تورم واژن: علل بروز و راه درمان

خانم‌ها در طول زندگی خود ممکن است گاهی تورم واژن را تجربه کنند. این مسئله خیلی مواقع موضوع نگران‌کننده‌ای نیست و به دلیل دوران قاعدگی، بارداری و یا آمیزش جنسی اتفاق می‌افتد.

اما برخی اوقات نیز تورم واژن نتیجه‌ی یک بیماری یا اختلال در بدن است.  به همین دلیل مهم است که بفهمیم چه چیزی باعث تورم شده است و برای درمان آن چه کاری می توان انجام داد.

در این مطلب قصد داریم به بررسی علل بروز تورم واژن و راه‌های بهبود و رفع آن بپردازیم.

آیا باید نگران تورم واژن باشیم؟

ممکن است یک روز صبح از خواب بیدار شوید و دچار تورم و درد در ناحیه تناسلی خود شوید. اما آیا باید نگران این موضوع بود؟

در حقیقت، تورم واژن ممکن است گهگاهی اتفاق بیفتد و همیشه دلیلی برای نگرانی نیست. قاعدگی، بارداری و مقاربت همگی می‌توانند باعث تورم واژن، از جمله لبه‌های واژن (لابیا) شوند.

اما گاهی اوقات تورم ممکن است نتیجه بیماری یا اختلال دیگری باشد. در این موارد، مهم است که بفهمیم چه چیزی باعث تورم شده است و برای درمان آن چه کاری می توان انجام داد.

اگر به همراه تورم واژن، تب ۱۰۱ درجه فارنهایت (۳۸ درجه سانتیگراد) یا بالاتر داشتید یا شروع به تجربه دردهای شدید یا خونریزی شدید کردید، به دنبال درمان فوری پزشکی باشید.

با خواندن ادامه‌ی این مطلب در مورد برخی از شایع ترین علل تورم واژن و کارهایی که می‌توانید برای کاهش علائم خود انجام دهید بیشتر مطلع خواهید شد.

علل بروز تورم واژن

در ادامه علل احتمالی تورم واژن به همراه گزینه‌های درمانی احتمالی آورده شده است.

۱. آلرژی

واژن بخش حساسی از بدن است و یک واکنش آلرژیک ممکن است باعث تورم واژن شود. علل بروز این واکنش‌های آلرژیک عبارتند از:

• صابون‌ها
• دوش واژینال
• تامپون و پد بهداشتی
• داروهای ضد بارداری واژینال
• لوسیون‌ها و کرم های بدن

۲. تحریک

برخی افراد ممکن است به ماده‌ی خاصی آلرژی نداشته باشند اما وقتی در معرض یکسری محرک‌ها قرار می‌گیرند،دچار تورم واژن شوند. تفاوت اصلی بین این دو این است که یک محرک ممکن است باعث واکنش پوستی در هر فردی شود، در حالی که آلرژن‌ها فقط بر افرادی تأثیر می‌گذارند که پاسخ ایمنی خاصی به آن آلرژن دارند. حتی اگر آلرژی وجود نداشته باشد، بدن ممکن است در تماس با محصولات خاص واکنش نامطلوبی نشان دهد. حتی محبوب‌ترین و پرمصرف ترین مواد شیمیایی ممکن است باعث تورم واژن شوند.

عطرهای شیمیایی اغلب شایع‌ترین محرک‌ها هستند. این مواد را می‌توان در بسیاری از محصولاتی که با واژن در تماس هستند، یافت، از جمله:

• پودر لباس شویی
• عطرها
• دستمال توالت و پد بهداشتی
• بمب حمام و صابون

برخی از انواع پارچه‌ها نیز ممکن است باعث تحریک و تورم واژن شوند. به خصوص لباس زیر توری یا پلی استر که ممکن است پوست را تحریک کند.

۳٫ کیست مجرای گارتنر

مجرایی که در زمان رشد اندام‌های ادراری و جنسی در جنین ایجاد می‌شود، معمولاً پس از تولد ناپدید می‌شود. اگر بخشی از این مجرا باقی بماند، به عنوان مجرای گارتنر (Gartner’s duct) شناخته می‎شود. بافت باقیمانده ممکن است به دیواره واژن بچسبد و به کیست تبدیل شود.

کیست‌های مجرای گارتنر معمولا بی‌ضرر هستند، اما اگر رشد کنند و بزرگ شوند، می‌توانند مشکل ساز باشند. کیست مجرای گارتنر ممکن است عفونی شود یا باعث درد واژن و تورم گردد.

در برخی موارد، کیست به صورت توده‌ای در خارج از واژن ظاهر می شود. در صورت وخامت، پزشک ممکن است عمل جراحی را برای برداشتن کیست مجرای گارتنر توصیه کند. هنگامی که کیست از بین رفت، علائم آن از جمله تورم واژن نیز کاهش خواهد یافت.

۴. کیست بارتولین

غدد بارتولین یا بارتولن، دو غده‌ی بسیار کوچک در دستگاه تناسلی بانوان هستند که در لبه‌های آلت تناسلی قرار دارند و اغلب موارد قابل مشاهده یا لمس نیستند. وظیفه این غدد تولید مایعی برای مرطوب شدن واژن است. در اثر تجمع مایعات، درون غدد بارتولین، این غده متورم شده و چنانچه مایعات درون آن به دلیل وجود باکتری‌ها، عفونی گردد، کیست‌های بارتولین (آبسه) ایجاد می‌شوند. کیست‌های بارتولین یکی از علل بروز تورم واژن هستند. که ممکن است سبب احساس سوزش یا خونریزی در ناحیه تناسلی زنان نیز شوند.

اگر کیست یا آبسه کوچک باشد، ممکن است خود به خود تخلیه شود. آب درمانی ناحیه تناسلی می‌تواند به کاهش درد کمک کند و تورم واژن را کاهش دهد. در موارد شدیدتر، پزشک ممکن است آنتی بیوتیک، تخلیه یا برداشتن کیست از طریق جراحی را توصیه کند.

سیتزبث (لگن هموروئید) تجهیزی جهت آب درمانی ناحیه پرینه است که به تسکین درد و تورم در ناحیه پرینه (ناحیه‌ی میان مقعد تا کیسه‌ی بیضه یا واژن) کمک می‌کند. هیدروتراپی (آب درمانی) با استفاده از سیتزبث باعث افزایش گردش خون شده و پروسه درمان را کوتاه‌تر می‌کند.

طریقه استفاده از سیتزبث بسیار ساده است. جهت استفاده از سیتزبث ابتدا باید آن را با مواد شوینده تمیز کنید. سپس سیتزبث را روی انواع توالت فرنگی‌های استاندارد قرار داده و درون آن را با آب سرد یا آب گرم پر کنید. (در صورت تجویز پزشک می‌توانید انواع داروهای گیاهی و غیر گیاهی را جهت تسریع روند بهبود، به آب اضافه کنید.) بعد از انجام دادن مراحل بالا می‌توانید به راحتی  به مدت حداقل ۱۵ دقیقه روی آن بنشینید و اجازه دهید تا آب درمانی اثر کند.

۵. سلولیت

سلولیت (cellulitis) یک عفونت باکتریایی در لایه‌های داخلی پوست است که ممکن است باعث تورم، قرمزی و حساس شدن پوست شود. زمانی که باکتری وارد بریدگی یا خراش می‌شود، فرد ممکن است به سلولیت مبتلا شود. به عنوان مثال حین شیو کردن ناحیه تناسلی.

تمیز کردن مرتب زخم ممکن است به مبارزه با عفونت کمک کند. در برخی موارد، پزشک آنتی بیوتیک را توصیه می‌کند.

۶.  واژینوز باکتریایی

واژن محیط مناسبی برای رشد و تکثیر باکتری‌ها است. برخی از این باکتری‌ها مفید بوده و برخی مضر هستند. رشد بیش از حد باکتری‌های مضر در واژن ممکن است منجر به واژینوز (vaginosis) شود. علائم واژینوز ممکن است شامل تورم و ترشحات خاکستری با بوی بد باشد.

بسیاری از موارد واژینوز خود به خود برطرف می‌شوند، اما پزشک ممکن است آنتی بیوتیک را برای تسریع بهبودی توصیه کند.

تمیز کردن منظم ناحیه واژن و اجتناب از دوش‌های واژینال که تعادل باکتریایی واژن را مختل می کنند، می‌تواند در بهبود تورم واژن ناشی از واژینوز مفید واقع شود.

۷. عفونت قارچی

عفونت قارچی واژن معمولا در اثر رشد بیش از حد گونه‌های قارچی کاندیدا (Candida) ایجاد می‌شود و می‌تواند باعث تورم واژن گردد. سایر علائم عفونت قارچی واژن ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• سوزش
• درد هنگام رابطه جنسی و ادرار
• سرخی
• ترشح غلیظ و درشت

عفونت قارچی واژن معمولا با داروهای ضد قارچ درمان می‌شوند. پس بهتر است برای تشخیص و درمان تورم واژن ناشی از عفوت قارچی به پزشک مراجعه کنید.

۸. بیماری‌های مقاربتی

بیماری‌های مراقبتی که با نام اختصاری STIs شناخته می‌شوند نیز می‌توانند از علل بروز تورم واژن باشند.

در زیر شایع‌ترین بیماری‌های مقاربتی که می‌توانند باعث تورم واژن شوند ذکر شده است:

• کلامیدیا (Chlamydia): کلامیدیا یک بیماری مقاربتی است که توسط یک سویه خاص از باکتری به نام کلامیدیا تراکوماتیس (Chlamydia trachomatis) ایجاد می‌شود. کلامیدیا اغلب به عنوان “عفونت خاموش” شناخته می‌شود زیرا اکثر افراد مبتلا به عفونت کلامیدیا هیچ علامتی را تجربه نمی‌کنند. کلامیدیا می‌تواند به سیستم تولید مثل زنان آسیب جدی وارد کند و همچنین ممکن است منجربه درد هنگام ادرارکردن، تورم واژن و ترشحات غیر معمول شود.
• سوزاک (Gonorrhea): سوزاک یک عفونت مقاربتی (STI) است که توسط باکتری نایسریا گونوره (Neisseria gonorrhoeae) ایجاد می‌شود. علائم این بیماری در زنان اغلب خفیف است و به راحتی با علائم عفونت در دستگاه ادراری یا مثانه اشتباه گرفته می‌شود.
• تریکومونیازیس (Trichomoniasis): تریکومونیازیس (یا “تریک”) یک بیماری بسیار شایع مقاربتی (STD) است. این بیماری در اثر عفونت با یک انگل تک یاخته‌ای به نام تریکوموناس واژینالیس (Trichomonas vaginalis) ایجاد می‌شود. علائم تریکومونیازیس می‌تواند شامل خارش، تورم واژن، درد هنگام ادرار و تغییر در ترشحات باشد.

۹. تبخال تناسلی

ویروس هرپس سیمپلکس (herpes simplex virus) اغلب باعث می‌شود تا خوشه‌هایی از تاول های ریز و دردناک در نزدیکی واژن ظاهر شوند. در حالی که برخی از زنان متوجه هیچ علامتی نمی‌شوند، اما برخی دیگر تورم واژن و درد را تجربه می‌کنند. این تاول‌ها ممکن است بترکند و به زخم‌های دردناک تبدیل شوند.

در حال حاضر هیچ درمانی برای تبخال تناسلی وجود ندارد، اما داروهای تجویزی ممکن است باعث کاهش یا جلوگیری از شیوع آن شود.

۱۰. اِدم

تورم واژن ممکن است به دلیل اِدم نیز اتفاق بیفتد. اصطلاح اِدم (Edema) به تجمع آب یا مایعات در بخشی از بدن اشاره دارد. اِدم در واژن معمولاً به دلیل عدم تخلیه غدد لنفاوی ایجاد می‌شود. شرایطی که سبب بزرگ شدن رحم و یا فشار به وریدهای لگن می‌شود، (مانند فیبروم رحم یا بارداری) ممکن است باعث ایجاد ادِم و تورم واژن گردد.

جهت درمان اِدم، پزشک باید علت اصلی بروز آن‌را شناسایی کند. ماساژ ملایم ناحیه درگیر و همچنین آب درمانی ممکن است در برخی موارد به کاهش تورم واژن کمک کند، اما این کار باید با راهنمایی پزشک انجام شود.

۱۱. بارداری

در طول دوران بارداری و همانطور که جنین رشد می‌کند، لگن و ماهیچه‌ها و رگ‌های خونی مجاور رحم و واژن تحت فشار قرار می‌گیرند. این فشار می‌تواند بر بازگشت خون و مایعات از سیستم لنفاوی تأثیر بگذارد که ممکن است منجر به تورم واژن شود. زنانی که در دوران بارداری تورم واژن را تجربه می‌کند باید در مورد مصرف دارو و راه‌های کاهش تورم با پزشک خود مشورت کنند.

کاهش و بهبود تورم واژن

آب درمانی و استفاده از یک کمپرس خنک ممکن است به تسکین ناراحتی ناشی از تورم واژن کمک کند. استراحت و بالا بردن پاها و باسن نیز ممکن است به طور کلی کمک کند. با این حال، درمان موثر بستگی به درک علت بروز تورم واژن دارد.

استفاده از محصولاتی را که فکر می‌کنید ممکن است واژن شما را تحریک کند متوقف کنید. اگر فکر می‌کنید که تورم ناشی از یک نوع ورزش خاص است، یک یا دو روز استراحت کنید.

اگر فکر می کنید عفونت باعث تورم واژن شما شده است، با پزشک خود صحبت کنید.

جمع‌بندی

واژن بخش‌ حساسی از آناتومی بدن خانم‌ها است. تورم واژن می‌تواند مربوط به عفونت، کیست یا حتی تحریک جنسی باشد. دلایل متعددی برای بروز تورم واژن وجود دارد. به طور کلی می‌توان آن‌ها را به علل عفونی و غیر عفونی تقسیم کرد.

عفونت‌ها مواردی مانند بیماری‌های مقاربتی، عفونت‌های قارچی و واژینوز باکتریایی هستند که جهت درمان نیازمند مراجعه به پزشک و مصرف دارو هستند.

اما تورم دستگاه تناسلی ممکن است نتیجه انواع لباس‌های زیر، مواد شوینده  و سایر محرک‌های موضعی و تحریک ناشی از رابطه جنسی باشد که می‌توان آن را با آب درمانی به کمک سیتزبث، استراحت و اجتناب از مواد آلرژی‌زا بهبود بخشید.

با این حال، اگر تورم بیش از چند روز طول کشید، با پزشک خود تماس بگیرید. برای کشف علت، پزشک ممکن است یک معاینه فیزیکی یا یک آزمایش خون انجام دهد. بسیاری از داروها برای درمان تورم واژن در دسترس هستند و در اغلب موارد تورم واژن را می‌توان به سرعت و به طور موثر درمان کرد.

امیدواریم این مطلب مورد توجه شما قرار گرفته باشد.