استعداد یابی ژنتیک : آیا واقعا می‌توان به کمک DNA به استعداد افراد پی برد؟

آیا نام استعداد یابی ژنتیک به گوشتان خورده است؟

امروزه استعدادیابی از طریق آزمایش DNA، سر و صدای زیادی به پا کرده است. این آزمایش که توسط دانشمندان و پزشکان پیشرو ژنتیک توسعه یافته است، نوآورانه‌ترین رویکرد موجود در حال حاضر در این زمینه است.

• اما آزمایش استعدادیابی ژنتیک چیست؟
• چه چیزهایی باید در مورد آن بدانیم؟
• و اگر به انجام آن علاقه مند هستیم، چه کاری باید انجام بدهیم؟

در این مقاله قصد داریم به بررسی پاسخ این سوالات بپردازیم. پس در ادامه با ما همراه باشید.

استعداد یابی ژنتیک چیست؟

همانطور که در بخش مقدمه گفته شد، امروزه استعداد یابی ژنتیک در جهان سر و صدای زیادی به پا کرده است. به گفته‌ی برخی از محققین، این تست استعداد، مقیاس کامل پتانسیل فیزیکی، ذهنی و فکری فرد را باز می‌کند و به فرد کمک می‌کند بر هر گونه ضعف و کمبود در ساختار ژنتیکی خود غلبه نماید. به این ترتیب با توجه به توانایی‌های خود تصمیم گیری خواهد کرد. به عنوان مثال، مسیر تحصیلی که بیشتر با ژن‌های خود سازگار است را انتخاب خواهد نمود.

در اصل، این آزمایش DNA با جزئیات نشان می‌دهد که کدام استعدادها در ژن‌های شما پنهان شده‌اند. البته این تست و توانایی آن برای تشخیص مهارت افراد هنوز به اثبات نرسیده است و هنوز تحقیقات بیشتری برای اثبات آن نیاز است. با این وجود امروزه در بسیاری از کشورهای پیشرفته جهان در حال انجام است.

روند استعداد یابی ژنتیک برای همه افراد یکسان است. فرد یک نمونه بزاق را ارائه می‌دهد که به آزمایشگاه ارسال می‌‌شود. آزمایشگاه ترکیب ژنتیکی را از نمونه جدا می‌کند و آن را به صورت پایگاه داده عظیمی از نشانگرهای DNA ترسیم می‌کند که ممکن است به ویژگی‌ها یا استعدادهای خاصی مرتبط باشند.

برخی از شرکت‌ها این نمونه را با سایر تست‌های روان‌سنجی یا شخصیتی مرسوم‌تر تطبیق می‌دهند تا تصویری بزرگ‌تری از استعدادهای فرد ایجاد شود.

ظهور ژنومیک شخصی

در سال 2018 رابرت پلومین در کتاب Blueprint، اصطلاح ” ژنومیک شخصی ” را بررسی کرد. در این کتاب بررسی شده است که چگونه به کمک پیشرفت در علم ژنتیک می‌توان بررسی کرد که آیا نوزاد تازه متولد شده مستعد ابتلا به افسردگی یا چاقی است.

از این رو یکسری شرکت ها در سراسر جهان روی به انجام استعداد یابی ژنتیک آورده‌اند.

البته باید توجه داشت که از آنجایی که شخصیت ما ترکیبی از ژنتیک و محیط زندگی است، DNA تنها ‌می‌تواند به پتانسیل افراد اشاره کند و هرگز نمی‌تواند 100٪ رفتار را پیش بینی کند.

نحوه انجام تست استعداد یابی ژنتیک

همانطور که گفته شد، برای استعداد یابی ژنتیک یک آزمایش DNA انجام می‌شود. در گذشته، گرفتن نمونه برای آزمایش ژنتیک حتما باید در مطب پزشک انجام می‌شد. اما اکنون می‌توان این آزمایش را به راحتی در منزل انجام داد و نمونه را برای آزمایشگاه ارسال کرد. این آزمایشات به عنوان آزمایش ژنتیکی مستقیم به مصرف کننده یا DTC شناخته می‌شوند.

برای انجام این تست، شما یک کیت جمع‌آوری نمونه از آزمایشگاه دریافت خواهید کرد. برای استعداد یابی ژنتیک معمولا لازم است نمونه بزاق خود را جمع‌آوری کنید. شاید در گذشته جمع‌آوری نمونه بزاق درون یک لوله کار سختی بود و باعث ترشح و ریختن بزاق روی دیواره لوله میشد. اما برخی مراکز ست جمع‌آوری نمونه را به فرد می‌دهند تا این کار بدون ایجاد آلودگی و به راحتی انجام شود. کافی است بزاق خود را به کمک فانل یا قیف جمع‌آوری نمونه درون لوله بریزید. سپس لوله را درون کیسه قرار دهید و به آزمایشگاه منتقل کنید.

نحوه ارائه نتیجه بین آزمایشگاه‌های مختلف، متفاوت است. یکسری آزمایشگاه‌ها از شما می‌خواهندکه به صورت حضوری مراجعه کنید. برخی نیز نتیجه را به صورت آنلاین در اختیار شما قرار می‌دهند.

استعداد یابی ژنتیک : واقعیت یا افسانه؟

شرکت‌هایی که استعداد یابی ژنتیک را در جهان انجام می‌دهند،  از روش‌های مختلفی استفاده می‌کنند و تغییرات ژنتیکی متفاوتی را گزارش می‌دهند. به عنوان مثال، ممکن است شما DNA خود را به سه آزمایشگاه مختلف بفرستید و سه نتیجه متفاوت دریافت کنید. یک آزمایشگاه ممکن است بگوید نتایج بیانگر یک مشکل سلامتی جدی است. در عین حال، یک آزمایشگاه دیگر همان نتایج را به عنوان یک اختلال جزئی تفسیر کند.

علاوه براین نتایج مطالعاتی که در سایت NCBI منتشر شده است، نشان می‌دهد که اطلاعات ژنتیکی قادر به تمایز دقیق بین افراد نیستند. به همین دلیل استفاده از چنین اطلاعاتی به‌عنوان ابزار شناسایی استعداد در حال حاضر غیر موجه است.

با این وجود این آزمایش در بسیاری از کشورهای جهان در حال انجام است و برای اثبات آن به تحقیقات بیشتری نیاز است.

به عنوان مثال در سال 2022، وزارت علوم و فناوری چین اعلام کرد که ورزشکارانی که قصد دارند در المپیک زمستانی 2022 نماینده این کشور باشند، به عنوان بخشی از فرآیند انتخاب رسمی، تحت آزمایش ژنتیک قرار خواهند گرفت.

اعتقاد بر این است که مربیان می‌توانند استعدادهای آکادمیک خاصی را از روی ژن‌های فردی تشخیص دهند و سپس تمرینات خود را بر این اساس متمرکز کنند تا بهترین تیم ممکن را بسازند.

همچنین مطالعات دیگری نشان می‌‌دهد که ژن‌ها می توانند 10٪ تا 15٪ از موفقیت تحصیلی را به خود اختصاص دهند. یعنی ژن‌های شما به اندازه ثروت والدینتان در موفقیت تحصیلی شما نقش دارند.