بهبود فرآیند بررسی و استفاده از لام‌ خون محیطی توسط آسیب‌شناسان

بررسی لام‌ خون محیطی بخشی از فعالیت روزمره در هر آزمایشگاه هماتولوژی هستند. این لام‌ها توسط یک متخصص آزمایشگاهی از طریق شمارش افتراقی بررسی می‌شوند. اما در برخی موارد خاص، ممکن است بررسی لام توسط آسیب‌شناس نیز درخواست شود.  درخواست‎های نامحدود برای بررسی لام خون محیطی  توسط آسیب‌شناسان، بدون مزیت بالینی قابل توجه، امروزه به یکی از مشکلات رایج تبدیل شده است که عواقبی را به دنبال دارد. این امر منجر به افزایش غیرضروری حجم کاری، افزایش هزینه‌ و حتی تخصیص ناکارآمد می‌شود. اجرای یک راهبرد کاهش هدفمند همراه با ارزیابی دقیق نتایج می‌تواند بهینه‌سازی استفاده از این منبع ارزشمند را امکان‌پذیر کند. در ادامه قصد داریم به بررسی این معضل در آزمایشگاه‌ها بپردازیم.

لام خون محیطی چیست؟

پروسه آماده سازی لام خون محیطی (PBSs^[1]) با قرار دادن خون محیطی روی یک لام شیشه‌ای آغاز می‌شوند و پس از رنگ‌آمیزی، زیر میکروسکوپ بررسی می‌شود. این فرایند که نیازمند منابع و تخصص بالاست، توسط یک متخصص آزمایشگاهی ماهر و مجرب انجام می‌گردد. هدف این آزمایش، مشاهده، شمارش، تمایز و دسته‌بندی پلاکت‌ها، گلبول‌های قرمز و گلبول‌های سفید است. لام‌های خون محیطی برای پزشکان سودمند هستند و در تشخیص افتراقی عفونت، التهاب، کمبودهای تغذیه‌ای و سایر شرایط بالینی حائز اهمیت می‌باشند. توانمندی فردی در این فرایند نیازمند هفته‌ها (یا ماه‌ها) آموزش دقیق است. با این حال، بسیاری از متخصصان آزمایشگاهی هنوز مهارت‌های لازم برای طبقه‌بندی صحیح تمام ناهنجاری‌هایی که در عصر کنونی پزشکی سرطان مشاهده می‌شود را ندارند. با داشتن شیوه‌های مناسب، متخصصان آزمایشگاهی می‌توانند تشخیص دهند که کدام لام‌های خون نیاز به تفسیر و تمایز بیشتر توسط یک آسیب‌شناس ماهر دارند، که این امر نیاز به درخواست‌های مبتنی بر پزشک را برطرف می‌کند.

چرا پاتولوژیست‌ها لام‌ خون محیطی را بررسی می‌کنند؟

همانطور که گفته شد، برخی مواقع لازم است علاوه بر متخصص آزمایشگاه، یک پاتولوژیست هم لام خون محیطی را بررسی کند. لام‌هایی که برای بررسی انتخاب می‌شوند، معمولاً ویژگی‌هایی را نشان می‌دهند که آزمایشگاه آن‌ها را مطابق با دستورالعمل‌های خود به‌عنوان ویژگی‌های قابل توجه دسته‌بندی می‌کند. بنابراین نیاز به نظر آسیب‌شناس دارند. ویژگی‌هایی که نیاز به بررسی توسط آسیب‌شناس دارند، ممکن است شامل موارد زیر باشند:

• وجود بلاست‌ها فراتر از آستانه مشخص
• لنفوسیتوز مطلق
• وجود سلول‌های مویی (Hairy cells)
• لنفوسیت‌هایی با کروماتین هسته‌ای فوق‌العاده فشرده در لنفومای تشخیص‌داده‌نشده
• لنفوسیت‌هایی با هسته لوبوله‌شده یا به شکل گل
• سلول‌های مایلوئیدی با ویژگی‌های خاص برای دیسپلازی مایلوئیدی یا نئوپلاسم مایلوپروپیراکتیو
• لنفوبلاست‌ها یا پرو-لنفوسیت‌ها
• فراخوانی سلول‌های گویچه‌ای که به اهرلیکیا، آناپلاسمای یا گونه‌های بابزیا اشاره دارند
• بازوفیلیای مطلق
• سلول‌های داسی‌شکل
• سیلوپنی‌های انتخابی
• برخی از موارد کم‌خونی

در نهایت، آسیب‌شناس با بررسی لام خون محیطی تفسیری را ارائه می‌دهد، پیشنهادهایی برای انجام بررسی بیشتر کرده و تشخیص افتراقی را ارائه خواهد داد.

اما برای کاهش حجم کاری پاتولوژیست ها در این مورد چه کاری می توان انجام داد؟ در ادامه به بررسی این موضوع خواهیم پرداخت.

تشکیل بانک اطلاعاتی

طبق امارهای ارائه شده، بسیاری از پزشکان از پیشرفت‌های فناوری اخیر در هماتولوژی آگاه نیستند. به‌طور مشابه، تعدادی از پزشکان از سطح تخصص فنی موجود در آزمایشگاه یا بررسی دستی لام‌ها توسط متخصص آزمایشگاه نیز اطلاع ندارند. به همین دلیل ایجاد یک بانک اطلاعاتی جامع حاوی نظرات پاتولوژیست ها و به روز رسانی مداوم آن می‌تواند در این زمینه کمک کند.

این اطلاعات می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• راهنمایی‌های مراقبتی به‌روز شده
• تخصص فنی نیروی کار
• پیشرفت‌های فنی در ابزارآلات هماتولوژی
• قوانین/الگوریتم‌های جدید
• معیارهای خاص پاتولوژی که نیاز به بررسی پاتولوژیک را تعیین می‌کند

ارائه لیست ترجیحات پزشکان در مورد لام‌ خون محیطی

بررسی‌ها نشان می‌دهد که پزشکان معمولا خواستار آزمایش مجدد لام‌ خون محیطی در برخی شرایط خاص هستند. به عنوان مثال بررسی اسمیر پاتولوژی در لیست ترجیحات آن‌ها قرار داشت و این موضوع را با الگوهای بیشتر درخواست آزمایش‌ها مرتبط ساخت. با استفاده از این داده‌ها، با پزشکان صحبت کردیم تا استفاده آن‌ها از این بررسی‌ها را بهتر درک کنیم. به‌عنوان مثال، برخی از پزشکان نیازی به بررسی پاتولوژی در لیست ترجیحات خود نداشتند، اما آن را اضافه کرده بودند زیرا آن را با تفریق دستی که توسط متخصص آزمایشگاه انجام می‌شود اشتباه گرفته بودند.

ایجاد سیستم شناسایی واژه‌های مترادف آزمایش

گاهی نباید از تأثیر مترادف‌ها غافل شد. بررسی‌ها نشان می دهد که گاهی اوقات عدم اشنایی با مترادف‌ها می‌تواند سبب تکرار آزمایش شود.

با استفاده از یک فرایند ساده که شامل وارد کردن کلمات کلیدی مشابه در سیستم سفارش‌دهی است، می‌توان از بروز چنین مشکلاتی جلوگیری کرد. به‌عنوان مثال، هم “smear” و هم “peripheral” مستقیماً به بررسی اسمیر پاتولوژی خون محیطی مرتبط هستند. این موضوع می‌تواند مشکلاتی ایجاد کند، زیرا فرد سفارش‌دهنده، مانند پرستار یا سایر متخصصان بهداشتی که آشنایی کمتری با آزمایشگاه دارند، ممکن است متوجه این امر نشوند و هر دو مورد را برای بررسی توسط پاتولوژیست ارجاع دهند.

نام‌گذاری آزمایش‌ها برای برسی لام‌ خون محیطی

نام‌گذاری نادرست آزمایش نیز‌ بدون پیامد نیست. نام آزمایش‌ها باید به‌طور واضح، آزمایشی که انجام می‌شود را تعریف کند و شامل روش‌شناسی نیز باشد. زیرا ابهام می‌تواند منجر به انجام آزمایش اشتباه یا تفسیر نادرست آزمایش شود. به عنوان مثال، پاندمی اخیر SARS-CoV-2 و پیامدهای نامگذاری تنها یک آزمایش به نام “SARS-CoV-2” را در نظر بگیرید، که می‌تواند یک آزمایش آنتی‌ژن، آنتی‌بادی یا مبتنی بر NAA باشد، هر کدام از این‌ها هدف متفاوتی دارند که شامل عفونت اولیه، عفونت مجدد فعال یا عفونت گذشته می‌شود.

مدل PDSA و دستورالعمل‌های به‌روزرسانی شده

مدل PDSA^[2] روشی برای ارزیابی اثرات این تغییرات پیاده‌سازی‌شده است. همانطور که از نامش پیداست، PDSA  یک مدل ساده چهار مرحله‌ای است که برای اندازه‌گیری تأثیر تغییرات پیاده‌سازی‌شده بر یک فرآیند و سپس اقدام بر اساس یافته‌ها استفاده می‌شود.

سخن پایانی

در نهایت، بهبود استفاده از مشاوره‌های پاتولوژی برای بررسی لام خون محیطی نیازمند یک رویکرد سیستماتیک و هماهنگ است که هم شامل آموزش پزشکان و هم بهره‌گیری از فناوری‌های موجود باشد. تغییرات کوچک، اما مؤثر مانند به‌روزرسانی راهنمایی‌های مراقبتی، بهبود فرآیندهای سفارش‌دهی و اصلاح نام آزمایش‌ها می‌تواند تأثیر زیادی بر افزایش کارایی و کاهش هزینه‌ها داشته باشد. با استفاده از روش‌های مبتنی بر داده و فرآیندهای پیوسته، می‌توان به بهبود مستمر در بهره‌برداری از منابع محدود در آزمایشگاه‌های پاتولوژی دست یافت. این اقدامات نه تنها باعث ارتقای کیفیت مراقبت‌های پزشکی می‌شود، بلکه به فرآیندهای کاری اثربخش‌تر و کارآمدتر نیز کمک می‌کند.

واژه نامه: