تست حساسیت باسیتراسین : اصول، روش و کاربردها

تست حساسیت باسیتراسین^[۱] یکی از تست‌های دیسک ضد میکروبی برای شناسایی اترپتوکوک‌های گروه A از سایر استرپتوکوک‌های بتا همولیتیک است. باسیتراسین یک آنتی بیوتیک پلی پپتیدی است که توسط برخی میکروارگانیسم‌ها تولید می‌شود.

آزمایش‌های حساسیت ضد میکروبی بیشتر برای تمایز گونه‌های مختلف از یک جنس خاص انجام می‌شوند. باسیتراسین در واقع نوعی آنتی بیوتیک است که در درمان عفونت‌های سطحی پوست استفاده می‌شود. به ندرت برای استفاده سیستمیک نیز تزریق می‌شود.

دیسک‌های باسیتراسین عمدتاً علیه استرپتوکوک پیوژنز استفاده می‌شوند. زیرا از رشد ارگانیسم جلوگیری می‌کنند. باسیتراسین باعث ایجاد حدود ۱۲ میلی‌متر از ناحیه مهار در برابر استافیلوکوکوس پیوژنز می‌شود.

اصول تست حساسیت باسیتراسین

تست حساسیت باسیتراسین برای کلنی‌های حساس به پنی سیلین یا کوکسی‌های گرم مثبت که کاتالاز مثبت و کواگولاز منفی هستند استفاده می‌شود. یکی از کاربردهای اصلی این تست جداسازی استافیلوکوک‌ها از میکروکوکس‌ها است. آنتی بیوتیک باسیتراسین با تداخل در سنتز پپتیدوگلیکان باکتری ها، سنتز دیواره سلولی باکتری را مهار می‌کند. این آزمایش را می توان با استفاده از دیسک های آغشته به غلظت های ۰٫۰۴ واحد یا ۲٫۰ واحد باسیتراسین انجام داد. در هر دو مورد، مکانیسم آزمایش یکسان است.

یک دیسک آغشته به مقدار کمی باسیتراسین (۰٫۰۴ واحد) روی پلیت آگار قرار داده می‌شود. آنتی بیوتیک در محیط پخش شود و از رشد ارگانیسم‌های حساس جلوگیری می‌کند. پس از انکوباسیون، پلیت از نظر وجود مناطق بازدارنده اطراف دیسک‌ها بررسی می‌شود.

اگر میکروارگانیسم تا لبه دیسک رشد کند، در برابر ترکیب ضد میکروبی مقاوم است. اما اگر ناحیه‌ای در اطراف لبه دیسک وجود داشته باشد که ارگانیسم در آن رشد نکرده باشد، ارگانیسم نسبت به مائه ضد میکروبی موجود در دیسک حساس است.

روش انجام تست حساسیت باسیتراسین

برای انجام تست حساسیت باسیتراسین اغلب از پلیت آگار خون (تریپتیکاز سویا آگار + ۵ درصد خون گوسفند) استفاده می‌شود. اما می‌توان از مولر هینتون آگار نیز استفاده کرد.

با استفاده از یک لوپ، دو یا سه کلنی مشکوک از یک کشت خالص را روی پلیت حاوی آگار خون قرار دهید.

با استفاده از فورسپس استریل شده، یک دیسک باسیتراسین را در ربع اول قرار دهید. به آرامی روی دیسک ضربه بزنید تا دیسک کاملا با سطح آگار تماس پیدا کند.  

برای تمایز استافیلوکوک، پلیت را به مدت ۱۸ تا ۲۴ ساعت در دمای ۳۵ الی۳۷ درجه سانتیگراد انکوبه کنید. برای تمایز استرپتوکوک‌ها، ۵ تا ۱۰ درصد دی اکسید کربن (CO2) را نیز لحاظ کنید.

به دنبال یک منطقه بازدارندگی در اطراف دیسک باشید.

از آگار مولر هینتون نیز می‌توان برای مشاهده حساسیت میکروارگانیسم‌ها استفاده کرد.

نتایج مورد انتظار

• مثبت: وجود هر هاله عدم رشد که قطر آن بیشتر از ۱۰ میلی متر است.
• منفی: عدم وجود هاله

باسیتراسین علیه استافیلوکوکوس اورئوس، استرپتوکوک پنومونیه، نایسریا، هموفیلوس آنفولانزا، ترپونما پالیدوم، اکتینومایسس و فوزوباکتریوم فعال است. اما در برابر سودوموناس، نوکاردیا، انتروباکتریاسه، کاندیدا یا کریپتوکوک فعال نیست.

محدودیت‌های تست حساسیت باسیتراسین

• پلیت‌های قدیمی آگار خون که خشک شده‌اند نباید برای تست حساسیت استفاده شوند. زیرا انتشار آنتی بیوتیک‌ها در چنین آگاری کاهش می‌یابد که ممکن است منجر به نتایج منفی کاذب شود.
• غلظت‌های مختلف باسیتراسین ممکن است منجر به ایجاد هاله های مختلفی شود.
• برای تأیید بیشتر، آزمایش‌های سرولوژیکی مانند آزمایش‌های آگلوتیناسیون لاتکس باید دقیق انجام شود.
• عملکرد به یکپارچگی دیسک بستگی دارد. تاریخ نگهداری و انقضای مناسب باید حفظ شود.
• استرپتوکوک‌های گروه C و G لانسفیلد ممکن است گاهی اوقات به باسیتراسین حساسیت نشان دهند.

سخن پایانی

تست باسیتراسین برای تشخیص استرپتوکوک‌های بتا همولیتیک استفاده می‌شود. به کمک این تست می‌توان بین استرپتوکوکوس پیوژنز و استرپتوکوکوس آگالاکتیه تمایز قائل شد. در این مقاله مروری بر اصول انجام این تست و نتایج حاصل از آن داشتیم. امیدواریم این مقاله مورد توجه شما قرار گرفته باشد.

واژه نامه