حقایقی در مورد خونریزی رکتوم

رکتوم بخش انتهایی روده بزرگ است که درست قبل از مقعد قرار دارد. خونریزی از این ناحیه می‌تواند خفیف، جدی یا حتی تهدید کننده زندگی باشد. بنابراین خونریزی رکتوم باید حتما توسط پزشک بررسی شده و علت آن مشخص گردد.

به همین دلیل در این مقاله قصد داریم به بررسی علل خونریزی رکتوم و خطرات آن بپردازیم. پس در ادامه با ما همراه باشید.

خونریزی رکتوم (هماتوشزیا) چیست؟

خونریزی رکتوم که با عناوین خونریزی مقعدی و همچنین هماتوشزیا  (Hematochezia) نیز شناخته می‌شود، بیانگر وجود یک مشکل در دستگاه گوارش است. خونریزی مقعدی ممکن است به دلیل مشکلاتی در خود رکتوم باشد و یا به دلیل مشکلاتی در نقاط دیگر دستگاه گوارش رخ دهد.

به عنوان مثال، یک زخم خونریزی دهنده در معده می‌تواند سبب بروز خون در مدفوع شود.

چه چیزی باعث خونریزی رکتوم می‌شود؟

خونریزی مقعدی می‌تواند به علل بسیار مختلفی رخ دهد. شایع‌ترین علل خونریزی رکتوم عبارتند از:

• هموروئید

هموروئید به تورم وریدهای ناحیه مقعد و رکتوم گفته می‌شود. هموروئید می‌تواند باعث سوزش، درد و خونریزی شود.

• شقاق مقعد

شقاق مقعد در واقع پارگی در پوشش رکتوم است که در اثر دفع مدفوع ایجاد می‌شود. شقاق مقعدی می‌تواند منجر به خونریزی مقعدی شود.

• عفونت

اسهال خونی معمولا به دلیل عفونت باکتریایی ایجاد می‌شود و می‌تواند یکی از علل خونریزی رکتوم باشد. ارگانیسم‌های مسئول عبارتند از کمپیلوباکتر ژژونی (Campylobacterjejuni)، سالمونلا، شیگلا، اشریشیا کلی و کلستریدیوم دیفیسیل

• مشکلات عروق خونی (آنژیودیسپلازی)

آنژیودیسپلازی، یک مشکل عروقی است که شامل بزرگ شدن سیاهرگ‌ و مویرگ‌های دیواره روده بزرگ است. در اثر تورم، این نواحی آسیب‌پذیر شده و خونریزی می‌کنند. این نوع خونریزی رکتوم عمدتاً در افراد مسن ظاهر می‌شود.

• دیورتیکولوز ^[1] (بیماری دیورتیکولی)

در دیواره کولون کیسه‌های حباب مانند وجود دارد که دیورتیکول نامیده می‌شوند. زمانی که این کیسه‌ها کوچک و عفونی شوند، بیماری دیورتیکولی رخ می‌دهد که سبب درد شکم و درد هنگام اجابت مزاج می‌گردد.

• دیورتیکول مکل^[2]

 دیورتیکول مکل یک بیماری نادر مادرزادی است که در آن پوشش معده در محل نامناسبی از دستگاه گوارش ظاهر می‌شود. در نتیجه اسید معده ترشح شده از این پوشش، باعث فرسایش بافت شده و در نهایت باعث خونریزی می‌شود.

• التهاب (بیماری روده تحریک پذیر، بیماری کرون، کولیت)، پولیپ، تومور، تروما و زخم معده نیز می‌توانند سبب بروز خونریزی رکتوم شوند.

علائم و نشانه‌های خونریزی مقعدی چیست؟

علائم خونریزی رکتوم در هر فرد ممکن است بسته به علت متفاوت باشد.

• درد رکتوم
• خون قرمز روشن در مدفوع
• درد معده، پایین شکم، راست روده یا پشت
• مدفوع سیاه، قرمز
• سرگیجه، سبکی سر
• تپش قلب یا تند شدن ضربان قلب
• غش کردن

خونریزی رکتوم در کودکان

خونریزی رکتوم در کودکان باید جدی گرفته شود و در صورت بروز، حتما به پزشک مراجعه شود.

انواژیناسیون (Intussusception) شایع‌ترین علت انسداد روده و خونریزی مقعدی در کودکان تا 36 ماهگی است. این حالت زمانی رخ می‌دهد که روده روی خود جمع می‌شود. به عبارت دیگر قسمتی از روده روی قسمتی دیگر قرار می‌گیرد. این مسئله درصورت عدم درمان می‌تواند خطر مرگ را به همراه داشته باشد.

سه علامت اصلی این معضل عبارتند از:

• دردهای متناوب شکم
• استفراغ
• خونریزی مقعدی

خونریزی رکتوم در دوران بارداری

یکی از علل شایع خونریزی مقعد در دوران بارداری، ابتلا به هموروئید است. هموروئید در سه ماهه دوم و سوم بارداری شایع‌تر است. علت آن نیز افزایش فشار روی رگ‌های خونی در ناحیه لگن است. توصیه می‌شود اگر حین بارداری خونریزی مقعدی را تجربه کردید، حتما به پزشک مراجعه کنید.

آب درمانی به کمک سیتزبث نیز می‌تواند در بهبود این امر مفید باشد.

چه زمانی به دنبال مراقبت های پزشکی باشیم؟

خونریزی رکتوم خیلی مواقع ممکن است نادیده گرفته شود و یا خیلی جدی نباشد. اما در صورتی که موارد زیر را به همراه خونریزی مقعدی مشاهده کردید، حتما به پزشک مراجعه کنید.

• درد یا تورم معده
• حالت تهوع یا استفراغ
• خونریزی مداوم که تشدید می‌شود
• کاهش وزن
• تغییر عادات روده‌ای
• اسهال شدید یا طولانی مدت
• مدفوع باریک، تراوش غیر ارادی مدفوع، یا ناتوانی در اجابت مزاج
• مدفوع سیاه
• از دست دادن خون با حجم زیاد
• استفراغ خون
• تب
• سرگیجه، ضعف و غش کردن
• ضربان قلب سریع یا نامنظم
• دشواری در تنفس

علت خونریزی مقعدی چگونه مشخص می‌شود؟

شاید برایتان سوال باشد که در صورت مراجعه به پزشک، چگونه علت خونریزی رکتوم مشخص می‌شود؟ در ادامه به بررسی آزمایش‌ها و معایناتی خواهیم پرداخت که به این منظور صورت می‌گیرد.

معاینه فیزیکی

مرحله اول معاینه فیزیکی است. هدف از انجام معینات فیزیکی، تمرکز بر یافتن منبع و میزان خونریزی است. در این مرحله پزشک بر سه جنبه تمرکز خواهد کرد:

• بررسی علائم حیاتی: فشار خون پایین و ضربان قلب بالا نشان دهنده‌ی از دست دادن قابل توجه خون است. درجه حرارت بالا نشان دهنده عفونت است.

معاینه شکم: پزشک اتساع شکم، ناراحتی یا حساسیت به لمس شکم را که ممکن است نشان دهنده وجود زخم خونریزی دهنده احتمالی باشد، بررسی می‌کند.

• معاینه رکتوم: یک متخصص، مقعد را از نظر منابع خارجی خونریزی مانند تروما، جسم خارجی یا هموروئید بررسی می‌کند.

تست‌های تشخیصی

 بسته به نوع و شدت خونریزی، پزشک ممکن است آزمایش‌های خاصی را برای کمک به تشخیص انجام دهد. این آزمایش‌ها عبارتند از:

• آزمایش خون: برای ارزیابی میزان از دست دادن خون، توانایی لخته شدن خون و احتمال عفونت

• لوله نازوگاستریک: یک متخصص پزشکی ممکن است نیاز داشته باشد یک لوله انعطاف پذیر را از طریق بینی وارد معده کند تا وجود خونریزی فعال را بررسی کند. این لوله‌ها (سوند) برای تخلیه خون به‌کار برده می‌شوند. این امر ممکن است ناراحت کننده باشد، اما یک آزمایش حیاتی است.

