تست SXT چیست؟ بررسی اصول، کاربردها و نتایج آن

تست SXT در واقع نوعی تست حساسیت است. آزمایش‌های حساسیت ضد میکروبی بیشتر برای تمایز گونه‌های مختلف از یک جنس خاص انجام می‌شوند. در این تست‌ها از دیسک‌های ضد میکروبی استفاده می‌شود. این دیسک‌ها برای تعیین حساسیت باکتری‌ها به آنتی بیوتیک‌های خاصی آغشته هستند.

 SXT مخفف عبارت زیر است:

Test  Sulfamethoxazole-Trimethoprim (تست سولفامتوکسازول-تری متوپریم)

از این تست حساسیت برای تمایز استرپتوکوک‌های گروه A و B از سایر استرپتوکوک‌های همولیتیک استفاده می‌شود.

استرپتوکوک‌های گروه A و B نسبت به SXT مقاوم‌اند. اما سایر استرپتوکوک‌های همولیتیک به SXT حساس هستند.

در ادامه به بررسی این تست، اصول و نتایج حاصل از آن خواهیم پرداخت.

اصول تست SXT

سولفامتوکسازول (sulfamethoxazole) و تری متوپریم (trimethoprim) دو آنتی بیوتیک از دسته کوتریموکسازول (co-trimoxazole) هستند. این آنتی بیوتیک‌ها به صورت هم افزایی عمل می‌کنند. یعنی برای داشتن اثر بیشتر، به همراه هم استفاده می‌شوند. به این ترتیب متابولیسم اسید فولیک باکتری‌ها را مختل می‌کنند. هنگامی که تری متوپریم و سولفامتوکسازول با هم تجویز می‌شوند، مراحل مختلف مسیر سنتز فولات را مسدود می‌کنند. این امر باکتری‌ها را از ساخت پورین، تیمیدین و متیونین، که برای ساختن DNA و پروتئین ضروری است، باز می‌دارد.

در واقع اثر کلی این داروها متوقف کردن تکثیر باکتری‌ها است.

برای تمایز بهتر استرپتوکوک‌های گروه  Aو B از سایر جنس‌ها، معمولا تست SXT به همراه تست حساسیت به باسترین انجام می‌شود.

باسیتراسین یک داروی باکتری‌کش است که در درمان عفونت‌های سطحی پوست استفاده می‌شود. این ماده با تولید پپتیدوگلیکان در باکتری‌ها تداخل ایجاد کرده و رشد را مهار می‌کند. با استفاده از باسترین، رشد استرپتوکوک‌های بتا همولیتیک گروه A مهار می‌شود.

در واقع تست SXT و باسترین در کارهم به صورت زیر عمل می‌کنند:

استرپتوکوک بتا همولیتیک گروه A به دیسک باسترین حساس هستند. اما در برابر SXT مقاوم می‌باشند.

استرپتوکوک بتا همولیتیک گروه B به هر دو دیسک باسترین و SXT مقاوم هستند.

انواع دیگر استرپتوکوک بتا همولیتیک به دیسک باسترین مقاوم هستند، اما به SXT حساس هستند. (مثال گروه C)

بنابراین می‌توان از این ویژگی برای شناسایی گروه‌های مختلف استرپتوکوک استفاده کرد.

نحوه استفاده از تست SXT

یک دیسک SXT معمولاً 1.25 میکروگرم تری متوپریم و 23.75 میکروگرم سولفامتوکسازول دارد. نسبت این دو ماده در دیسک تقریباً 1:19 است. اگر ارگانیسم کشت داده شده در آگار خون به SXT حساس باشد، با قرار دادن دیسک روی آگار، یک ناحیه شفاف در اطراف دیسک مشاهده می‌شود. اما اگر رشد باکتری تا لبه دیسک باشد، باکتری نسبت به SXT مقاوم در نظر گرفته می‌شود.

لازم به ذکر است که  افزودن SXT در آگار خون گوسفند 5 درصد، از رشد میکروبیوتای حلق طبیعی جلوگیری می‌کند. این به بازیابی آسان استرپتوکوک‌های گروه A، به‌ویژه استرپتوکوک پیوژنز، و استرپتوکوک‌های گروه B از سواب گلو کمک زیادی می‌کند.

توجه داشته باشید که اگر می‌خواهید تست SXT و باسترین را باهم انجام دهید، دیسک‌ها باید حداقل 4 سانتی‌متر از هم فاصله داشته باشند.

لوازم مورد نیاز برای انجام تست SXT

• پلیت حاوی آگار خون 5 درصد دفیبرینه شده (دفیبریناسیون روشی برای جلوگیری از لخته شدن خون است)
• لوپ تلقیح
• نمونه باکتری
• دیسک SXT
• دیسک باسیتراسین

مراحل تست SXT

روش تست حساسیت SXT به شرح زیر است.

• نمونه باکتری را با استفاده از یک لوپ استریل در پلیت حاوی آگار خون تلقیح کنید.
• سپس دیسک آنتی بیوتیک SXT را با دقت در مرکز آگار تلقیح شده قرار دهید.
• پلیت را در دمای 37 درجه سانتی‌گراد به مدت یک شب انکوبه کنید. بهتر است پلیت در اتمسفری با 5% CO2 انکوبه شود.

انجام آزمایش SXT و باسیتراسین

روش انجام تست حساسیت آنتی بیوتیکی SXT و باسیتراسین با هم به شرح زیر است.

• با استفاده از یک لوپ استریل، نمونه باکتری را روی پلیت حاوی بلاد اگار 5 درصد تلقیح کنید. می‌توانید از روش کشت خطی استفاده کنید.
• با کمک پنس استریل، دیسک SXT را در پلیت تلقیح شده، قرار دهید.
• سپس دیسک باسیتراسین را در فاصله 4 سانتی متری از دیسک SXT قرار دهید.
• پلیت را در دمای 37 درجه سانتی‌گراد به مدت یک شب در اتمسفر 5% CO2 انکوبه کنید.

نتایج حاصل از تست SXT

پس از انکوباسیون، ممکن است یکی از 4 حالت‌های زیر در پلیت مشاهده شود.

۱. حساسیت به هردو: در اطراف هر دو دیسک، ناحیه شفافی وجود دارد.

۲. حساس به SXT اما مقاوم به باسیتراسین: در اطراف SXT رشدی وجود ندارد. اما در اطراف دیسک باسیتراسین رشد ایجاد می‌شود. یعنی باکتری‌ها به SXT حساس اما به باسیتراسین مقاوم هستند. این موارد می‌تواند با استرپتوکوک‌های گروه‌های C، F و G رخ دهد.

۳. مقاوم در برابر هر دو: رشد در اطراف هر دو دیسک مشاهده می‌شود. مانند استرپتوکوک‌های گروه B ازجمله استرپتوکوک آگالاکتیه.

۴. مقاوم به SXT و حساس به باسیتراسین: رشد در لبه SXT مشاهده می‌شود. اما در اطراف باسیتراسین ناحیه شفاف وجود دارد. مانند استرپتوکوک‌های گروه A ازجمله استرپتوکوک پیوژنز.

جدول 1. نتایج تست SXT

جمع‌بندی

در انتهای این مطلب، بهتر است مروری اجمالی بر نکات تست SXT داشته باشیم.

• تست حساسیت SXT (سولفامتوکسازول-تری متوپریم) تفاوت بین استرپتوکوک‌های گروه A و B و سایر استرپتوکوک‌های همولیتیک را نشان می‌دهد.
• استرپتوکوک‌های گروه A و B را نمی‌توان با SXT از بین برد. یعنی این ارگانیسم‌ها به SXT مقاوم هستند. اما سایر استرپتوکوک‌های همولیتیک حساس هستند و با SXT از بین می‌روند.
• هنگام استفاده از تست SXT، می‌توان از آزمایش حساسیت باسیتراسین، برای تمایز استرپتوکوک‌های گروه A و B از یکدیگر استفاده کرد.
• وقتی SXT به آگار خون گوسفند 5 درصد اضافه شود، میکروبیوتای طبیعی حلق نمی‌تواند رشد کند. به همین دلیل این ترکیب برای سواب‌های تهیه شده از گلو مناسب‌تر است.

امیدواریم این مطلب مورد توجه شما قرار گرفته باشد.