راهنمای خرید پیپت پاستور آزمایشگاهی

پیپت‌ها از جمله تجهیزات آزمایشگاهی هستند که به منظور برداشت و انتقال مایعات و محلول‌ها در آزمایشگاه به کار می‌روند. مکانیزم عملکرد اغلب پیپت‌ها به این صورت است که به کمک یک مکنده، پوآر و یا حباب متصل به بدنه، فضای خلاء ایجاد شده و سپس با آزاد کردن این خلاء، مایعات به سمت بالا کشیده می‌شوند. امروزه پیپت‌ها در انواع گوناگون و با سطوح دقت متفاوت در دسترس هستند. اما نکته‌ی حائز اهمیت این است که کاربران باید بدانند چه زمانی از کدام نوع پیپت استفاده کنند و ابزار خود را متناسب با کاربرد و نیاز خود انتخاب نمایند.

 پیپت پاستورها که در ۲ مدل شیشه‌ای و پلاستیکی تولید و عرضه می‌شوند، یکی از پرکاربردترین انواع پیپت‌ها هستند که اولین بار توسط لویی پاستور، دانشمند فرانسوی، اختراع شده و مورد استفاده قرار گرفتند.

اما با توجه به اینکه امروزه پیپت‌ پاستورها در ابعاد، حجم‌ها و مدل‌های مختلفی عرضه می‌شوند، در خرید پیپت پاستور مناسب باید به برخی نکات توجه داشت. در ادامه‌ی این مطلب ابتدا مروری بر برخی از رایج‌ترین انواع پیپت پاستور ها خواهیم داشت و سپس چند مورد از کاربردی‌ترین نکاتی که باید هنگام خرید پیپت پاستور در نظر گرفته شود را بیان خواهیم نمود. این مطالب می‌تواند شما را در انتخاب و تصمیم‌گیری در رابطه با نوع مناسب پیپت پاستورها راهنمایی کنند. پس در ادامه با ما همراه باشید.

انواع پیپت پاستور ها

پیپت پاستور ها یکی از لوازم رایج مورد استفاه در آزمایشگاه‌ها هستند که با توجه به کاربردهای مختلف در انواع مختلفی نیز تولید و عرضه می‌شوند.

پیپت پاستور های مدرج

پیپت‌ پاستور مدرج یکی از انواع رایج پیپت‌پاستورها است که روی آن‌ درجه‌بندی‌هایی متناسب با حجم کلی پیپت، در امتداد بدنه وجود دارد. از این نوع پیپت پاستور جهت اندازه‌گیری و انتقال حجم مشخصی از مایعات استفاده می‌شود. در صورتی که در آزمایشگاه نیاز باشد حجم‌برداری دقیق‌ از نمونه‌ها انجام شود پیپت ‌پاستورهای مدرج کوچکتر امکان اندازه‌گیری دقیق‌تری را فراهم می‌کنند. اما زمانی که دقت اندازه‌گیری از اهمیت کم‌تری برخوردار است می‌توان از پیپت‌های بزرگتر استفاده نمود.

پیپت‌ پاستورهایی که مدرج نیستند نیز انواع دیگری از این ابزار آزمایشگاهی هستند که اغلب برای استفاده‌های عمومی و در جایی که نیاز به حجم‌برداری‌های دقیق نباشد مورد استفاده قرار می‌گیرند.

پیپت پاستورهایی با نوک باریک

دسته‌ای دیگر از پیپت پاستورها که معمولاً با نام FineTip شناخته می‌شوند، این امکان را در اختیار کاربر قرار می‌دهند تا قطره‌های کوچکی از نمونه را به ظروف کوچک و کم حجم منتقل کند.

پیپت پاستورهای Fine Tip از ویژگی‌هایی مانند حجم‌برداری و کنترل دقیق‌تر مایعات برخوردار بوده و برای استفاده با نوارهای تست، برداشتن قطرات کوچکی از نمونه خون و … کاملا مناسب هستند.

پیپت پاستورهای دو حبابه

پیپت پاستورهای دو حبابه (Dual Bulb Pipettes) که به آن‌ها پیپت پاستور دقیق (Exact Volume Pasteur Pipette) نیز گفته می‌شود، در ابتدا برای کیت‌های آزمایش بارداری در منزل طراحی شدند. اما امروزه پیپت پاستورهای ۲ حبابه در بسیاری از آزمایشات و به جهت افزودن معرف‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند. این نوع از پیپت‌ پاستورها اغلب زمانی به کار برده می‌شوند، که لازم باشد فردی که تجربه کافی ندارد، مقدار مشخصی از نمونه را به کیت آزمایش اضافه کند.

به این منظور کافی است تا حباب پیپت پاستور را فشار دهید. سپس آن را وارد ظرف نمونه کرده و حباب را رها کنید تا حجمی از مایع وارد پیپت شود. به این ترتیب پیپت پاستور پر می‌شود و چنانچه مقدار اضافی از مایع حجم برداری شده باشد،حجم اضافی در حباب پایینی باقی می‌ماند.

برای تخلیه مایع نیز کافی است تا حباب پیپت پاستور را فشار دهید. فشاری که در اثر مکانیزم جابه‌جایی هوا (air-displacement) ایجاد می‌شود، سبب می‌شود تا نمونه در حجم مورد نظر شما از پیپت خارج شده و حجم اضافی در حباب باقی بماند.

پیپت پاستورهای مویینه

امروزه دسته‌ی دیگری از پیپت پاستورها نیز تولید و به بازار عرضه می‌شوند که از قابلیت‌ها نمونه‌برداری مشابه با لوله مویینه برخوردار هستند. از آنجایی که لوله‌های مویینه بسیار باریک هستند، برداشتن و انتقال نمونه‌ی موجود در آن‌ها همواره با دشواری‌های زیادی مواجه بوده است. اما با تولید پیپت‌پاستورهای مشابه با لوله مویینه، می‌‎توان به راحتی از انگشتان و یا پاشنه پا، در حد میکرولیتر، نمونه‌گیری کرد و نمونه‌ را به ظرف مورد نظر منتقل نمود.

پیپت پاستور Paddle

از انواع دیگر پیپت پاستورهای آزمایشگاهی می‌توان به پیپت‌های Paddle اشاره کرد. حباب این نوع پیپت پاستورها به گونه‌ای طراحی شده است که لبه‌های آن کمی پهن و مسطح (به شکل پارو) بوده و این امکان را به کاربر می‌دهد تا علاوه‌بر حجم‌برداری و انتقال نمونه، قادر به ترکیب نمونه‌ها نیز باشد.

تا اینجای مطلب چند نمونه از رایج‌ترین انواع پیپت پاستورها را برای شما بیان کردیم. در ادامه‌ی این مطلب تصمیم داریم تا شما را با نکات مهم خرید پیپت پاستور آزمایشگاهی آشنا کنیم.

۱- هنگام خرید پیپت پاستور ، جنس متناسب با کاربردتان را در نظر بگیرید

ظروفی مانند پیپت، فلاسک‌های ته گرد، بالن‌های حجمی، پلیت‌ها و لوله‌های آزمایش، ابزارهای رایج آزمایشگاهی هستند که در ابتدا تماماً از شیشه ساخته می‌شدند. اما با گذشت زمان، ظروف پلاستیکی به دلیل نشکستن و سازگاری با اغلب مواد شیمیایی رایج در آزمایشگاه‌ها، حضوری چشمگیر یافته و روز به روز محبوبیت بیشتری پیدا کردند. پیپت پاستورها نیز از این قاعده مستثنی نیستند و امروزه پیپت پاستورهای پلاستیکی کاربرد گسترده‌ای در آزمایشگاه‌ها یافته‌اند.

در ادامه‌ی این مطلب چند مورد از معایب پیپت پاستورهای شیشه‌ای را برای شما ذکر خواهیم نمود.

• شکنندگی: بزرگترین ایراد پیپت پاستورهای شیشه‌ای، شکستن آن‌ها است. چنانچه پیپت بر اثر تصادف و در حین انجام آزمایش بشکند، از بین رفتن نمونه، ریختن مواد مضر و خطرناک بر روی سطوح، نشت مواد شیمیایی سمی، صدمه به تجهیزات و به خطر افتادن سلامت کاربر را به دنبال خواهد داشت.

• افزایش احتمال آلوده شدن نمونه: آلوده شدن نمونه نیز با استفاده از پیپت پاستورهای شیشه‌ای محتمل است. پیپت پاستورهای شیشه‌ای پس از استفاده باید به طور کامل شسته شوند و در غیر این صورت، چنانچه مجددا مورد استفاده قرار گیرند، ممکن است مقادیری از نمونه‌هایی که قبلا به وسیله پیپت پاستور از آن‌ها حجم‌برداری شده در پیپت باقی مانده و سبب ایجاد آلودگی در نمونه (آلودگی متقاطع^[۱]) ‌شود.

• محدودیت استفاده: از پیپت‌های شیشه‌ای نمی‌توان برای حمل اسید هیدروفلوئوریک استفاده نمود، زیرا این اسید به شدت نسبت به شیشه واکنش نشان خواهد داد.

علاوه‌بر این ممکن است در اثر تابش نور به سطح شیشه، نمونه‌هایی که نسبت به نور حساس هستند (light-sensitive samples) برخی از خواص خود را از دست بدهند. درصورتی که بدنه پیپت پاستورهای پلاستیکی به نسبت شیشه، نور را کمتر عبور می‌دهد.

امروزه روی کار آمدن پیپت پاستورهای پلاستیکی سبب شده است تا بسیاری از مشکلات ذکر شده برطرف شوند. علی‌رغم اینکه پیپت پاستورهای پلاستیکی وضوح خوبی در مقایسه با شیشه ندارند، اما به دلیل دارا بودن یکسری ویژگی‌ها، کاربرد وسیعی در آزمایشگاه‌ها یافته‌اند. از بارزترین ویژگی‌های پیپت پاستور پلاستیکی می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:

• افزایش ایمنی: عدم شکستن پیپت پاستور حین انجام آزمایش و انتقال نمونه باعث می‌شود تا نمونه‌های خطرناک در محیط پخش نشده و ایمنی محیط کار و کاربر را افزایش می‌دهند.
• کاربری آسان: حجم‌برداری با پیپت‌های شیشه‌ای معمولا به وسیله یک پوآر انجام می‌شود. در حالی که طراحی بدنه و حباب پیپت پاستورهای پلاستیکی به صورت یکپارچه است و این مسئله باعث می‌شود تا به راحتی و به استفاده از یک دست بتوان از این ابزار استفاده نمود.
• وزن کمتر نسبت به پیپت‌های شیشه‌ای: وزن کمتر نسبت به پیپت‌های شیشه‌ای، سبب می‌شود تا دست کاربر در معرض فشار کمتری قرار گرفته و امکان استفاده‌ی آسان‌تر از این ابزار را فراهم می‌کند.
• قابلیت نگهداری نمونه‌ها: پیپیت پاستورهای پلاستیکی را می‌توان درصورت نیاز برای نگهداری نمونه‌ها استفاده کرد. به این منظور کافی است تنها انتهای پیپت را حرارت دهید و به این ترتیب پیپت به یک ظرف در بسته تبدیل خواهد شد.
• سازگاری با انواع نمونه‌های آزمایشگاهی: استفاده از ماده LDPE در ساخت پیپت‌ پاستورهای پلاستیکی که نسبت به مایعات بیولوژیک و اکثر اسیدها بی‌اثر است و میل ترکیبی کم آن موجب کاهش چسبندگی سطح داخلی پیپت شده و درنهایت احتمال از دست دادن سلول‌ها و پروتئین‌های با ارزش نمونه کاهش می‌یابد.
• قیمت کمتر نسبت به پیپت‌های شیشه‌ای

لازم به ذکر است که تولید و عرضه پیپت پاستورهای پلاستیکی باعث نشده تا پیپت‌های شیشه‌ای به طور کامل منسوخ شوند و هنوز هم ممکن است انجام برخی آزمایشات نیاز به استفاده از پیپت‌های شیشه‌ای داشته باشد. به عنوان مثال، هنگامی که از محلول‌های اسیدی و قلیایی در آزمایشگاه‌های شیمی استفاده می‌شود، پیپت‌های شیشه‌ای می‌توانند مقاومت بهتری را در برابر مواد شیمیایی نشان دهند. همچنین هنگام استفاده از تجهیزاتی مانند استیررها و هات پلیت آزمایشگاهی، پیپت‌های شیشه‌ای مناسب خواهند بود.

در نهایت نکته‌ای که همواره باید در خرید پیپت پاستور به آن توجه داشت این است که انتخاب ابزار آزمایشگاهی باید با در نظر گرفتن الزامات آزمایش صورت گیرد. آگاهی از خواص نمونه‌ها و همچنین مواد پلاستیکی مختلف، در تصمیم‌گیری در مورد گزینه‌های موجود به شما کمک خواهد کرد.

۲- در هنگام خرید به طراحی و طول مناسب پیپت پاستور دقت کنید

 پیپت پاستورها دارای طول‌های متفاوتی هستند. این تنوع طول در طراحی پیپت‌ها باعث می‌شود تا کاربر بتواند متناسب با نیاز خود، از این ابزار استفاده کند. به عنوان مثال گاهی لازم است تا حجم‌برداری و برداشتن نمونه از نقاطی صورت گیرد که دسترسی به آن‌ها دشوار است. در چنین شرایطی بهتر است از پیپت پاستورهایی استفاده شود که اغلب با نام اکسترا (Extra Long) شناخته می‌شوند. از ویژگی‌های این پیپت پاستورها می‌توان به ظرفیت بالا و طول زیاد بدنه آن‌ها اشاره نمود که قابلیت نمونه‌برداری از نقاط با دسترسی دشوار و ظروف عمیق به ویژه بطری‌های بزرگ و ظروف با دهانه باریک را امکان‌پذیر می‌کند. علاوه‌بر این، پیپت پاستورهای اکسترا به منظور برداشتن لایه‌های سلولی، نمونه‌‌برداری از ظرف ادرار ۲۴ ساعته، نمونه‌برداری از بطری‌های کشت خون و … استفاده نمود.

۳- در خرید پیپت پاستور طراحی حباب را مد نظر قرار دهید

همانطور که گفته شد یکی از وجه تمایزهای پیپت پاستور پلاستیکی و شیشه‌ای در این است که در نوع پلاستیکی، حباب و بدنه پیپت به صورت یکپارچه هستند و این امر در افزایش سهولت کاربری این ابزار آزمایشگاهی بسیار موثر است. طراحی حباب اغلب پیپت پاستورهای پلاستیکی، ساده و به گونه‌ای است که کاربر با فشردن آن از  طرفین می‌تواند خلاء لازم برای مکش نمونه را ایجاد کند.

پیپت پاستورهای حباب متغیر یکی دیگر از انواع پیپت پاستورهای پلاستیکی هستند، که حباب آن‌ها به صورت آکاردئونی طراحی می‌شود.  این نوع طراحی تسلط کاربر را در حین حجم‌برداری و انتقال مایعات افزایش می‌دهد به همین دلیل انتقال نمونه‌ها با این نوع پیپت پاستورها آسان‌تر است. یکی دیگر از مزایای پیپت پاستورهای حباب متغیر این است که به دلیل نوع طراحی حباب، امکان حجم‌برداری دقیق‌تری از مایعات فراهم می‌شود.

جمع بندی

همانطور که در این مطلب مطالعه کردید، پیپت پاستورها ابزاری هستند که در آزمایشگاه‌ها کاربرد وسیعی دارند و برای برداشتن و انتقال نمونه‌های آزمایشگاهی مورد استفاده قرار می‌گیرند. اما با توجه به اینکه امروزه پیپت‌ پاستورها در ابعاد، حجم‌ها و مدل‌های مختلفی عرضه می‌شوند، لازم است پیش از خرید و انتخاب این ابزار آزمایشگاهی، نیاز خود را بررسی کرده و نکاتی را مد نظر قرار دهید.

ما در این مقاله سعی کردیم تا ۳ مورد از کاربردی‌ترین نکاتی که در خرید پیپت پاستورهای آزمایشگاهی موثرند را برای شما ارائه کنیم. امیدواریم این مطلب مورد توجه شما واقع شده باشد.

واژه‌نامه: