مروری بر کاندیدا تروپیکالیس ، ویژگی‌ها و بیماری‌زایی آن

کاندیدا تروپیکالیس (Candida tropicalis) نوعی قارچ بیماری‌زا است که از نظر بیماری‌زایی و ویژگی‌های بالینی با کاندیدا آلبیکنس ارتباط نزدیکی دارد. این قارچ اغلب افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند را تحت تاثیر قرار می‌دهد.  در این مقاله قصد داریم به بررسی کاندیدا تروپیکالیس و بیماری‌زایی آن بپردازیم.

مروری بر کاندیدا تروپیکالیس

در تاریخ قارچ‌ها، نام جنس کاندیدا از واژه لاتین candidus گرفته شده است که به معنای سفید درخشان است. تاکنون  200 گونه در این جنس شناسایی شده است.

 کاندیدا تروپیکالیس (C. tropicalis) یکی از این گونه‌ها است. کاندیدا تروپیکالیس یکسری ویژگی‌های مشابه و مشترک با سایر گونه‌های کاندیدا دارد. به عنوان مثال کاندیدا آلبیکنس از نظر طبقه بندی نزدیک به C. tropicalis است و دارای بسیاری از صفات بیماری‌زای مشابه است. در حالی که C. maltosa و C. sake از نظر فیزیولوژیکی شبیه C. tropicalis هستند.

زیستگاه Candida tropicalis

کاندیدا آلبیکنس یکی از گونه‌های قارچی است که می‌توان آن‌را در آب دریا، رسوبات دریا، گل و لای، روده ماهی دریایی، گیاهان و جلبک های دریایی و میگو یافت.

به طور کلی این گونه قارچی در محیط‌های دریایی گرمسیری و نیمه گرمسیری پراکنده می‌شوند. همچنین به طور عمده در روده انسان، میوه‌ها، انواع غذاها و خاک نیز وجود دارند.

ویژگی‌های مورفولوژیکی کاندیدا تروپیکالیس

کاندیدا تروپیکالیس یک سلول رویشی به شکل گرد یا بیضی شکل با قطر 2 الی10 میکرومتر است.

این گونه از قارچ‌های کاندیدا به تولید رنگدانه‌هایی به رنگ  قرمز، صورتی یا نارنجی معروف هستند.

این قارچ نوعی بلاستوکونیدیوم دیمورفیک تک سلولی است که از طریق جوانه زدن تک قطبی یا دو قطبی تولید مثل می‌کند. بلاستوکونیدیوم‌‌ها روی ساقه‌هایی که سوزنی شکل هستند تشکیل می‌شوند. جوانه ها دارای رنگدانه و جداره هستند.

ویژگی‌های کاندیدا تروپیکالیس در محیط کشت‌های مختلف

کاندیدا تروپیکالیس معمولا در دمای 25 الی 35 درجه سانتیگراد (77 الی95 درجه فارنهایت) رشد بهینه و مناسبی خواهد داشت.  این قارچ در محیط‌های حاوی قند و چربی رشد بهتری دارد. کاندیدا تروپیکالیس را می‌توان در دکستروز آگار سیب زمینی، گلوکز سیب زمینی، سیب زمینی هویج، آب گوجه فرنگی و لوبیا لیما رشد داد. در ادامه به بررسی کلنی‌های Candida tropicalis در محیط کشت‌های مختلف خواهیم پرداخت.

• سابورو دکستروز آگار: کلنی‌های کرم رنگ یا سفید متمایل به خاکستری. کدر، صاف، نرم. این محیط رشد کندی‌ها را سرکوب می‌کند اما تشکیل میسلیوم را تقویت می‌کند.
• آگار ذرت: کندیای رشد یافته (بلاستوکونیدیا) تولید می‌کند. پس از 48 ساعت انکوباسیون در 30 درجه سانتی گراد کلنی‌ها، کرم رنگ و صاف هستند.
• CHROMagar Candida: کلنی با رنگ آبی تیره پس از 96 ساعت انکوباسیون در 35 درجه سانتیگراد.
• محیط YPD حاوی 20٪ سرم جنین گاوی (FBS): بلاستوکونیدیا در زنجیره‌های منفرد یا شاخه‌ای، پس از انکوباسیون در به مدت 7 روز در دمای 30 درجه سانتی گراد

بیماری‌زایی و خواص پاتوژنیز

کاندیدا تروپیکالیس یکی از شایع‌ترین گونه‌های کاندیدا است که باعث عفونت‌ پوستی، دستگاه گوارش و همچنین دستگاه تناسلی ادراری زنان می‌شود.

شایع‌ترین راه انتقال کاندیدا تروپیکالیس، در محیط‌های بیمارستانی بین کارکنان مراقبت‌های بهداشتی و بیماران است. این قارچ عمدتاً در بیماران نقص ایمنی مبتلا به HIV/AIDS، سرطان، لوسمی و پیوند اعضا دیده می‌شود.

اسپورهای کاندیدا تروپیکالیس در برابر عوامل محیطی مقاوم هستند. به همین دلیل می‌توانند به راحتی در بدن میزبان رشد کنند. همجنین این قارچ‌ها قادر هستند تا بیش از 24 ساعت قبل از اینکه به میزبان دیگری منتقل شوند، روی سطوح زنده بمانند.

