالاً راه را برای پیشرفت‌های چشمگیر در ارائه پزشکی شخصی هموار سازد.
۲۰۲۵ :سال نوآوری‌های الکترونیکی
آزمایشگاه‌ها هم‌اکنون از پیشرفت‌های فناوری جدید بهره‌برداری کرده‌اند و این روند به نظر نمی‌رسد که به این زودی کاهش یابد. در طول سال ۲۰۲۵، آزمایشگاه‌ها آماده‌اند تا به ابزارها و نرم‌افزارهای پیچیده‌تری دسترسی پیدا کنند که قادر به ساده‌تر کردن جریان‌های کاری عملیاتی خواهند بود. این تغییرات به آنها این امکان را می‌دهد که با بهبود کارایی و دقت، مراقبت بهتری به بیماران ارائه دهند.
این تحولات آزمایشگاهی سال ۲۰۲۵ می‌توانند شامل سیستم‌های مدیریت هوشمند برای هماهنگی بهتر فرآیندها، ابزارهای پیشرفته تجزیه‌وتحلیل داده‌ها برای تسریع در تصمیم‌گیری، و سیستم‌های اتوماسیون برای کاهش خطاهای انسانی و بهبود سرعت خدمات باشند. در نهایت، استفاده از این فناوری‌ها باعث خواهد شد که آزمایشگاه‌ها به یک سطح جدید از کارایی و دقت دست یابند که نه تنها فرآیندهای داخلی آنها را بهبود می‌بخشد بلکه به ارتقاء تجربه بیماران و کیفیت مراقبت‌های درمانی کمک خواهد کرد.
سخن پایانی
در نهایت، سال ۲۰۲۵ پیش‌روی آزمایشگاه‌ها، به ویژه در زمینه فناوری‌های نوین، سالی سرشار از نوآوری‌ها و تحولات چشمگیر خواهد بود. از اتوماسیون پیشرفته و هوش مصنوعی گرفته تا ابزارهای تجزیه و تحلیل داده‌ها و امنیت سایبری، این تغییرات نه تنها کارآیی و دقت را در آزمایشگاه‌ها افزایش خواهند داد، بلکه موجب بهبود کیفیت مراقبت‌های بهداشتی و تسهیل در فرآیندهای تشخیصی خواهند شد. در این راستا، آزمایشگاه‌ها باید همواره آماده پذیرش این نوآوری‌ها باشند تا بتوانند به‌طور مؤثرتر با چالش‌های جدید مواجه شوند و پاسخگوی نیازهای رو به رشد دنیای پزشکی باشند. در نهایت، این تحولات نه تنها به نفع سیستم‌های بهداشتی بلکه به سود بیماران خواهد بود و آنها را به یک گام بزرگ‌تر به سوی مراقبت‌های بهداشتی دقیق‌تر و شخصی‌شده نزدیک‌تر می‌کند.
