با بیماری دیسانتری و علل بروز آن بیشتر آشنا شویم

بسیاری از افراد با شنیدن نام اسهال خونی دچار ترس، استرس و نگرانی می‌شوند و درصورتی که دچار اسهال خونی شوند، گمان می‌کنند که به بیماری‌ خطرناکی مبتلا شده‌اند. اگرچه اسهال خونی می‌تواند نشانه‌ی ابتلا به بیماری‌های خطرناکی مانند زخم معده و یا پارگی واریس مری باشد، اما گاهی اوقات نیز دلایل ایجاد آن چندان جدی نبوده و به راحتی درمان می‌شوند.

دیسانتری (Dysentery) یکی از بیماری‌هایی است که با التهاب روده همراه بوده و فارغ از سن و جنسیت در هر فردی رخ می‌دهد. یکی از نشانه‌های اصلی این بیماری اسهال خونی است.

 این بیماری معمولاً در نتیجه بهداشت نامناسب و ضعیف گسترش می‌یابد و عامل بروز آن باکتری‌هایی مانند شیگلا یا انگل‌هایی مانند آنتاموبا هستند.

• دیسانتری و اسهال خونی ناشی از آن چقدر خطرناک است؟
• آیا می‌توان این بیماری را درمان نمود؟
• چگونه از ابتلا به دیسانتری جلوگیری کنیم؟

ممکن است شما نیز در ذهن خود با اینگونه سوالات مواجه شده باشید. ما در این مقاله تصمیم داریم تا اطلاعاتی در رابطه با دیسانتری، علل بروز و علائم این بیماری و راه‌های پیشگیری و درمان آن را ارائه نماییم. پس در ادامه با ما همراه باشید.

بیماری دیسانتری چیست و به چه علت ایجاد می‌شود؟

همانطور که در قسمت مقدمه نیز گفته شد، بیماری دیسانتری نوعی بیماری التهابی روده است که اغلب به دلیل عدم رعایت بهداشت ایجاد شده و می‌تواند از فردی به فرد دیگر سرایت کند.

این بیماری معمولا به دلیل وجود پاتوژن (عامل بیماری‌زا) مانند باکتری و انگل ایجاد می‌شود.

چنانچه عامل بروز دیسانتری باکتری باشد، به آن دیسانتری باکتریایی می‌گویند و چنانچه انگل باعث بروز دیسانتری شود، این بیماری دیسانتری آمیبی یا آمیبیاز گفته می‌شود.

در ادامه توضیحات بیشتری درباره‌ی انواع دیسانتری ارائه خواهیم نمود:

دیسانتری باسیلی

باکتریال دیسانتری در اثر باکتری‌های شیگلا^[1]، کمپیلوباکتر^[2]، سالمونلا^[3] یا اﻧﺘﺮوﻫﻤﻮراژﻳـک اشرشیاکلی^[4] ایجاد می‌شود.

در بین این عوامل بیماری‌زا، دیسانتری ناشی از شیگلا که اصطلاحا با نام شیگلوز شناخته می‌شود متداول‌ترین نوع دیسانتری است.

به طور کلی باکتری شیگلوز یکی از پاتوژن‌های خطرناکی است که هر ساله در سراسر جهان، 80 الی 165 میلیون نفر را درگیر کرده و سبب مرگ 60,0000 نفر می‌شود.

دیسانتری آمیبی:

آمیب‌ها یکی دیگر از علل اصلی ایجاد بیماری دیسانتری هستند. این عوامل بیماری‌زا می‌توانند برای مدت طولانی در خارج از بدن زنده بمانند و در صورت عدم رعایت نکات بهداشتی، آب و غذا را آلوده کرده و در نتیجه سبب شیوع بیشتر بیماری شوند.