اما علاوه بر ویژگی‌های کاندیدا تروپیکالیس، یکسری عوامل دیگر نیز به بیماری‌زایی این قارچ کمک می‌کنند. سایر عواملی که به کلونیزاسیون قارچ‌ها در پوشش سلول‌های اپیتلیال و اندوتلیال کمک می‌کنند عبارتند از:

• تجویز طولانی مدت عوامل ضد میکروبی مانند آنتی بیوتیک ها
• استفاده از کاتتر برای مدت طولانی.
• استفاده بیش از حد از داروهای ضد قارچ

علائم بالینی عفونت کاندیدا تروپیکالیس

عفونت‌های ناشی از Candida tropicalis در محل‌های مختلفی از بدن اتفاق می‌افتد. به همین دلیل علائم بالینی آن نیز متفاوت است. در ادامه به بررسی شایع‌ترین علائم این عفونت خواهیم پرداخت.

1- کاندیدیازیس سطحی و مخاطی

این بیماری با برفک دهان (کاندیدیاز اوروفارنکس)، ترک گوشه لب (شیلیت زاویه‌ای)و کاندیدیاز ولوواژینال همراه است. برفک دهان که به عنوان کاندیدیاز دهان و حلق نیز شناخته می‌شود، در واقع کلونیزاسیون این قارچ در زبان و حفره دهان است.

کلونیزاسیون توسط آنزیم‌های ترشح شده کاندیدا تروپیکالیس انجام می‌شود که به آن اجازه می‌دهد از مکانیزم‌های ایمنی میزبان فرار کند و پوشش اپیتلیال را کلونیزه کند. این موضوع می‌تواند باعث عفونت‌های سطحی پوست و ناخن (انیکومایکوزیس) نیز شود. کاندیدوری در بیماران دیابتی، بیماران کاتتر شده و بیماران لوسمی نیز شایع است. کاندیدیاز بین انگشتی نیز از جمله عفونت‌های سطحی شایعی است که توسط C. tropicalis ایجاد می‌شود.

2- کاندیدیازیس سیستمیک

کاندیدیازیس سیستمیک در واقع عفونت خون یا سایر بافت‌های بدن با گونه‌های کاندیدا است. این معمولا شامل کاندیدیازیس منتشر، کاندیدیازیس گوارشی و  کاندیدمی است.  

کاندیدیازیس گوارشی زمانی است که C. tropicalis دستگاه گوارش را کلونیزه می‌کند.

کاندیدمی انتشار C. tropicalis در اندام‌های داخلی میزبان است و در میان بیماران سرطانی مبتلا به لوسمی یا نوتروپنی شایع است.

3- کاندیدیازیس مزمن منتشر

این انتشار شدید کاندیدیازیس در بیماران مبتلا به لوسمی و نوتروپنی ثانویه است که بر کبد، طحال و کلیه تأثیر می‌گذارد.

تشخیص آزمایشگاهی کاندیدا تروپیکالیس

برای تشخیص عفونت کاندیدا تروپیکالیس نمونه معمولا سواب پوست، سواب دهان و ناحیه تناسلی، بیوپسی بافتی، خون، مایع مغزی نخاعی (CSF) یا ادرار است.

آزمایش میکروسکوپی

برای بررسی وجود کاندیدا تروپیکالیس در نمونه‌های بالینی، معولا اولین مرحله استفاده از 10% KOH است.

استفاده از هماتوکسیلین و ائوزین، پریودیک شیف یا گوموری متنامین برای تشخیص افتراقی عفونت قارچی در نمونه‌های بیوپسی شده ترجیح داده می‌شود.

بررسی در محیط کشت

استفاده از سابورو دکستروز آگار و یا آگار عصاره مخمر برای بررسی کلنی‌ها توصیه می‌شود. در بخش‌های قبلی ویژگی‌های کلنی کاندیدا تروپیکالیس در این محیط کشت‌ها بررسی شد.

خصوصیات بیوشیمیایی

همانطور که گفته شد، ممکن است سایر گونه‌های کاندیدا ویژگی‌های مشابهی در محیط کشت ایجاد کنند. به همین دلیل علاوه بر کست، انجام تست‌های بیوشیمیایی نیز برای تایید تشخیص ضروری است. تولید اوره‌آز در میان گروه‌های C. tropicalis رایج است. این را می‌توان با استفاده از آزمایشات بیوشیمیایی تشخیص داد.

تشخیص مولکولی

واکنش زنجیره‌ای پلیمراز برای تشخیص ژنوتیپ کاندیدا تروپیکالیس رایج است.

سخن پایانی

کاندیدا تروپیکالیس (Candida tropicalis) نوعی قارچ بیماری‌زا است که از نظر بیماری‌زایی و ویژگی‌های بالینی با کاندیدا آلبیکنس ارتباط نزدیکی دارد. این قارچ اغلب افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند را تحت تاثیر قرار می‌دهد و باعث عفونت‌ پوستی، دستگاه گوارش و همچنین دستگاه تناسلی ادراری زنان می‌شود. شایع‌ترین راه انتقال کاندیدا تروپیکالیس، در محیط‌های بیمارستانی بین کارکنان مراقبت‌های بهداشتی و بیماران است. به همین دلیل تشخیص به موقع این عفونت می‌تواند در نجات جان بیماران تاثیر بسزایی داشته باشد.