رنگ آمیزی منفی باکتری‌ها : اصول، روش و نتایج
احتمالا با تکنیک‌های رایج رنگآمیزی مانند گیمسا، زیل نلسون، هماتوکسلین و ائوزین آشنا هستید. اما آیا تا به حال نام رنگ آمیزی منفی باکتری‌ها را شنیده‌اید؟
در حقیقت استفاده از تکنیک‌های رنگآمیزی مختلف در آزمایشگاهها، به شناخت بسیاری از میکروارگانیسم‌ها یا ناهنجاری‌ها کمک می‌کند. بنابراین رنگآمیزی بافت یا نمونه نقش مهمی در پزشکی و تحقیقات دارد.
اما گاهی اوقات روش‌های رنگآمیزی می‌تواند سبب از بین رفتن ساختار نمونه یا بافت شده و نتایج را تحت تاثیر قرار دهد. گاهی نیز ممکن ایت میکروارگانیسم به خوبی رنگآمیزی نشود و نتایج منفی (یا مثبت) کاذب را به همراه داشته باشد.
در این شرایط رنگ آمیزی منفی مفیدتر خواهد بود.
در رنگ آمیزی منفی، جهت تثبیت لام از حرارت استفاده نمی‌شود. زیرا تثبیت حرارتی می‌تواند ویژگی‌های مورفولوژیکی سلول را تغییر دهد. بنابراین این روش یکی از تکنیک‌های مهم رنگآمیزی در آزمایشگاهها، به ویژه بخش میکروبیولوژی است. زیرا تکنیک رنگ آمیزی منفی بیشتر برای باکتری‌ها کاربرد دارد.
در ادامه قصد داریم به بررسی روش رنگآمیزی منفی باکتری بپردازیم. اصول و نتایج آن را توضیح دهیم. پس در ادامه با ما همراه باشید.
رنگ آمیزی منفی چیست؟
رنگ آمیزی منفی در مواردی که باکتری به خوبی رنگ نمی‌شود، کاربرد دارد. در رنگآمیزی منفی، سلول‌های باکتریایی رنگآمیزی نمی‌شوند. بلکه پس زمینه به رنگ تیره رنگآمیزی می‌شود. سلول‌های باکتری نیز به‌صورت ناحیه‌ای شفاف در پس‌زمینه‌ای تاریک ظاهر می‌شوند. در رنگآمیزی منفی باکتری، می‌توان از انواع رنگ‌های اسیدی مانند نیگروسین (Nigrosin)، جوهر هندی (India ink) ، ائوزین (Eosin) یا کنگو رد (Congo red) استفاده کرد.
اما چرا نام این روش، رنگ آمیزی منفی است؟
جوهر هندی یا نیگروسین، رنگ‌های اسیدی هستند. در نتیجه به راحتی یک یون هیدروژن (پروتون) را از دست می‌دهند و دارای بار منفی می‌شوند. از آنجایی که سطح اکثر سلول‌های باکتری دارای بار منفی است، رنگ با بار منفی را دفع می‌کند. به همین دلیل رنگ به سلول نفوذ نمی‌کند و سلول به عنوان یک منطقه شفاف ظاهر می‌شود. ر عوض سطح شیشه رنگی شده و باکتری‌ها به صورت لکه‌های شفاف در پس زمینه تاریک ظاهر می‌شوند.
رنگ آمیزی منفی در آزمایشگاه چه کاربردی دارد؟
هدف اصلی از رنگ آمیزی منفی بررسی شکل مورفولوژیکی، اندازه و چینش سلول‌های باکتریایی است که رنگآمیزی آن‌ها دشوار است. به عنوان مثال: اسپیرلا (Spirilla). همچنین می‌توان از آن برای رنگآمیزی سلول‌هایی که بیش از حد حساس هستند استفاده کرد.
رنگآمیزی منفی برای آماده‌سازی نمونه‌های بیولوژیکی و بررسی آن‌ها زیر میکروسکوپ الکترونی نیز کاربرد دارد. از این روش برای مشاهده ویروس‌ها، باکتری‌ها، تاژک‌های باکتریایی، ساختارهای غشایی بیولوژیکی و پروتئین‌ها یا توده‌های پروتئینی استفاده می‌شود که همگی قدرت پراکندگی الکترون پایینی دارند.
در رنگآمیزی منفی از چه موادی استفاده می‌شود؟
همانطور که گفته شد، در این تکنیک از رنگ‌های استفاده می‌شود که بتوانند بار منفی داشته باشند. مانند نیگروسین، جوهر هندی، ائوزین یا کنگو رد.
در ادامه قصد داریم تکنیک رنگ آمیزی منفی را با استفاده از نیگروسین توضیح دهیم.
مواد لازم:
- نیگروسین (نیگروسین 100 گرم در لیتر، فرمالین 5 میلی لیتر در 1 لیتر آب)
- چراغ بونزن
- لوپ
- سینی رنگ آمیزی
- لام شیشه‌ای
- میکروسکوپ
مراحل رنگ آمیزی منفی
- یک لام تمیز را بردارید. یک قطره بسیار کوچک از نیگروسین را در انتهای لام قرار دهید. با استفاده از لوپ، مقدار کمی از کشت را روی قطره نیگروسین قرار دهید. دقت کنید رنگ پخش نشود.
- یک لام تمیز دیگر بردارید و انتهای آن را روی قطره رنگ قرار دهید. آن را به سمت قطره کج کنید تا یک زاویه حاده تشکیل شود.
- سپس یک گسترده یکنواخت و نازک ایجاد کنید.
- بدون هیچگونه حرارت دادن، اجازه دهید اسمیر روی لام خشک شود.
- لام را با استفاده از روغن ایمرسیون زیر میکروسکوپ بررسی کنید.
بررسی نتایج رنگآمیزی منفی زیر میکروسکوپ
در زیر میکروسکوپ، سلول‌های باکتریایی به صورت یک جسم شفاف با اندازه و شکل متغیر در پس زمینه تاریک ظاهر می‌شوند.
سخن پایانی
از روش رنگ آمیزی منفی برای رنگآمیزی سلول‌هایی استفاده می‌شود که بیش از حد حساس هستند و نمی‌توانند با حرارت تثبیت شوند. از این روش می‌توان برای ررسی ارگانیسم‌هایی که قدرت پراکندگی الکترون پایینی دارند نیز استفاده کرد. مانند ویروس‌ها، باکتری‌ها، تاژک‌های باکتریایی، ساختارهای غشایی بیولوژیکی و پروتئین‌ها یا توده‌های پروتئینی.
شاید نام این روش را در آزمایشگاه کمتر شنیده باشید. اما این روش می‌تواند برای بررسی ارگانیسم‌های حساس در آزمایشگاه‌های میکروبیولوژی و تحقیقاتی بسیار مفید باشد.
به همین دلیل در این مطلب سعی کردیم به بررسی اصول این روش رنگآمیزی، مواد و محلول‌های مورد استفاده در آن بپردازیم.
آیا تا به حال از این روش در آزمایشگاه خود استفاده کرده‌اید؟
واژه نامه:
| inverted hexagonal HII cylindrical | [3] | inverted spherical micelles | [2] | lamellar liposomes | [1] |