آزمایشات تصویر برداری

آزمایشات تصویر برداری برای بررسی خونریزی رکتوم شامل موارد زیر هستند:

• سیگموئیدوسکوپی انعطاف پذیر (Flexible sigmoidoscopy): یک لوله منعطف وارد رکتوم شده و از این طریق انتهای کولون معاینه می‌شود.

کولونوسکوپی: پزشک یک لوله نرم مجهز به نور و دوربین را وارد راست روده می‌کند و آن را به داخل روده بزرگ هدایت می‌کند. به این ترتیب پزشک می‌تواند کل روده بزرگ را بررسی کند. کولونوسکوپی می تواند مناطق خونریزی و توده‌ها  را مشخص کند و برای غربالگری سرطان روده بزرگ استفاده شود.

• اشعه ایکس: در این روش، از باریم مایع وارد شده به رکتوم استفاده می‌شود. اشعه ایکس می‌تواند نواحی مشکل‌دار مانند تومورها را در تصویر‌برداری برجسته کند. اما در این روش مکان‌های خونریزی فعال تشخیص داده نمی‌شود.

• سی تی اسکن: سی تی اسکن می‌تواند به تشخیص دیورتیکولیت یا تومورهای روده کمک کند.

• آنژیوگرافی: به کمک این روش نواحی فعال خونریزی سریعا ارزیابی می‌شوند.

راهکارهایی برای بهبود خونریزی رکتوم

همانطور که گفته شد، خونریزی مقعدی می‌تواند به دلایل بسیار مختلفی در فرد ایجاد شود. به همین دلیل روند درمان آن نیز در هر فرد متفاوت خواهد بود. اما می‌توان با رعایت اقدامات زیر، روند بهبودی را تسریع کرد و از درد ناشی از این عارضه کاست.

برای کاهش درد و خونریزی رکتوم توصیه می‌شود اقدامات زیر را انجام دهید:

• روزانه 8 الی10 لیوان آب بنوشید.
• روزانه حمام کنید یا دوش بگیرید تا پوست اطراف مقعد تمیز شود.
• فیبر را در رژیم غذایی خود بگنجانید.
• از نشستن زیاد روی توالت پرهیز کنید.
• برای کاهش درد، کمپرس یخ را روی ناحیه آسیب دیده قرار دهید.
• از سیتزبث استفاده کنید. سیتزبث یا لگن هموروئید تجهیزی برای آب درمانی است که به کاهش درد، تورم و خارش ناشی از هموروئید بسیار کمک کرده و سبب بهبود خونریزی رکتوم می‌شود.

• از نوشیدن الکل خودداری کنید، زیرا باعث کم آبی بدن می‌شود که یکی از دلایل یبوست است.
• طبق برنامه، به پزشک مراجعه کنید.
• تمام داروهای تجویز شده را طبق دستور پزشک مصرف کنید.

سخن پایانی

هرکسی ممکن است خونریزی رکتوم را تجربه کند. گاهی این موضوع خطرناک نیست و به دلیل یبوست یا هموروئید ایجاد می‌شود. اما گاهی اوقات نیز می‌تواند ناشی از خونریزی معده باشد و خطر مرگ را به همراه داشته باشد. بنابراین مهم است که در صورت خونریزی مقعدی و تجربه علائمی که در این مطلب ذکر شد، حتما به پزشک مراجعه کنید.

با مشورت پزشک و انجام یکسری اقدامات ساده مانند آب درمانی و خوردن فیبر می‌توانید عوارض ناشی از خونریزی رکتوم را بهبود بخشید.

امیدواریم این مطلب مورد توجه شما قرار گرفته باشد.

واژه نامه: