فصل چهارم، راهنمای کامل ایمنی و کنترل عفونت در فلبوتومی

در فصل گذشته با ترمینولوژی پزشکی آشنا شدیم. همچنین دریافتیم که خون یکی از بافت‌های حیاتی بدن است و نقش اساسی در حفظ همئوستاز، انتقال مواد، دفاع ایمنی و تنظیم دمای بدن ایفا می‌کند. دانستیم که این مایع پیچیده از سلول‌های خونی، پلاسما و سرم تشکیل شده و از طریق سیستم گردش خون در سراسر بدن جریان دارد؛ در پایان به شناخت ساختار و عملکرد اجزای خون، اصول خون‌گیری و گروه‌های خونی، بعنوان پایه‌ای ضروری برای کاربردهای بالینی و تشخیص‌های پزشکی پرداختیم. در این فصل قصد داریم به بحث کنترل عفونت در فلبوتومی و ایمنی بیمار و پرسنل در محیط‌های درمانی بپردازیم و شما را از چالش‌ها و مسیرهای موجود در این مسیر آگاه کنیم.

ایمنی و کنترل عفونت در فلبوتومی

به عنوان کارکنان حوزه سلامت، لازم است آموزش ببینیم که چگونه می‌توانیم از بیماران و همچنین از خود محافظت کنیم. بیماری‌های زیادی وجود دارند که هر روزه جان کارکنان مراقبت‌های بهداشتی و بیماران را تهدید می‌کنند. بنابراین بسیار مهم است که همه اقدامات احتیاطی لازم برای حفظ ایمنی همگان انجام شود. اداره ایمنی و بهداشت حرفه‌ای (^[۱]OSHA) و مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها (^[۲]CDC) دستورالعمل‌های متعددی برای کنترل عفونت در فلبوتومی و تضمین ایمنی کارکنان و عموم مردم تدوین کرده‌اند.

نقش OSHA و NIOSH بر کنترل عفونت در فلبوتومی

مؤسسه ملی ایمنی و بهداشت شغلی (^[۳] NIOSH) و OSHA بر موارد زیر نظارت دارند:

• بررسی نحوه استفاده از وسایل دارای ویژگی‌های ایمنی و ارزیابی اثربخشی آن‌ها جهت شناسایی موثرترین و مورد تاییدترین وسایل
• کمک به پیشگیری از آسیب‌های ناشی از نیدل استیک شدن (ورود سوزن یا جسم برنده به دست یا هر نقطه ای از بدن فرد)
• اصلاح روش‌های کاری که خطر آسیب با سوزن یا نیدل استیک شدن دارند
• ترویج آگاهی از مسائل ایمنی در محیط کار
• استفاده از وسایل دارای ویژگی‌های ایمنی که توسط کارفرما ارائه شده‌اند
• عدم درپوش گذاری مجدد سوزن‌ها (recap)
• برنامه ریزی برای استفاده، جابجایی و دفع ایمن سوزن‌ها قبل از شروع هرگونه روش درمانی
• گزارش سریع تمامی آسیب‌های ناشی از سوزن و سایر وسایل تیز برای اطمینان از ارائه پیگیری مناسب به کارکنان

نقش مرکز کنترل و پیشگیری بیماری‌ها بر کنترل عفونت در فلبوتومی

مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها (CDC) یک آژانس دولتی است که به شناسایی و آموزش درباره عفونت‌ها، بیماری‌ها و پیشگیری از آن‌ها کمک می‌کند. این مرکز تلاش می‌کند بیماری‌های جدید را شناسایی کرده و به سرعت راه هایی برای جلوگیری از گسترش آن‌ها پیدا کند. این آژانس، اقدامات احتیاطی استاندارد را برای هرگونه رویه‌ای که ممکن است منجر به تماس با مایعات بدن شود، توصیه می‌کند. CDC پیشنهاداتی ارائه می‌دهد و OSHA قانون گذاری برای اجرای این پیشنهادات را برعهده دارد.

حفظ ایمنی فردی در ارتباط با جابجایی نمونه‌ها

قانون شماره یک برای کنترل عفونت در فلبوتومی: با همه بیماران و نمونه ها طوری رفتار کنید که گویی آلوده به عوامل بیماری‌زا هستند.

شما نمی‌دانید که آیا نمونه خونی که درحال بررسی آن هستید حاوی پاتوژن‌های منتقله از خون هست یا خیر. پاتوژن‌های منتقله از خون، ارگانیسم‌های عفونی هستند که در خون و سایر مایعات بدن یافت می‌شوند. برخی از شایع‌ترین این پاتوژن‌ها شامل هپاتیت E, D, C, B, A –  HIV(ایدز) – سیفیلیس و مالاریا می‌باشند.

