مروری بر خانواده سوسک های تاول زا در حشره شناسی

گونه‌های متعددی از سوسک‌ها موسوم به سوسک های تاول زا (blister beetles) دارای مواد شیمیایی مثل کانتاریدین (Cantharidin) و پدرین (Pederin) هستند که موجب بروز تاول می‌شوند. به این نوع حشرات، سوسک‌های تاول زا گفته می‌شود. حدود ۲۵۰۰ گونه از این سوسک ها در خانواده Meloidae  شناخته شده اند.

هنگامی‌که جسم زنده یا مرده‌ی این سوسک‌ها با پوست بدن تماس پیدا می‌کند باعث تحریک موضعی شدید و ایجاد تاول‌های پراز مایع و دردناک می‌شود. مایعات این تاول‌ها نیز ممکن است تاول‌های ثانوی ایجاد کنند. در صورت تماس با چشم نیز باعث ایجاد ورم ملتحمه و التهاب شدید خواهند شد.

در ادامه به بررسی رایج‌ترین گونه‌های سوسک های تاول زا خواهیم پرداخت.

خانواده سوسک های تاول زا

خانواده Meloidae، شامل حدود ۲۵۰۰ گونه است که بین ۱۲۰ جنس و چهار زیرخانواده تقسیم می‌شوند. سوسک‌های بالغ گیاهخوار هستند و به ویژه از گیاهان خانواده‌های Amaranthaceae، Asteraceae، Leguminosae و Solanaceae تغذیه می‌کنند. بیشتر بزرگسالان فقط قسمت‌های گل را می‌خورند، اما برخی، به ویژه گونه های Epicauta، برگ‌ها را نیز می‌خورند.

گونه‌های متعددی از سوسک های تاول زا وجود دارد ولی مشهورترین آن‌ها لیتا وزیکاتوریا (Lytta vesicatoria) است که گاهی به غلط مگس اسپانیایی(Spanish fly) نامیده می‌شود. سوسک‌های سیاه و نارنجی رنگ از جنس پدروس(Paederus) هم می‌توانند باعث ایجاد تاول شوند. سوسک‌های تاول‌زا غالبا به نور جلب می‌شوند و در نتیجه تمایل به نشستن برروی افرادی دارند که در خانه یا فضاهای باز زیر نور چراغ نشسته‌اند.

مضرات سوسک های تاول زا چیست؟

کانتاریدین در صورت بلعیدن سمی است. بنابراین انسان‌هایی که این آفت را می‌بلعند ممکن است دچار آسیب شدید به دستگاه ادراری و پوشش دستگاه گوارش شوند. این سم در سوسک‌های مرده مدت‌ها پس از خشک شدن و بسته بندی کردن یونجه‌هایی که به آن‌ها آلوده شده‌اند، باقی می‌ماند. حیوانات خانگی نیز مستعد مسمومیت هستند. مایعات این تاول‌ها نیز ممکن است تاول‌های ثانوی ایجاد کنند. در صورت تماس با چشم نیز باعث ایجاد ورم ملتحمه و التهاب شدید خواهند شد.

زندگی سوسک‌ های تاول زا

سوسک‌ های تاول زای بالغ  تخمگذاری را در اواسط بهار شروع می‌کنند. سوسک‌ ماده یک تا دویست تخم در زیر سطح خاک می گذارد. عرض تخم‌ها کمتر از یک میلی متر و طول آن‌ها یک تا دو میلی متر است. لاروها در عرض دو هفته یا کمتر از تخم خارج می‌شوند.

لاروهای سفید در حال ظهور پاهای نسبتاً بلندی دارند که از آن‌ها برای جستجوی غذا استفاده می‌کنند. برخی دیگر خود را به زنبور عسل می‌‌چسبانند و به آن‌ها شپش زنبور نیز می‌گویند. در ادامه مراحل رشد سوسک های تاول زا را مورد بررسی قرار خواهیم داد.

چرخه زندگی سوسک‌ های تاول زا

در مرحله اول پورگی^[۱] (T)، لارو خود به خود به محل تغذیه خود می‌رسد.

لارو پس از تغذيه تا تكثير، از طريق پوست اندازی^[۲]، به شكل خرچنگ در مي‌آيد و وارد دوره رشد سريع (فاز اول grub، FG) مي‌شود كه تا پايان پورگی پنج يا شش ادامه مي‌يابد.

در پورگی شش یا هفت، لارو به طور معمول به شدت اسکلروتیزه^[۳] و بی‌حرکت می‌شود (فاز C). در این مرحله عضله دچار انحطاط عمیق می‌شود و تنفس به سطح بسیار پایینی کاهش می‌یابد. این امردر صورت لزوم امکان زنده ماندن بیش از یک سال را فراهم می‌کند.

هنگامی که رشد مجدد از سر گرفته می‌شود، ماهیچه‌ها بازسازی می‌شوند و از طریق پوست اندازی، لارو یک بار دیگر منحنی شکل می‌شود (فاز دوم grub ، SG). لاروهای Scarabaeiform لاروهایی هستند که بدن آن‌ها به شکلی مانند حرف C پیچیده شده است.

در چرخه زندگی سوسک‌ های تاول زا چندین مسیر رشد جایگزین شناسایی شده است. به عنوان مثال در پاسخ به دمای بالا، بسیاری از لاروها مستقیماً از فاز FG شفیره می‌شوند.

اکثر گونه‌ها فصل زمستان را به صورت لاروهای فاز کوآرکتات می‌گذرانند. سوسک‌ های تاول زای بزرگسال معمولاً سه ماه یا بیشتر زندگی می‌کنند. ماده‌ها نیز معمولاً در طول زندگی بزرگسالی خود جفت گیری و تخم گذاری می‌کنند.

 چرخه زندگی سوسک تاول:

الف = بالغ

E = تخم

T = سن اول یا triungulin

FG = اولین مرحله‌‌ای که شبیه حرف C می شود

C = فاز کوآرکتات در سن شش یا هفت

SG = مرحله دوم خمیده شدن شبیه حرف C

P = شفیره.

اهمیت پزشکی و دامپزشکی سوسک های تاول زا

زمانی که سوسک‌ های تاول زا تحت فشار یا مالش قرار می‌گیرند، سم به مقدار زیادی ترشح می‌شود. تاول‌ها معمولاً در ناحیه گردن، صورت و بازوها ایجاد می‌شوند.

درمان معمولا شامل روش‌های رایج برای بهبود تاول‌ ها است.

سوسک‌ های تاول زا همچنین می‌توانند به  محصولات کشاورزی از جمله یونجه، چغندر، سیب زمینی، گوجه فرنگی و سایر محصولات زراعی آسیب رسانند. به دلیل رفتار گروهی سوسک‌ها، حملات آن‌ها می‌تواند فاجعه بار باشد.

چگونه سوسک های تاول زا را شناسایی کنیم؟

شناسایی مناسب سوسک های تاول زا در رابطه با انواع مختلف سوسک‌های غیرسمی دیگری که ممکن است شبیه آن‌ها باشند، مهم است.

سوسک های تاول زای بالغ از نظر اندازه و رنگ متفاوت هستند. طول اکثر آن‌ها نیم تا یک اینچ با بدنهای بلند و نرم و سرهای پهن است. پوشش بال ها نرم و انعطاف پذیر است و پاها نسبتا بلند هستند.

برای اطلاعات بیشتر از انواع این سوسک‌ ها می‌توانید به اطلس حشره شناسی شرکت پل ایده آل پارس مراجعه نمایید.

سخن پایانی

سوسک های تاول زا  ماده تحریک‌کننده‌ای به نام کانتاریدین ترشح می‌کنند. این سوسک‌ها برای انسان هم مفید و هم مضر هستند. لاروها تخم ملخ را می‌خورند. اما در صورت فراوانی، سوسک‌های بالغ می‌توانند محصولات زراعی را از بین ببرند و سبب ایجاد تاول در انسان شوند. از همین جهت شناسایی آن‌ها چه از لحاظ بالینی و چه از لحاظ زراعی اهمیت دارد.

واژه نامه