
مطالعه موردی بیمار شماره ۳۲، تشخیص شما چیست؟
وضعیت بیمار
یک پسر ۹ ساله با سابقه طولانی از کمخونی به یک مرکز درمانی مراجعه کرد. این مشکل برای اولین بار زمانی که او ۴ ساله بود شناسایی شد. در آن زمان نتایج آزمایش خون او به شرح زیر بود:
g/dl |
۶٫۵ | Hb |
fl | ۵۶ | MCV |
g/dl | ۲۹ | MCHC |
از آن زمان تاکنون، او سه مرتبه تحت انتقال خون قرار گرفته است. همچنین دچار هپاتواسپلنومگالی (بزرگی کبد و طحال) است.



سوالات
1. در مورد اسلاید خون (شکل ۳۲a,, 32b) نظر دهید. تشخیص احتمالی چیست؟
اسلاید خون محیطی نشاندهنده گلبولهای قرمز میکروسیتیک و هیپوکرومیک است. همچنین گلبولهای قرمز هستهدار در گردش بهطور گاهبهگاه مشاهده میشود. تشخیص احتمالی، تالاسمی بتا است که شدت آن بیشتر از تالاسمی نوع صفت (تالاسمی مینور) است، اما بروز آن در سنین بالاتر از شروع تالاسمی بتا نوع شدید (تالاسمی ماژور) رخ داده است. بیمار قادر است بدون نیاز به درمان منظم انتقال خون به زندگی ادامه دهد، که این نکته نشان میدهد وی مبتلا به تالاسمی بتا اینترمدیا است.
در مورد ویژگیهای صورت این پسر (شکل ۳۲c) چه نظری دارید؟
ظاهر صورت (“صورت سنجابمانند”) نشاندهنده بزرگ شدن استخوانهای فک بالا (ماگزیلا) به دلیل خون سازی خارج از مغز استخوان (هماتوپویز خارجمغز استخوانی) است. ناهنجاریهای استخوانی معمولاً در تالاسمی بتا اینترمدیا به وضوح دیده میشوند، که ناشی از هماتوپویز مزمن خارجمغز استخوانی است.
3. پاتوژنز این بیماری چیست؟
رایجترین مکانیزم بهبود تالاسمی بتا نوع شدید، هموراثتی شدن تالاسمی آلفا است. این امر به این دلیل است که تجمع اضافی زنجیرههای آلفا یکی از علل مهم در کارایی پایین تولید گلبولهای قرمز و همولیز در تالاسمی بتا نوع شدید است. مقدار این تجمع زمانی کاهش مییابد که بیمار به دلیل داشتن تالاسمی آلفا، تشکیل ناقص زنجیرههای آلفا داشته باشد.
سایر پاتوژنز بیماری
برخی از بیماران جهشهای ژنتیکی اضافی دارند که موجب افزایش تولید زنجیرههای گاما و در نتیجه تولید هموگلوبین جنینی Hb F) ) میشود. علاوه بر این، اگرچه برخی جهشهای ژنی بتا منجر به عدم کامل سنتز زنجیره بتا (Bo) میشوند، جهشهای دیگر با مقداری تولید زنجیره بتا سازگار هستند. به همین دلیل، نوع B+/B+ معمولاً فنیوتیپ کمتری از نوع Bo/Bo دارد.


توضیحات تکمیلی
اسپلنکتومی (برداشتن طحال) میتواند مفید باشد. هم در کاهش تجمع گلبولهای قرمز منتقل شده در طحال و هم در کاهش همولیز و هماتوپویز خارجمغزاستخوانی. ناهنجاریهای استخوانی ممکن است بسیار شدید باشند: یک توده در کنار ستون فقرات در عکس ساده قفسه سینه (شکل ۳۲d ) مشاهده میشود و هماتوپویز خارجمغزاستخوانی در دندهها در تصویربرداری MRI(شکل ۳۲e) نشان داده میشود.