اِنتامیبا هیستولیتیکا^[5] یکی از گونه‌های آمیبی است که سبب بروز بیماری دیسانتری می‌شود. اغلب افرادی که به این نوع عفونت روده مبتلا می‌شوند فاقد علائم بیماری هستند اما 10٪ الی 20٪ افراد مبتلا دچار علائم خواهند شد. افرادی که در مناطقی با بهداشت پایین زندگی می‌کنند، کسانی که به این مناطق سفر می‌کنند و همچنین افرادی که به‌طور گروهی در مکان‌هایی مانند پادگان و خانه سالمندان زندگی می‌کنند بیشتر مستعد ابتلا به این بیماری هستند.

نکته‌ای که نباید ازآن غافل شد این است که آمیب‌ها حتی پس از برطرف شدن علائم بیماری نیز ممکن است به زندگی در بدن میزبان ادامه دهند و هنگامی که  سیستم ایمنی بدن ضعیف شود، بیماری مجددا ظاهر خواهد شد. بنابراین تنها راه کاهش خطر زنده ماندن آمیب در بدن، درمان کامل دیسانتری است.

دیسانتری باعث بروز چه علائمی می‌شود؟

برخی افراد مبتلا به بیماری دیسانتری هیچگونه علائمی را تجربه نمی‌کنند. اما در عده‌ای علائم این بیماری معمولاً از 1 تا 3 روز پس از عفونت ظاهر شده و بیمار طی یک هفته بهبود می‌یابد. شایع‌ترین علائم بیماری دیسانتری که ممکن است خفیف و یا بسیار شدید باشند، عبارتند از:

• اسهال خونی و یا حاوی مخاط
• درد شدید شکم
• تب
• حالت تهوع
• استفراغ

همچنین برخی از افراد دچار نارسایی لاکتوز (lactose intolerance) می‌شوند که می‌تواند برای مدت طولانی و گاهی سال‌ها ادامه یابد. نارسایی لاکتوز یا عدم توانایی در هضم لاکتوز می‌تواند سبب درد شکم، نفخ، اسهال و تهوع شود.

دیسانتری چه عوارضی دارد؟

بیماری دیسانتری، درصورت عدم درمان، می‌تواند عوارض خطرناکی را ایجاد نماید. در ادامه برخی از رایج‌ترین عوارض بیماری دیسانتری را ذکر کرده‌ایم:

• کمبود آب بدن: اسهال و استفراغ مکرر می‌تواند به سرعت منجر به کم آبی بدن شود. این مسئله به ویژه در نوزادان و کودکان خردسال، ممکن است خطر مرگ را به دنبال داشته باشد.
• آرتریت بعد از عفونت: افراد مبتلا به دیسانتری، ممکن است به دنبال عفونت، درد مفاصل را تجربه کنند.
• سندرم همولیتیک اورمیک(^[6]HUS): سندروم همولیتیک اورمیک بیماری است که عملکرد کلیه‌ها را تحت تاثیر قرار می‌دهد و منجر به ایجاد لخته‌های خون غیرعادی در مویرگ‌های کلیه می‌گردد. شیگلوز می‌تواند مانع ورود گلبول‌های قرمز خون به کلیه‌ها شده و منجر به نارسایی کلیه گردد.
• عفونت‌های خونی: اگرچه بروز چنین عارضه‌ای در اثر بیماری دیسانتری نادر است، اما احتمال بروز آن در افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی داشته و به بیماری‌هایی مانند HIV و سرطان مبتلا هستند، وجود دارد.
• تشنج: وجود عفونت در بدن می‌تواند سبب بروز تشنج شود.

تشخیص و درمان دیسانتری

چنانچه علائم بیماری دیسانتری را مشاهده کردید، لازم است تا حتما به پزشک مراجعه نمایید. اگرچه ممکن است علائم این بیماری در بسیاری از افراد مبتلا چندان شدید نباشد اما باقی ماندن عفونت در بدن و عوارضی مانند کم شدن آب بدن، می‌تواند خطرات جدی را برای سلامت افراد به دنبال داشته باشد.

با مراجعه به مراکز درمانی، پزشک علائم شما را بررسی کرده و در رابطه با سفرهایی که اخیرا داشته‌اید، سوالاتی خواهد پرسید. این اطلاعات می‌تواند به پزشک کمک کند تا علائم بیماری شما را کاهش دهد.

