مبارزه با مالاریا: اولین واکسن مالاریا توسط سازمان بهداشت جهانی تایید شد

سالانه حدود 000ˌ500 نفر جان خود را در اثر ابتلا به بیماری مالاریا از دست می‌دهند که حدود نیمی از آن‌ها در آفریقا هستند.

در هشتمین کنگره جهانی بهداشت که در سال ۱۹۹۵ برگزار گردید، سازمان بهداشت جهانی (WHO)  موظف شد تا جهت ریشه کن کردن مالاریا در جهان، یک دستورالعمل بین المللی ایجاد کند.  با همکاری بسیاری از کشورها و سازمان‌های مختلف، در تاریخ 6 اکتبر 2021 (14 مهر 1400)، سازمان بهداشت جهانی اولین واکسن برای مبارزه با مالاریا را تایید کرد.

مروری بر میزان مرگ و میر در اثر مالاریا

مالاریا، قدیمی‌ترین بیماری همه‌گیر در جهان است که حدود 2/5 میلیون سال پیش تکامل یافته است. این بیماری از مناطق روستایی آفریقا شروع شده و سپس به همه قاره‌ها (به جز قطب جنوب) گسترش یافت و جان افراد زیادی را گرفت. به گفته مورخان، مالاریا بیش از هر بیماری همه‌گیر دیگری جان انسان‌ها را به خطر انداخته است.

طبق آمارهای منتشر شده در سال 1981 سالانه حدود یک میلیون کودک بر اثر این بیماری جان خود را از دست می‌دادند. اما در اوایل دهه 2000، با تلاش‌های صندوق جهانی مبارزه با ایدز، سل و مالاریا ^[1] و با تأمین بودجه جهانی، بسیاری از کودکان که مبتلا به مالاریا شدند تحت آزمایش و درمان قرار گرفتند. به این ترتیب بین سال‌های 2000 تا 2019 ، حدود 5/7 میلیون نفر از بیماری مالاریا نجات یافتند.

در دو دهه گذشته، پیشرفت‌های پزشکی از جمله آزمایش‌های تشخیص سریع، داروهای جدید و حشره کش‌های جدید برای از بین بردن پشه‌های حامل مالاریا (پشه آنوفل)، امید به ریشه‌کن شدن این بیماری را بسیار افزایش داده است.

اولین واکسن مالاریا در جهان

6 اکتبر 2021 (14 مهر 1400) را می‌توان یکی از روزهای مهم در تقویم جهان به شمار آورد. در این روز، در حالی‌که جهان در جنگ با مالاریا (یکی از قدیمی‌ترین و کشنده‌ترین بیماری‌های عفونی) بود، سلاح جدیدی علیه مالاریا ساخته شد. یعنی اولین واکسنی که به جلوگیری از این بیماری کمک می‌کند و بر اساس تخمین‌های زده شده، سالانه جان ده‌ها هزار کودک را نجات می‌دهد.

این واکسن جدید که با نام Mosquirix  شناخته شده است، توسط یک شرکت بریتانایی داروساز به نام GlaxoSmithKline ساخته شده که سیستم ایمنی کودک را تقویت می‌کند تا پلاسمودیوم فالسیپاروم را خنثی کند.

Mosquirix در سه دوز بین سنین 5 تا 17 ماه تزریق شده و دوز چهارم آن تقریباً 18 ماه بعد از آخرین دوز تجویز می‌شود. این واکسن پس از آزمایشات بالینی، در سه کشور کنیا، مالاوی و غنا آزمایش شد.

چرا واکسن مالاریا تا این حد در جهان سرو صدا کرده است؟

در وهله اول این واکسن راهی برای جلوگیری از مرگ هزاران کودک در اثر بیماری مالاریا است. انگل مالاریا، می‌تواند یک شخص را بارها و بارها مورد اصابت قرار دهد. در بسیاری از مناطق جنوب صحرای آفریقا، کودکان به طور متوسط سالیانه 6 دوره مالاریا را تجربه می کنند. حتی وقتی بیماری کشنده نباشد، حمله مکرر آن به بدن می‌تواند سیستم ایمنی را تحت تاثیر قرار داده و افراد را در برابر سایر عوامل بیماری‌زا آسیب پذیر کند. طبق مطالعات انجام شده، اگر واکسن مالاریا در کشورهایی که بیشترین آمار ابتلا به مالاریا را دارند عرضه شود، می‌تواند از 4/5 میلیون مورد ابتلا به این بیماری جلوگیری کرده و حدودا جان 23000 کودک زیر 5 سال را نجات دهد.

از طرف دیگر، واکسن مالاریا، اولین واکسنی است که برای بیماری‌های انگلی ایجاد شده است. انگل‌ها بسیار پیچیده‌تر از ویروس‌ها یا باکتری‌ها هستند و تلاش برای ساخت واکسن مالاریا حدود یک قرن است که در حال انجام است. داشتن یک واکسن نسل اول علیه انگل انسانی از نظر علمی جهش و پیشرفت بزرگی محسوب می‌شود.

واکسن مالاریا و مبارزه علیه این بیماری می‌تواند امید جدیدی برای مبارزه با سایر بیماری‌های همه‌گیر در سراسر جهان ایجاد کند.