پیشگیری از مواجهه جهت کنترل عفونت در فلبوتومی

اکنون می‌خواهیم کمی درباره کنترل تماس با اجسام تیز، چگونگی محافظت از خود و کنترل عفونت در فلبوتومی صحبت کنیم. اگر برایتان حادثه نیدل استیک رخ داد، اولین کاری که باید انجام دهید این است که محل را با آب و صابون بشویید. آن‌را با الکل ضدعفونی کنید و سپس پانسمان کنید. توجه داشته باشید که محل آسیب را به هیچ وجه فشار ندهید. همیشه ابتدا به محل آسیب رسیدگی کنید و سپس فورا حادثه را به سرپرست خود یا پرستار گزارش دهید. دانستن اینکه در هر شیفت کاری باید با چه کسی تماس حاصل کنید و گزارش حادثه را بدهید، وظیفه شماست. در گزارش نیدل استیک صادق و دقیق باشید.

برای پیشگیری از نیدل استیک، همیشه از سوزن‌های دارای پوشش ایمنی استفاده کنید. هرگز درپوش سوزن را دوباره روی سوزن قرار ندهید (recap) و همیشه پس از پایان کار، سوزن را در ظروف مخصوص پسماند تیز و برنده (Safety Box) دفع کنید.

مستندسازی گزارش

سوالات بسیاری در آزمون NHA به این مبحث اختصاص داده می‌شود. برای گزارش و مستندات سازی هرگونه تماس تصادفی، OSHA اطلاعات زیر لازم می‌داند:

• تماس به چه صورت اتفاق افتاد
• از چه روشی تماس اتفاق افتاد (پاشیدن به چشم، نیدل استیک و…)
• نوع وسیله‌ای که درگیر بود
• وجود ویژگی‌های ایمنی روی وسیله
• نوع تجهیزات محافظ شخصی (^[۴]PPE) که فلبوتومیست استفاده کرده بوده
• محل وقوع حادثه
• شرایط و موقعیت مربوط به مواجهه

اگر حادثه شامل آسیب اتفاقی با سوزن یا هر ابزار نوک‌تیز دیگری باشد (مثل لانست، لوله مویرگی شکسته)، باید در دفتر ثبت آسیب با ابزار نوک‌تیز (Sharps Injury Log) ثبت شود. اطلاعات لازم این مقوله شامل موارد زیر است:

• تاریخ وقوع حادثه
• نوع وسیله دخیل و نام تجاری آن
• محل وقوع مواجهه، مانند بخش مربوطه در محل کار

کنترل عفونت در فلبوتومی با برگه ایمنی مواد شیمیایی (SDS)

اگر کار شما به گونه‌ای‌ست که با هرگونه مواد شیمیایی سروکار دارید،لازم است برای کنترل عفونت در فلبوتومی حتما به^[۵]SDS یا برگه ایمنی مواد شیمیایی مراجعه کنید.

تولیدکنندگان مواد شیمیایی موظف‌اند برگه SDS را برای موادشان ارائه دهند. هر SDS دارای برچسب هشدار خطر است و اطلاعات زیر را در بر می‌گیرد:

• نام شیمیایی، نام‌های تجاری و اسامی مشابه
• نام سازنده، آدرس و شماره تلفن اضطراری
• اطلاعات مربوط به نگهداری و جابجایی
• اقدامات لازم در صورت تماس تصادفی با ماده شیمیایی

عفونت‌های مرتبط با مراقبت‌های بهداشتی

هنگامی‌ که بیمار در یک مرکز درمانی تحت مراقبت است، خطر ابتلا به عفونت‌های بیمارستانی ^[۶] وجود دارد. این نوع عفونت‌ها، در زمان دریافت مراقبت درمانی در بیمارستان، مطب پزشک، خانه سالمندان و… به بیمار منتقل می‌شوند.

برای جلوگیری از گسترش این نوع عفونت‌ها و همچنین کنترل عفونت در فلبوتومی ، کادر درمانی باید از تکنیک‌های آسپتیک (ضدعفونی‌کننده) خاصی پیروی کنند که عمدتا شامل موارد زیر است:

• استفاده از تجهیزات محافظ شخصی (PPE)
• شستن دست‌ها به‌صورت مکرر و صحیح
• مدیریت پسماند مواد آلوده
• استفاده از محلول‌های تمیزکننده مناسب
• رعایت احتیاط‌های استاندارد
• استفاده از روش‌های استریل در مواقع لازم

اقدامات احتیاطی استاندارد برای کنترل عفونت در فلبوتومی

برای کنترل عفونت در فلبوتومی و پیشگیری از انتقال پاتوژن‌های خونی،  OSHA سیستم احتیاط‌های جهانی یا همان اقدامات احتیاطی استاندارد را الزامی کرده است.

در این سیستم، کارکنان بهداشتی که به‌طور معمول در معرض مایعات بدنی آلوده هستند، باید از تجهیزات محافظ شخصی یا PPE استفاده کنند. نوع PPE مناسب بستگی به نوع تماس و خطر احتمالی دارد.

برای فلبوتومیست‌ها (کسانی که خون می‌گیرند)، رایج‌ترین PPE مورد استفاده ما دستکش است. بطور کلی، تجهیزات محافظت شخصی رایج شامل موارد زیر است:

• دستکش
• گان (پوشش محافظ لباس)
• شیلد صورت و ماسک

یادتان باشد که اقدامات احتیاطی جهانی نه‌تنها برای محافظت از شما، بلکه برای محافظت از بیماران نیز هستند! تیم کادر درمان باید همیشه در مراقبت از بیماران از احتیاط‌های استاندارد پیروی کند.

احتیاط‌های استاندارد برای  کنترل عفونت در فلبوتومی

• همیشه از تجهیزات محافظت شخصی (PPE) استفاده کنید؛ این کار باعث کاهش انتقال از طریق اشیای آلوده فومایت‌ها (Fomites) می‌شود. فومایت‌ها، اشیایی هستند که می‌توانند سبب انتقال عفونت شوند، مثل پیشخوان‌ها، دستگیره درها، تلفن‌ها و…
• بهداشت دست‌ها، شامل شستن دست‌ها با آب و صابون به مدت حداقل ۲۰ ثانیه یا استفاده از محلول‌های ضدعفونی‌کننده پایه‌الکلی است. همچنین حواستان باشد که ناخن‌هایتان را کوتاه نگه دارید تا از گسترش باکتری‌ها جلوگیری شود.
• تمام احتیاط‌های لازم را برای کاهش خطر نیدل استیک را انجام دهید! هرگز درپوش سوزن را دوباره روی آن نگذارید، همیشه از سوزن‌هایی با محافظ ایمنی استفاده کنید و همه ابزار نوک‌تیز را در ظروف مخصوص مواد نوک‌تیز (Sharps Container) بیندازید.

با رعایت دقیق دستورالعمل‌های OSHA و CDC، شما و فقط شما می‌توانید زنجیره انتقال عفونت را بشکنید.

زنجیره انتقال عفونت شامل ۶ حلقه است. برای انتقال یک پاتوژن (عامل بیماری‌زا)، باید این ۶ حلقه به هم متصل شوند که شامل موارد زیر می‌باشند:

1. عامل عفونی (Infectious Agent)
2. مخزن (Reservoir): محیطی که پاتوژن در آن زنده می‌ماند، مانند بدن انسان یا تجهیزات پزشکی
3. راه خروج (Portal of Exit) : مسیر خروج پاتوژن از مخزن
4. روش انتقال (Means of Transmission) : نحوه انتقال پاتوژن، مانند هوا، تماس مستقیم، سوزن آلوده و…
5. راه ورود (Portal of Entry): مسیر ورود پاتوژن به بدن میزبان جدید
6. میزبان مستعد (Susceptible Host): فردی که سیستم ایمنی ضعیف دارد یا در معرض خطر ابتلاست.

زنجیره انتقال عفونت

برای کنترل عفونت در فلبوتومی چرخه را حتما به خاطر داشته باشید.

چرخه با یک پاتوژن یا عامل عفونی که قابلیت ایجاد بیماری دارد شروع می‌شود (مانند ویروس، باکتری، قارچ یا پروتوزوآ). محیطی که زنده ماندن این پاتوژن‌ها را پشتیبانی می‌کند، مخزن نامیده می‌شود. در یک محیط کلینیکال، مخزن معمولا خود بیمار است، اما گاهی می‌تواند یک جسم مانند ابزار پزشکی نیز باشد. بدن انسان بدلیل حضور موادمغذی، رطوبت و دما و pH مناسب، مخزن ایده آلی برای رشد عوامل میکروبی می‌باشد. راه خروج، مسیری است که پاتوژن از آن برای خروج استفاده می‌کند. راه خروج می‌تواند در مسیر سیستم تنفسی، سیستم گوارشی، مجرای ادراری، غشای موکوزی یا پوست آسیب دیده باشد. کنترل عفونت موثر به معنای شکستن هر یک از این حلقه‌ها و جلوگیری از ادامه چرخه انتقال می‌باشد.

این اقدامات شما و بیمار را حفاظت می‌کنند، اما گاهی ممکن است کافی نباشند. به جهت کمک در مبارزه با شیوع این بیماری‌ها، CDC احتیاط‌هایی براساس انواع روش‌های انتقال بیماری را نیز اجبار کرده است که در ادامه به آن‌ها می‌پردازیم.

انواع احتیاط‌ بر اساس نوع انتقال

برای کنترل عفونت در فلبوتومی به خاطر داشته باشید که زمانی که بیمار دارای عفونتی مشخص یا مشکوک باشد از طریق یکی از سه روش زیر منتقل می‌شود:

• هوابرد (Airborne): بیماری‌هایی که از طریق هوا منتقل می‌شوند؛ مانند تنفس، سرفه یا صحبت کردن
• قطره‌ای (Droplet): بیماری‌هایی که از طریق ترشحات و قطرات بینی، دهان یا چشم (مثلاً هنگام سرفه یا عطسه) منتقل می‌شوند
• تماسی (Contact): بیماری‌هایی که از طریق تماس مستقیم یا غیرمستقیم منتقل می‌شوند؛ مانند تماس با نمونه‌های آلوده یا سطوح آلوده (مثلاً پیشخوان آلوده)

در شرایط معمول، پرسنل درمانی به هنگام مواجهه با بیماران، از PPE نرمال که  شامل دستکش و روپوش آزمایشگاهی می‌باشند، استفاده می‌کنند. اما اگر علامتی روی در اتاق بیمار نصب شده باشد (مثلاً علامت احتیاط انتقالی)، باید بدانید که لازم است از چه تجهیزات اضافه‌ای استفاده کنید. این تجهیزات می‌توانند شامل گان (لباس ایزوله)، ماسک یا شیلد صورت باشد.

در موارد شدیدتر انتقال هوابردی، بیمار ممکن است در اتاقی با فیلتر هوای HEPA بستری شود و کارکنان باید ماسک‌های مخصوص استفاده کنند تا از خود محافظت کنند.

محیط‌های محافظتی برای کنترل عفونت در فلبوتومی

با وجود اینکه ما اقدامات بسیاری انجام می‌دهیم تا از خود در برابر بیماری‌های عفونی محافظت کنیم، اما هنوز ممکن است برای بیمارانمان آسیب زا باشیم. به همین دلیل، بیمارستان‌ها ممکن است بیماران را در اتاق‌هایی به نام «اتاق ایزوله معکوس» قرار دهند. این بیماران سیستم ایمنی ضعیفی دارند و در برابر عفونت‌ها آسیب‌پذیر هستند. در چنین شرایطی، تعداد کارکنانی که از این بیماران مراقبت می‌کنند محدود است. ضمنا برای کنترل عفونت در فلبوتومی ممکن است هنگام خون‌گیری از آن‌ها نیاز به رعایت اقدامات اضافی باشد. برخی از این اقدامات شامل محدود کردن لوازمی است که به اتاق بیمار می‌برید، نبردن سینی لوازم به داخل اتاق یا استفاده و درآوردن تجهیزات حفاظت فردی (PPE) بیشتر از حد معمول. تمام مراکز درمانی برای این وضعیت سیاست و دستورالعمل خاصی دارند.

در بخش‌های مراقبت ویژه مانند بخش نوزادان، سوختگی و مراقبت‌های بعد از عمل نیز اقدامات محافظتی بیشتری برای جلوگیری از انتقال عفونت به بیماران انجام می‌شود. اگر در مورد اقدامات لازم برای محافظت از خود و بیمار مطمئن نیستید، همیشه سؤال بپرسید و از دستورالعمل‌های مرکز درمانی پیروی کنید.

ترتیب صحیح پوشیدن تجهیزات حفاظت فردی (PPE)

1- شستن دست‌ها

۲- پوشیدن گان (روپوش) جدید فقط با لمس قسمت داخلی آن

۳-زدن ماسک

۴- استفاده از شیلد صورت و عینک محافظ (در صورت لزوم)

۵- پوشیدن دستکش (روی آستین روپوش)

ترتیب صحیح درآوردن تجهیزات حفاظت فردی

1- درآوردن دستکش

۲- درآوردن روپوش با فاصله از بدن

۳- برداشتن ماسک یا محافظ صورت

۴- شستن دست‌ها

تکنیک صحیح شستشوی دست

شستن دست‌ها اولین خط دفاعی در برابر گسترش بیماری‌ها و کنترل عفونت در فلبوتومی است. وقتی عجله دارید یا استرس دارید، ممکن است این کار ساده را فراموش کنید. داشتن تکنیک صحیح شستشوی دست برای مواجهه با بیمارانی که بیماری‌های بسیار مسری دارند، بشدت حیاتی است. دقت داشته باشید که این کار، صرفا برای ایمنی شما نیست بلکه بای حفظ سلامتی سایر بیمارانی که با آنها ارتباط دارید هم ضروری می‌باشد.

ضدعفونی کننده‌های دست بر پایه الکل برای مواقعی که آب یا صابون در اختیار ندارید، بسیار نجات دهنده هستند. مقدار مناسب استفاده از محلول ضدعفونی کننده، ۳ پمپ می‌باشد و بعد زمان آن است که دستان خود را بشویید. در ادامه، به تکنیک صحیح شستشوی دست‌ها می‌پردازیم:

1. تمام حلقه‌ها، دستبندها و ساعت‌ها را درآورید.
2. شیر آب گرم را باز کنید.
3. مقدار کمی صابون کف دست بریزید.
4. به مدت ۱۵–۲۰ ثانیه دست‌ها را مالش دهید تا وقتی که مطمئن شوید همه قسمت‌های دستتان را پوشش داده‌اید. (کف دست‌ها، بین انگشتان، پشت دست، مچ‌ها).
5. دست‌ها را از بالا به پایین زیر آب بشویید، دست‌ها را تکان ندهید چراکه می‌تواند سبب انتقال آلودگی به محیط‌های اطراف شود.
6. با دستمال کاغذی یک‌بار مصرف دست‌هایتان را خشک کنید و با همان دستمال شیر را ببندید

نحوه پوشیدن و درآوردن دستکش

1. دست‌ها را بشویید.
2. دستکش‌ها را با کمترین تماس با بیرون آن بردارید.
3. درحالیکه با دست دیگرت، قسمت مچ دستکش را گرفته اید، انگشتان را درون دستکش قرار دهید و آن را بپوشید. برای دست دیگرتان هم به همین صورت پیش بروید.
4. برای درآوردن دستکش، قسمت مچ را بگیرید و آن‌را دربیاروید. به گونه‌ای که قسمت داخلی آن بیرون قرار بگیرد.
5. دستکش درآورده را در دست دیگر که هنوز دستکش دارد قرار دهید و همین کار را تکرار کنید.
6. دستکش‌ها را که پشت و ‌رو شده‌اند در سطل زباله مخصوص پسماند زیستی دور بیندازید.

مواد ضدعفونی‌کننده و آنتی‌سپتیک‌ها

استفاده از این مواد در مراکز درمانی ضروری است. این اقدام کمک بزرگی به کنترل عفونت در فلبوتومی و مهار عامل عفونت می‌کند.

مواد ضدعفونی‌کنند (Disinfectants) : مواد شیمیایی‌ای هستند که میکروارگانیسم‌های بیماری‌زا را از بین میبرند یا می‌کشند. روی سطوح (فومایت‌ها) مانند دستگیره در، میز، کیبورد استفاده می‌شوند. آژانس EPA تمام مواد ضدعفونی کننده را تحت نظارت خود دارد.

آنتی‌سپتیک‌ها : (Antiseptics) مواد شیمیایی هستند که رشد میکروب‌ها را مهار می‌کنند ولی لزوماً نمی‌کشند. این مواد روی پوست استفاده می‌شوند تا از ایجاد عفونت‌ها جلوگیری شود. مدتی طول می‌کشد تا آنتی‌سپتیک‌ها عمل کنند برای همین باید اجازه دهید کامل خشک شوند.

CPR و کمک‌های اولیه

پس از مبحث کنترل عفونت در فلبوتومی، به سراغ بخش ایمنی بیمار خواهیم رفت. هر فلبوتومیست (کارشناس خون‌گیری) مسئول حفظ سلامت و ایمنی بیماران است. در موقعیت‌هایی، این مسئولیت گسترش پیدا می‌کند و وارد حیطه انجام کمک‌های اولیه ابتدایی می‌شود. به همین علت، مهم است که توانایی تشخیص مشکلات و واکنش مناسب در شرایط اورژانسی را داشته باشد. تحت هر شرایطی، آرامش خود را حفظ کنید و به یاد داشته باشید اقدامات شما در شرایط اضطرار، از تبدیل یک حادثه اورژانسی به فاجعه جلوگیری می‌کند.

اقدامات مهم حین غش یا بی‌هوشی

اگر بیمار حین خون‌گیری بی‌هوش شد یا علائمی از سنکوپ (غش) را بروز داد، فوراً نمونه گیری را با باز کردن گارو و خارج کردن سوزن متوقف کنید. سپس روی محل نمونه گیری فشار اعمال کنید و با انتقال ملایم بیمار به روی زمین، از افتادن وی و ضربه وارد شدن به او جلوگیری کنید. در بیشتر مواردی که بیمار دچار کاهش هوشیاری می‌شود، سریعا بهبود می‌یابد، اما همیشه مدت زمان بیهوشی بیمار را بخاطر بسپارید. هیچ وقت بیمار را تا زمانیکه کاملا به هوش نیامده تنها نگذارید. پس از بهوش آمدن بیمار، به او چیزی ندهید که بخورد یا بنوشد چراکه احتمال بروز خفگی وجود دارد. می‌توانید یک پارچه سرد بر پشت گردن یا بر مچ دست او قرار دهید. اگر بیمار به مدت طولانی پاسخی به محیط اطراف و شما نداشت، درخواست کمک پزشکی از اورژانس داشته باشید و تا زمان رسیدن کمک، بیمار را ترک نکنید.

اگر بیماری در محیط بیمارستان بستری باشد و دیگر نفس نکشید، زمان دقیقی که متوجه این اتفاق شدید را ثبت کنید، سریعاً کمک بگیرید و تا رسیدن کمک بیمار را ترک نکنید. اگر بیمار نفس نمیکشد و شما از خواسته های بیمار برای احیا شدن بی اطلاع هستید یا بیمار دستور عدم نیاز به احیا (DNR) نداشت، در این زمان لازم است که شما با احیای قلبی-ریوی (CPR) وارد عمل شوید.

برای بزرگسالان، سازمان قلب آمریکا  استفاده از روش CAB را توصیه می‌کند. این روش بر سه اصل استوار است که شامل موارد زیر میباشد:

1. Chest Compressions : فشار قفسه سینه
2. Airway Assessment : باز کردن راه تنفس
3. Rescue Breathing : نجات تنفس

حمایت از حیات فرد بزرگسال

برای حمایت از حیات فرد بزرگسال، از مراحل زیر پیروی کنید:

• اورژانس را خبر کنید.
• پاسخدهی بیمار را با ضربه زدن بر شانه وی یا با صدای بلند پرسیدن “آیا حالتان خوب هست؟” ارزیابی کنید.
• همزمان با زیر نظر داشتن حرکات قفسه سینه برای یافتن علائم تنفسی، نبض بیمار را اندازه بگیرید.
• در صورت نداشتن تنفس و نبض، فوراً CPR را با اعمال فشار بر قفسه سینه آغاز کنید.
• اگر AED یا دستگاه شوک الکتریکی موجود بود، سریعا با توجه به توضیحات قرار گرفته روی دستگاه از آن استفاده کنید.
• استخوان برجسته کف یکی از دستان خود را بر روی جناغ بیمار، میان سرسینه های وی قرار داده و دست دیگر خود را روی دست دیگرتان به گونه ای قرار دهید که انگشتانتان بهم قفل شود.
• با سرعت ۱۰۰ تا ۱۲۰ بار در دقیقه و با عمق ۳٫۸ تا ۵ سانتی متر، با برجستگی کف دستتان روی قفسه سینه فشار اعمال کنید.
• اجازه دهید تا بین هر بار اعمال فشار، قفسه سینه بطور کامل به حالت عادی خود برگردد و بعد دوباره فرایند را تکرار کنید. (رعایت فاصله زمانی)
• بعد از ۳۰ مرتبه اعمال فشار، دو بار تنفس دهانی انجام دهید (سر بیمار را با گرفتن چانه وی مقداری خم کرده، راه تنفسی بینی او را با انگشتانتان ببندید و سپس دو بار تنفس دهانی بدهید – هر نفس یک ثانیه بطول بینجامد). فرایند ۳۰ مرتبه اعمال فشار و سپس ۲ مرتبه تنفس دهانی را ادامه دهید تا بیمار به هوش بیاید یا تیم اورژانسی فرا برسند.
• اگر بیمار به احیای شما پاسخ داد، او را در حالت ریکاوری (به پهلو) قرار دهید و تا رسیدن پرستار، تیم پزشکی یا اورژانس تنفس او را زیر نظر بگیرید.

حمایت از حیات فرد خردسال

برای حمایت از حیات فرد خردسال، از مراحل زیر پیروی کنید:

• اگر خردسال یا نوزاد علائم حیاتی و پاسخ به محیط ندارد، از کسی بخواهید تا در فاصله ای که شما CPR را انجام میدهید با اورژانس تماس بگیرد. اگر تنها هستید، ۵ ست ۳۰ ثانیه ای اعمال فشار برقفسه سینه و ۲ مرتبه تنفس مصنوعی انجام دهید، سپس با اورژانس تماس بگیرید.
• پاسخدهی کودک را با ضربه زدن بر شانه وی یا با صدای بلند پرسیدن “آیا حالتان خوب هست؟” ارزیابی کنید.
• نبض بیمار را همزمان با زیر نظر گرفتن حرکات قفسه سینه بیمار اندازه بگیرید.
• اگر بیمار نبض یا تنفس نداشت، فورا CPR را با اعمال فشار بر قفسه سینه آغاز کنید.
• یک دست خود را بر روی دست دیگرتان قرار دهید طوریکه انگشتانتان به هم گره بخورد – با عمق ۵ سانتی متر ۳۰مرتبه به وسط قفسه سینه کودک با سرعت ۱۰۰ تا ۱۲۰ بار در دقیقه فشار وارد کنید.
• اجازه دهید تا بین هر بار اعمال فشار، قفسه سینه بطور کامل به حالت عادی خود برگردد و بعد دوباره فرایند را تکرار کنید. (رعایت فاصله زمانی)
• با روش خم کردن سر با گرفتن چانه و بستن بینی با انگشتان، ۲ بار نفس به دهان کودک بدمید به گونه ای که قفسه سینه بلند شود. هر تنفس یک ثانیه بطول بینجامد.
• فرایند ۳۰ مرتبه اعمال فشار و سپس ۲ مرتبه تنفس دهانی را ادامه دهید تا بیمار به هوش بیاید یا تیم اورژانسی فرا برسند.
• اگر AED موجود بود، سریعا با توجه به توضیحات قرار گرفته روی دستگاه از آن استفاده کنید.

حمایت از حیات فرد خردسال یا نوزاد

برای حمایت از حیات نوزاد مراحل بالا را انجام دهید با این تفاوت که:

• پاسخدهی نوزاد را با ضربه زدن به کف پای او یا با صدای بلند پرسیدن “آیا حالتان خوب هست؟” ارزیابی کنید.
• برای نوزاد، از دو انگشت برای اعمال ۳۰ مرتبه فشار بر مرکز قفسه سینه با عمق ۳٫۸ سانتی متر و با سرعت ۱۰۰ تا ۱۲۰ بار در دقیقه استفاده کنید.
• در تنفس مصنوعی با روش خم کردن سر با گرفتن چانه، دهان خود را بر روی بینی و دهان نوزاد قرار داده و ۲ بار بدمید به گونه ای که قفسه سینه بلند شود. توجهداشته باشید که نفس دادن بیش از حد به نوزاد، سبب القای آسیب به شش‌های او می‌شود.

نکات مهم

اعمال فشار بر قفسه سینه، باعث می‌شود جریان خون کافی به مغز برسد. اگر این فشار سریعتر اعمال شود (با عمق کافی) نتیجه بهتری حاصل می‌شود. (نسبت به حالتیکه با سرعت و عمق کمتر اعمال شود) این فشار، فشار درون قفسه سینه را افزایش می‌دهد که درنتیجه سبب افزایش جریان خون به مغز و سایر ارگان‌ها می‌شود. کفایت، سرعت و انجام صحیح CPR مستقیما بر موفقیت آن تاثیر می‌گذارد. برای بیماری که بهوش نیست، بسیار حائز اهمیت است که حالت تنفسی و جریان خون تشخیص داده شود. در نتیجه‌ی کمبود اکسیژن به مدت بیشتر از ۴ تا ۶ دقیقه، آسیبهای غیرقابل بازگشتی به مغز یا حتی درمواردی مرگ حاصل می‌شود. همیشه بخاطر داشته باشید که روش‌های CPR دائما در حال تغییر هستند، پس لازم است که خودتان را بروز نگه دارید تا از این عمل نجات دهنده جان بهترین نتیجه را بگیرید.

تشنج

تشنج ممکن است با بیماری صرع، واکنش به دارو، تب، عدم هوشیاری و یا بدلایل ناشناخته‌ای اتفاق بیفتد. اگر هنگام نمونه گیری بیمار دچار تشنج شد، سریعا فرایند را متوقف کنید و اقدامات لازم جهت حفظ ایمنی بیمار را انجام دهید. درخواست کمک کنید و همراه بیمار در یک مکان امن مانند تخت بمانید. سعی نکنید بیمار را بلند کنید یا تکان دهید چراکه ممکن است به خود یا او آسیب وارد کنید. ضمنا تلاش نکنید چیزی در درون بیمار هنگامی که درحال تشنج است قرار دهید. همانند هر موقعیت اورژانسی دیگر تا زمان بهبودی بیمار یا فرا رسیدن کمک، بالین او را ترک نکنید.

شوک

علائم شوک معمولا با عرق سرد، ضعف و تاری دید و نبض ضعیف و تند همراه است. اگر فردی دچار شوک شد، سریعا کمک بخواهید. بیمار را در موقعیت شوک قرار دهید (بیمار به پشت دراز بکشد و پاهایش به اندازه ۲۴ سانتی متر بالاتر از بدن آورده شود). بیمار را گرم نگه دارید و هرگونه لباس تنگ او را شل کنید. اگر بیمار در حال خونریزی بود، حتما بر محل خونریزی فشار اعمال کنید تا کمک فرابرسد.

ایمنی در برابر آتش

سوختگی های شدید می‌توانند باعث عفونت شوند. پس یکی از اقدامات برای کنترل عفونت در فلبوتومی حفظ ایمنی در برابر اتش سوزی است. اینکه با دستورالعمل‌های آتش‌سوزی و ایمنی در برابر آتش آشنا باشید بسیار حائز اهمیت است. باید بدانید که خاموش‌کننده‌ها و کپسول‌های آتش نشانی در کجا قرار دارند. در زمان استفاده از کپسول، قانون P.A.S.S را به خاطر داشته باشید:

Pull Pin : کشیدن ضامن

Aim Nozzle: نشانه‌گیری نازل

Squeeze Handle: فشار دادن دسته

:Sweep Side to Side حرکت به طرفین

ایمنی الکتریکی

برای اینکه موهایتان مثل آلبرت انیشتین فقید نشود، باید سیم‌های برق را چک کنید. از سیم‌های دارای اتصالات خودداری کنید. دستگاه ها را قبل از تعمیر کردن از برق بکشید و هنگام خونگیری، از وسایل برقی دوری کنید. اگر فردی دچار برق گرفتگی شد، اقدامات زیر را انجام دهید:

• به فردی که دچار برق‌گرفتگی شده دست نزنید.
• برق دستگاه را قطع کنید.
• فوراً کمک بخواهید.

ایمنی در برابر پرتو (اشعه)

در برخی مراکز درمانی، ممکن است شما وظیفه جمع‌آوری نمونه‌ها از مناطقی را داشته باشید که در آن‌ها سطوح بالای پرتو وجود دارد. برای حفظ ایمنی همه، اعضای تیم درمانی باید از نشانگر دوز تابش (دزیمتر) استفاده کنند. این نشانگرها مقدار پرتوی دریافتی را اندازه‌گیری می‌کنند.

سه اصل اساسی حفاظت شخصی در برابر پرتو عبارت‌اند از:

• زمان (کاهش مدت تماس با پرتو)
• پوشش محافظ (استفاده از موانع فیزیکی مانند دیوارهای سربی یا سپر)
• فاصله (افزایش فاصله از منبع تابش)

ایمنی شیمیایی

حفظ ایمنی شیمیایی نیز نوعی از کنترل عفونت در فلبوتومی محسوب می‌شود. اگر در آزمایشگاه با مواد شیمیایی تماس پیدا کردید، پوست آلوده را به مدت ۱۵ دقیقه با آب بشویید و سپس فوراً کمک‌های اولیه دریافت کنید .در تمام آزمایشگاه‌های بالینی، ایستگاه شست‌وشوی چشم برای مواردی وجود دارد که مایعات شیمیایی یا بدن به صورت یا چشم پاشیده شوند. در این موارد، چشم‌ها را ۱۵ تا ۲۰ دقیقه با آب بشویید و بلافاصله برای دریافت کمک‌های اولیه اقدام کنید. همیشه دستورالعمل‌های برگه ایمنی مواد (SDS) را بررسی کنید تا بدانید اقدامات بعدی چیست.

ایمنی و  کنترل عفونت در فلبوتومی در اتاق بیماران

قانون شماره یک برای کنترل عفونت در فلبوتومی : اتاق بیمار را همان‌طور که پیدا کردید ترک کنید.

سینی نمونه‌گیری را بدون نظارت رها نکنید. اگر نرده تخت را پایین آوردید، حتماً قبل از ترک اتاق آن را بالا ببرید. تمام سوزن‌ها را در ظرف مخصوص مواد نوک‌تیز (Sharps container) بیندازید. زباله‌ها را دور بریزید. قبل از ترک اتاق، یکبار دیگر بررسی کنید که چیزی را جا نگذاشته باشید. اگر بیمار درخواستی داشت، حتماً به پرستار اطلاع دهید.

 کنترل عفونت در فلبوتومی در شرایط بحرانی

حتماً با دستورالعمل‌های واکنشی در مواقع بروز بحران در محل کار خود آشنا باشید. در مراکز درمانی، بیماران در اولویت هستند؛ این تعهدی است که همه ما بی‌صدا پذیرفته‌ایم. به عنوان یک کادر درمان، وظیفه دارید که ابتدا بیماران را ایمن کنید و سپس به ایمنی همکاران خود کمک کنید؛ مثلاً در هنگام شنیدن آژیر هشدار گردباد، به جای دویدن به زیرزمین، ابتدا مطمئن شوید بیماران در امان هستند.