سیگار الکترونیکی (ویپ) و سلامت: افسانه ها و واقعیت ها

شاید شما هم اخیرا درباره شیوع استفاده از سیگارهای الکترونیکی و اشکال مختلف آن شنیده باشید. سیگارهای الکترونیکی که به نام ویپ نیز شناخته می‌شوند در ابعاد و اشکال گوناگونی وجود دارند. اشکالی مثل سیگارهای معمولی، خودکار، لوله‌ای و یا حتی اشیایی که در زندگی روزمره کاربرد دارند مثل یک فلش مموری. ویپ‌ها خیلی سریع به عنوان جایگزینی برای سیگار در بین افراد به ویژه جوانان شناخته شده و مورد استفاده قرار گرفتند. در ابتدا تصور می‌شد به علت برخی تفاوت‌هایی که ویپ با سیگار دارد از جمله تفاوت در شکل ظاهری، نداشتن بو، تبخیر مایع به‌جای سوزاندن نیکوتین و غیره؛ مضرات کمتری دارند.  به مرور زمان و انجام تحقیقات و بررسی‌های بیشتر مشخص شد این وسیله نیز چندان بی‌خطر نیست. در این مقاله قصد داریم با این وسیله و نحوه عملکرد آن آشنا شویم و تفاوت‌های آن با سیگارهای معمولی را بررسی کنیم.

سیگار الکترونیکی (ویپ) چیست؟

سیگارهای الکترونیکی یک نوع رایج از سیستم‌های برقی انتقال نیکوتین (ENDS)^[1] هستند. البته می‌توانند سیستم‌های برقی انتقال فاقد نیکوتین(ENNDS)^[2] نیز باشند. اکثر ویپ‌ها از ۳ بخش اصلی تشکیل شده‌اند:

 باتری، المنت گرمایی و یک محفظه نگه‌دارنده مایع.

 اساس کار این سیستم‌ها گرم کردن مایع درون کارتریج از طریق دمیدن توسط کاربر و ایجاد آئروسل (مجموعه‌ای از ذرات معلق در هوا) می‌باشد. مایع درون کارتریج می‌تواند شامل نیکوتین یا فاقد آن باشد (اما تنباکو و توتون ندارد). هم‌چنین این مایع معمولا حاوی افزودنی‌هایی نیز می‌باشد. مثل طعم‌دهنده‌ها و مواد شیمیایی که می‌توانند برای سلامتی افراد مضر باشند. فردی که از ویپ استفاده می‌کند آئروسل تولیدشده را وارد ریه‌های خود می‌کند. حتی افرادی که در نزدیکی وی هستند نیز در معرض این اتفاق قرار دارند و با دم و بازدم عادی، آئروسل وارد ریه‌های آن‌ها می‌شود.

انواع ویپ

ویپ‌ها انواع مختلفی دارند. براساس اندازه، نحوه عملکرد، تعداد دفعات مصرف و موارد دیگر به گروه‌های متفاوتی تقسیم می شود.

انواع مختلف براساس عملکرد شامل دستگاه‌های یکبار مصرف، دستگاه‌ها با قابلیت شارژ مجدد و دستگاه‌ها با کارتریج از قبل پر شده یا پادها می‌شوند.

بسیاری از سیگارهای الکترونیکی حاوی نمک‌های نیکوتین (nicotine salts) هستند. اگرچه این ماده آسیب های کمتری نسبت به نیکوتین آزاد داردف اما بازهم می‌تواند مضرات زیادی را به دنبال داشته باشد.

جویس ویپ

به مایع داخل کارتریج ویپ اصطلاحا جویس (juice) گفته می‌شود و عملکرد دستگاه به محتویات این مایع بستگی دارد. جویس شامل مواد افزودنی مختلفی است که باعث تفاوت در تاثیر استفاده از آن می‌شود. موارد زیر برخی از مواد به‌کار رفته در جویس‌های مختلف می‌باشند:

• نیکوتین
• مواد شیمیایی سرطان‌زا مانند فرمالدهید و آکرولین
• فلزات سنگین مثل نیکل، قلع و سرب
• ذرات میکروسکوپی که می‌توانند به داخل ریه‌ها منتقل شوند
• ترکیبات الی فرار
• طعم‌دهنده‌هایی مانند دی‌استیل، که بسیار برای ریه‌ها مضر است

آثار استفاده از ویپ

به صورت کلی ENDSها حاوی مقادیر متفاوتی از نیکوتین و ترکیبات مضر هستند. مواد منتشر شده از سیگارهای الکترونی معمولا سمی هستند و هم برای فرد مصرف‌کننده و هم افرادی که در معرض دود آن هستند آسیب‌زننده می‌باشند. گاهی اوقات ادعا می‌شود که یک سیگار الکترونیکی فاقد نیکوتین^[۳] است. بعدها مشخص شده‌است اینطور نبوده است.

قرار گرفتن زنان باردار در معرض نیکوتین تاثیرات مخربی بر روند رشد جنین دارد. علاوه بر این، مصرف نیکوتین توسط کودکان و نوجوانان نیز اثرات منفی بسیاری بر مغز آن‌ها دارد  که می‌تواند در بلندمدت به اختلالاتی در یادگیری، حافظه، قدرت تصمیم‌گیری و یا حتی فراموشی و آلزایمر منجر بشود.

هم‌چنین استات ویتامین E(VEA)^[4] که یکی از افزودنی‌های رایج در مایع موجود در سیگارهای الکترونیکی می‌باشد،  نقش پررنگی در مرگ‌ومیرهای ناشی از بیماری‌های ریوی دارد. عوارض دیگری مثل سرفه‌های مکرر، تنگی نفس، اختلال در تنفس حین خواب و غیره نیز می‌توانند از نتایج استفاده از این وسایل باشند.

چه تفاوت‌هایی بین سیگارهای الکترونیکی و سیگارهای معمولی وجود دارد؟

سیگار و ویپ هر دو روش‌هایی برای مصرف نیکوتین هستند. علیرغم شباهت‌هایی که دارند، دارای تفاوت‌هایی نیز هستند که در ادامه به برخی از آن‌ها می‌پردازیم.

مواد مصرفی

سیگار از توتون و تنباکو تشکیل شده‌است و اساس کار آن سوزاندن این ۲ ماده و انتشار دود حاصله است. همین امر منجر به تولید و آزاد شدن حجم زیادی از مواد شیمیایی سمی می‌شود. درحالی که در ویپ واکنش سوختن انجام نمی‌شود و تنها مایع درون آن تبخیر می‌شود.

میزان مواد شیمیایی مضر در ویپ

هردوی این سیگارها مواد شیمیایی تولید می‌کنند. به عنوان مثال سیگار بیش از ۷۰۰۰ ماده شیمیایی سمی آزاد می‌کند در حالی که تعداد این مواد در ویپ‌ها کمتر است. هم‌چنین موادی مانند فرمالدهید و آکرولین در ویپ‌ها دیده می‌شوند که بسیار برای سلامتی مضر هستند.

احساس پس از مصرف

 به لحاظ نوع و میزان احساسی که پس از مصرف به فرد داده می‌شود سیگارهای معمولی و سیگارهای الکترونیکی متفاوت هستند. به علت سوزاندن تنباکو در سیگار حس قوی‌تر و سریع‌تری به فرد منتقل می‌شود.  در حالی‌که ویپ این حس را با سرعت و شدت کمتری ایجاد می‌کند. هرچند که در نهایت به علت رساندن نیکوتین به فرد، نیاز  وی برطرف می‌شود.

ریسک بیماری‌های سیگارهای الکترونیکی

ریسک ایجاد بیماری این دو نوع سیگار نیز باهم تفاوت‌هایی دارد. تحقیقات نشان داده‌اند استفاده از سیگارهای معمولی باعث به وجود آمدن بیماری‌های جدی مانند انواع سرطان (به خصوص سرطان ریه)، بیماری‌های قلبی عروقی، مشکلات تنفسی، مشکلات پوستی و …. می‌شود. خطرات استفاده از سیگارهای الکترونیکی کمتر از سیگار به نظر می‌رسد اما هم‌چنان برخی مشکلات سلامتی را می‌توان مربوط به استفاده از ویپ‌ها دانست. تحقیقات درباره مشکلاتی که ویپ می‌تواند ایجاد کند کماکان ادامه دارد و مستلزم گذشت زمان بیشتری است.

نتیجه‌گیری

به طور کلی توصیه می‌شود از هیچ‌کدام از لوازم انتقال نیکوتین استفاده نشود زیرا مواد شیمیایی که وارد بدن می‌شوند ضررهای بسیار و در مواردی جبران ناپذیر دارند. سیگارهای الکترونیکی نیز از این قاعده مستثنی نیستند استفاده از آن‌ها صدمات زیادی به بدن فرد به خصوص ارگان‌هایی مثل مغز، قلب و ریه‌ها وارد می‌کند. جایگزینی سیگارهای معمولی با سیگارهای الکترونیکی می‌تواند تا حدودی مضرات و آسیب‌های وارده را کاهش دهد اما عوامل دیگری نیز در این موضوع دخیل هستند. مواردی از قبیل میزان مصرف، نحوه مصرف، زمان مصرف (به عنوان مثال بعد از فعالیت‌های بدنی سنگین آسیب‌های وارده از سیگار کشیدن بسیار بیشتر است ) و …. . شما هم تجربیات خود از مواجهه با این سیگارها  را با ما به اشتراک بگذارید.