ذهن سالم، آزمایشگاه سالم: اهمیت سلامت روان در آزمایشگاه
شاید خیلی ها از اهمیت سلامت روان در آزمایشگاه و تاثیر آن بر بهره‌وری آزمایشگاه مطلعه نباشند.
متخصصان آزمایشگاه بالینی نقش حیاتی در همه جنبه‌های مراقبت‌های بهداشتی ایفا می‌کنند. اما اغلب آنها دچار استرس شغلی، فرسودگی و ضعف سلامت روان هستند. قدردانی از کارکنان آزمایشگاه حتی نسبت به ارائه‌دهندگان خدمات درمانی نیز معمولاً کمتر است. کمبود نیروی کار در این حوزه، در سطح جهانی، تکمیل‌کننده این تصویر نگران‌کننده از فضای آزمایشگاهی است. به طوریکه حتی انجمن علوم آزمایشگاه بالینی آمریکا آن را «در آستانه سطوح بحرانی» توصیف کرده است.
با ادامه تلاش‌ها برای بازگشت عملیات آزمایشگاهی به ثبات پس از تأثیرات عمیق همه‌گیری کووید-۱۹، این پرسش مطرح می‌شود که سلامت روان متخصصان آزمایشگاه در چه وضعیتی قرار دارد و چه اقداماتی می‌توان برای بهبود آن انجام داد؟
در ادامه این مطلب قصد داریم مروری بر این موضوع داشته باشیم. پس با ما همراه باشید.
فرسودگی شغلی: مشکل همیشگی کارکنان
انجمن آسیب‌شناسی بالینی آمریکا (ASCP) مجموعه‌ای جامع از نظرسنجی‌ها را برای ارزیابی رفاه و میزان فرسودگی شغلی در محیط‌های آزمایشگاهی انجام داده است. اما نتایج چه بود؟ سلامت روان در آزمایشگاه به چه میزان است؟
اگرچه آسیب‌شناسان و متخصصان پزشکی آزمایشگاه به طور کلی رضایت بالایی از کار خود دارند، اما استرس و فرسودگی شغلی در تمامی رشته‌های مرتبط با آزمایشگاه به شکل قابل‌توجهی مشاهده می‌شود.
تقریباً نیمی از آسیب‌شناسان (۴۷.۱ درصد) گزارش کرده‌اند که در کار خود استرس زیادی را تجربه می‌کنند. مابقی افراد نیز (۴۸.۱ درصد) میزان کمی استرس را گزارش داده‌اند. شایع‌ترین علل استرس در میان آسیب‌شناسان، حجم بالای کار و وظایف آنکال (۶۷.۶ درصد) بوده است.
در میان متخصصان آزمایشگاهی غیرآسیب‌شناس نیز تقریباً همه یا استرس زیاد (۵۳.۴ درصد) یا استرس کم (۴۲.۷ درصد) را گزارش کرده‌اند، که باز هم حجم کار (۷۴.۶ درصد) در صدر دلایل قرار داشته است.
به‌طور کلی، ۷۱.۴ درصد از آسیب‌شناسان و ۸۵.۳ درصد از سایر متخصصان آزمایشگاه گزارش کرده‌اند که دچار فرسودگی شغلی شده‌اند. این نظرسنجی‌ها که در سال ۲۰۲۰ منتشر شد، بر اساس داده‌های گردآوری‌شده در سال ۲۰۱۸ بود. یعنی پیش از آنکه همه‌گیری کووید-۱۹ و آزمایش‌های گسترده مربوط به آن، فضای آزمایشگاه‌های بالینی را دگرگون کند.
همچنین یک نظرسنجی دیگر که پیش از همه‌گیری و در سال ۲۰۱۸ انجام شد نشان داد که دلایل فرسودگی شغلی بر اساس نقش شغلی متفاوت است. از جمله عوامل اصلی می‌توان به حجم کار، فضای کاری، و زمان در دسترس برای مستندسازی اشاره کرد.
فشارهای همه‌گیری و تاثیر آن بر سلامت روان در آزمایشگاه
از زمان آغاز همه‌گیری کووید-۱۹ در سال ۲۰۲۰، فشار بر آزمایشگاه‌ها بیشتر شده است و این فشار تاثیر زیادی بر سلامت روان در آزمایشگاه داشته است. از رفع عقب‌ماندگی‌های کاری گرفته تا رسیدگی به کمبود فزاینده نیروی انسانی. به همین دلیل متخصصان آزمایشگاه‌های بالینی با استرس‌های متعددی دست و پنجه نرم می‌کنند. یک بررسی در سال ۲۰۲۲ درباره سلامت روان متخصصان آزمایشگاه پزشکی در اوج همه‌گیری نشان داد که گزارش‌های مکرری از فرسودگی شغلی و تعارض کار و زندگی وجود داشته است. به‌ویژه در میان کارکنان غیرپزشک. آنچه به‌طور خاص نگران‌کننده بود، احساس فراموش‌شدگی یا کم‌ارزش‌بودن در میان این کارکنان آزمایشگاه بود که باعث افزایش غیبت‌ها، نارضایتی شغلی، و تمایل افراد به ترک حرفه شد.
پژوهش‌های بیشتر نشان می‌دهند که بسیاری از عوامل برای حفظ رضایت شغلی و تاب‌آوری در آزمایشگاه‌های بالینی حیاتی هستند. برای مثال، برای تکنولوژیست‌های آزمایشگاه پزشکی، عواملی مانند جامعه‌ی کاری (Workplace community)، احساس معنادار بودن کار و قدردانی از زحمات، در افزایش رضایت شغلی نقش داشتند.
علاوه بر آن، حمایت اجتماعی از سوی سرپرستان، اعتماد عمودی (میان مدیران و کارکنان) و امنیت شغلی و شرایط کاری را بسیار مهم ارزیابی کردند.
کاهش استرس، یکی از راه‌های حفظ سلامت روان در آزمایشگاه
عبارت ” ذهن سالم، آزمایشگاه سالم” ، به تنهایی گویای اهمیت سلامت روان در آزمایشگاه است.
عوامل استرس‌زای رایج برای متخصصان آزمایشگاه‌های بالینی کاملاً روشن است. حجم بالای کار، کمبود نیروی انسانی، نبود قدردانی، و نگرانی‌ها درباره روابط محیط کار.
اما چگونه می‌توان این فشارها را کاهش داد. به‌ویژه با توجه به کمبود روزافزون نیروهای متخصص برای پر کردن جای خالی‌ها و سبک کردن بار کاری؟
یکی از گزینه‌ها، استفاده از فناوری‌های نوین و کالاهای با کیفیت که میزان خطا و تکرار آزمایش را کاهش می‌دهد. با افزایش حجم تست‌ها، به‌ویژه در رشته‌هایی مانند پاتولوژی مولکولی، اتوماسیون و هوش مصنوعی می‌توانند وظایف زمان‌بر مانند آماده‌سازی نمونه، شمارش سلول، یا دسته‌بندی اولیه لام‌ها را بر عهده بگیرند.
البته هر آزمایشگاهی توان حرکت به سمت افزایش اتوماسیون یا دیجیتالی‌شدن را ندارد، به‌خصوص در شرایط محدودیت منابع، اجرای این تغییرات ممکن است نیازمند استخدام یا آموزش کارکنان برای استفاده و نگهداری درست از فناوری‌های جدید باشد.
گزینه دیگر، افزایش تلاش‌ها در زمینه جذب و حفظ کارکنان است.
در نظرسنجی کمبود نیروی ASCP در سال ۲۰۲۲، کارکنان آزمایشگاه مشکلاتی مانند حقوق و مزایا، حجم کار، و فرصت‌های ارتقا را گزارش کردند. بنابراین آزمایشگاه‌هایی که می‌خواهند در یک فضای رقابتی برجسته باشند، می‌توانند به بازنگری در حقوق و پاداش‌ها، ارائه مزایای اضافی یا غیرمعمول، طراحی برنامه‌های پیشرفت شغلی شفاف برای کارکنان جدید و قدیمی، و تسهیل دسترسی به توسعه حرفه‌ای فکر کنند.
با این حال، برای جذب متخصصان ماهر بیشتر، ابتدا باید افراد تشویق شوند که اصلاً یک حرفه در آزمایشگاه بالینی را در نظر بگیرند. برای این هدف، لازم است تلاش‌های اطلاع‌رسانی صورت گیرد تا آگاهی عمومی از مشاغل آزمایشگاهی افزایش یابد و تصورات منفی درباره متخصصان پزشکی آزمایشگاه اصلاح شود.
چگونه بحران سلامت روان در آزمایشگاه را برطرف کنیم؟
یک متخصص علوم شغلی و کاردرمانی در دانشگاه تورنتو، سال‌ها به بررسی مشکل استرس و فرسودگی شغلی در میان متخصصان آزمایشگاه پرداخته است. در یک مطالعه اخیر، او و همکارانش توصیه‌هایی برای مقابله با بحران کنونی نیروی کار آزمایشگاهی ارائه دادند. این توصیه‌ها چندین حوزه را شامل می‌شوند:
- سلامت روان: ایجاد یک فرهنگ کاری مثبت و فراهم کردن دسترسی به مشاوره و برنامه‌هایی برای حمایت از سلامت روان و مدیریت استرس.
- رهبری: تمرکز بر رهبری انسان‌محور با تأکید بر ارتباطات، همکاری، و قدردانی از تلاش‌ها و دستاوردها و اطمینان از حفظ عدالت در سراسر سازمان هنگام ارائه جوایز یا مشوق‌ها.
- ارتباطات: پیاده‌سازی ابزارهای دیجیتال مانند پرونده‌های الکترونیک سلامت برای تسهیل ارتباط بین ارائه‌دهندگان خدمات و کاهش احتمال بروز خطا.
- جذب و حفظ کارکنان: افزایش آگاهی عمومی نسبت به نقش کلیدی و اهمیت متخصصان آزمایشگاه در ارائه مراقبت کیفی به بیماران.
سخن پایانی
رفاه در محیط کار یک مسئله چندعاملی است و مشکلات چندوجهی نیازمند راه‌حل‌های چندوجهی هستند. تنها با ارتقای جایگاه متخصصان آزمایشگاه ، بهبود مستمر سیستم‌ها و حمایت‌ها و تلاش فعال برای جذب نسل بعدی می‌توان سلامت روان در آزمایشگاه بالینی را تقویت کرد و امید داشت که فرسودگی شغلی ریشه‌کن شود.