همچنین ممکن است آزمایشات تشخیصی نیز توسط پزشک تجویز شود. این آزمایشات شامل موارد زیر است:

• آزمایش خون
• آزمایش مدفوع
• سیگموئیدوسکوپی^[7](بررسی داخل روده بزرگ است که معمولاً انگل در آن یافت می‌شود)
• سونوگرافی و آندوسکوپی

پس از تشخیص علت بروز بیماری، پزشک به درمان بیماری خواهد پرداخت.

اولین نکته‌ی مهم در درمان دیسانتری، جبران آب از دست رفته‌ی بدن در اثر اسهال و تهوع است. به همین دلیل توصیه می‌شود تا با مصرف مایعات و یا تزریق سرم، این آب از دست رفته، جایگزین گردد.

همچنین برای رفع اسهال خونی و یا تهوع ممکن است داروهای ضدانگلی و یا آنتی بیوتیک‌ تجویز شود.

شیگلوز به کمک آنتی بیوتیک‌ها قابل درمان است، اما باکتری‌های ایجاد کننده آن اغلب نسبت به دارو مقاوم هستند. به همین دلیل درصورتی که پزشک آنتی بیوتیک تجویز کرده و پس از گذشت دو روز بهبودی مشاهده نگردید، این موضوع را به پزشک اطلاع دهید. زیرا احتمالا سویه باکتری شیگلا شما مقاوم بوده و ممکن است لازم باشد پزشک برنامه درمانی شما را تغییر دهد.

چه کسانی بیشتر در معرض خطر هستند؟

هر شخصی ممکن است به بیماری دیسانتری مبتلا شود اما گروه‌های زیر بیشتر در معرض ابتلا به این بیماری قرار دارند:

• کسانی که در مناطقی با بهداشت ضعیف زندگی کرده و از نوشیدنی‌ها و غذای آلوده استفاده می‌کنند.
• افرادی که در آب‌های آلوده شنا می‌کنند.
• افرادی که به الکل اعتیاد دارند.
• کسانی که تغذیه‌ی ضعیفی دارند.
• سنین آسیب‌پذیر مانند افراد مسن و کودکان
• خانم‌های باردار
• افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند.
• افرادی که به مناطق پرخطر سفر می‌کنند.

چگونه از ابتلا به دیسانتری پیشگیری کنیم؟

دیسانتری معمولا به دلیل عدم رعایت نکات بهداشتی ایجاد می‌شود. بنابراین جهت پیشگیری از ابتلا به این بیماری نکات زیر را در نظر داشته باشید:

• برای کاهش خطر بروز عفونت، دستان خود را به طور منظم با آب و صابون بشویید. به خصوص پس از دستشویی و پیش از خوردن و یا تهیه غذا.
• هنگام مسافرت از بطری آب معدنی استفاده کنید.
• اطمینان حاصل کنید که غذا کاملاً پخته شده است.
• از به اشتراک گذاشتن حوله و لوازم شخصی اجتناب کنید.
• هنگام مسافرت به مناطقی که دیسانتری در آن‌ها شایع است، دقت کنید که در نوشیدنی‌های خود یخ نداشته باشید زیرا ممکن است از آب ناسالم تهیه شده باشند.
• از مصرف میوه یا سبزیجات شسته نشده و پوست نکنده خودداری کنید.

جمع بندی

بیماری دیسانتری یکی از بیماری‌های عفونی است که در اثر عوامل باکتریایی و یا انگل‌ها در افراد ایجاد می‌شود. این بیماری در صورت عدم درمان می‌تواند عواقب خطرناکی را به دنبال داشته باشد.

همانطور که در این مقاله گفته شد، دلیل اصلی بروز دیسانتری، بهداشت ضعیف است. به همین دلیل در این مقاله سعی کردیم تا پس از ارائه اطلاعاتی جهت آشنایی با بیماری دیسانتری، مهم‌ترین نکاتی که برای پیشگیری از ابتلا به این بیماری لازم است را برای شما بیان کنیم.

امیدواریم این مقاله مورد توجه شما واقع گردیده باشد.

واژه‌نامه: