عفونت های واژینال ، از علل بروز تا راه های پیشگیری و درمان

عفونت های واژینال (واژینیت) یکی از مشکلات ناخوشایند و شایعی هستند که اغلب بانوان با آن آشنا بوده و در طول زندگی خود ممکن است چندین بار آن‌را تجربه کنند. اما هنوز هم عده‌ای به طور کامل با علائم اینگونه عفونت‌ها آشنا نیستند و یا صحبت در مورد مشکلات واژینال برای آن‌ها دشوار است.

عفونت های واژینال اغلب به راحتی قابل درمان بوده و باعث بروز مشکلات سلامتیِ جدی نمی‌شوند. با این وجود، چنانچه نادیده گرفته شوند و نسبت به درمان آن‌ها اقدامی صورت نگیرد، ممکن است خطر ابتلا به بیماری التهابی لگن^[1]، ناباروری^[2]، سقط جنین، زایمان زودرس و بیماری‌های مقاربتی (^[3]STD) مانند تبخال تناسلی^[4]، عفونت کلامیدیا^[5]، سوزاک^[6] و اچ آی وی^[7] افزایش یابد.

به مناسبت هفته ملی سلامت بانوان که هرساله در آخرین هفته مهرماه برگزار می‌شود، قصد داریم تا اطلاعاتی جامع در رابطه با عفونت های واژینال، علل بروز و روش‌های درمان آن ارائه کنیم. پس در ادامه با ما همراه باشید.

علل بروزعفونت های واژینال

واژن یکی از اعضای بدن است که می‌تواند سطح باکتری و قارچ‌های خود را تنظیم کرده و تقریبا خود را تمیز و عاری از عفونت نگه دارد. به طور طبیعی، یک واژن سالم حاوی باکتری و قارچ‌هایی است که مفید بوده و باعث بروز عفونت و بیماری نمی‌شوند. اما گاهی اوقات برخی عوامل می‌توانند این تعادل را برهم زنند و باعث رشد بیش از حد باکتری و قارچ بر روی واژن شوند. این امر عفونت‌های واژینال را به دنبال خواهد داشت. از شایع‌ترین عواملی که می‌تواند سبب بروز عفونت‌های واژینال شود، می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:

• دوش واژینال
• تغییر سطح هورمون‌های زنانه
• مصرف آنتی بیوتیک‌ها
• آمیزش جنسی
• بارداری
• مواد شیمیایی موجود در صابون‌ها، اسپری‌ها یا حتی لباس زیر بانوان

انواع عفونت های واژینال

عفونت های واژینال بسته به اینکه چه عواملی باعث بروز آن شده است، دارای انواع مختلفی هستند. در این بین 3 نوع عفونت قارچی، باکتریایی و تریکومونیازیس^[8] از شایع‌ترین انواع عفونت های واژینال محسوب می‌شوند که در ادامه به شرح هریک پرداخته‌ایم:

عفونت های باکتریایی:

همانطور که گفته شد، به طور طبیعی در سطح واژن باکتری‌هایی وجود دارد. اما تغییر میزان این باکتری‌ها می‌تواند سبب بروز عفونت های واژینال شود. باکتری لاکتوباسیل^[9] یکی از باکتری‌های طبیعی واژن است. چنانچه تعداد لاکتوباسیل‌ها خیلی کم شود‌، باکتری‌های دیگری بر روی سطح واژن رشد کرده و باعث بروز عفونت می‌شوند. گاردنرلا^[10] یکی از شایع‌ترین باکتری‌هایی است که در اثر عدم وجود لاکتوباسیل، در واژن رشد کرده و باعث بروز واژینوز باکتریایی می‌شود. بانوانی که به واژینوز باکتریایی مبتلا هستند ممکن است ترشحات غلیظ، لغزنده و سفیدرنگ را مشاهده کنند. همچنین بوی بد واژن به خصوص حین رابطه جنسی نیز یکی از علائم ابتلا به عفونت واژینال باکتریایی است.

واژینیت کلامیدیا^[11]

واژینیت کلامیدیا یک نوع عفونت واژینال است که به دلیل آمیزش جنسی رخ داده و می‌تواند باعث التهاب واژن شود. این عفونت در صورت گسترش ممکن است باعث خونریزی واژن شود. واژینیت کلامیدیا اغلب بدون علائم بروز می‌کند. به همین دلیل توصیه می‌شود بانوان سالیانه مورد آزمایش قرار گیرند. زیرا این بیماری در طولانی مدت آسیب‌های جدی برای بارداری را به دنبال خواهد داشت.

سوزاک^[12] یکی دیگر از عفونت‌های آمیزشی بسیار مسری است که اغلب علائمی ایجاد نمی کند اما می‌تواند باعث ترشحات غیرطبیعی واژن و احساس درد هنگام ادرار و رابطه جنسی شود. زنانی که به سوزاک مبتلا هستند غالباً دچار کلامیدیا نیز هستند. بنابراین اغلب درصورت ابتلا به یکی از این عفونت‌ها، لازم است تا با تجویز پزشک درمان‌هایی برای هر دو در نظر گرفته شود.

عفونت های قارچی

دلیل اصلی بروز عفونت های واژینال قارچی، رشد بیش از حد قارچی به نام کاندیدا در سطح واژن است. گونه‌های زیادی از قارچ یا کاندیدا وجود دارد اما کاندیدا آلبیکانس^[13] شایع‌ترین علل بروز واژینوز قارچی است. به طور معمول، تعداد کمی کاندیدا در واژن وجود دارد. اما تحت شرایط خاص، رشد بیش از حد کاندیدا می‌تواند باعث عفونت واژن شود. این شرایط ممکن است شامل تغییرات سطح هورمون به دلیل بارداری و یا مصرف قرص‌های ضدبارداری باشد. همچنین داشتن قند خون مزمن و کاهش ایمنی بدن به دلیل یک بیماری پزشکی مانند HIV یا ایدز نیز می‌تواند احتمال بروز واژینوز قارچی را افزایش دهد. علاوه‌بر این، مصرف آنتی بیوتیک‌ها نیز می‌تواند تعداد باکتری‌های ضد قارچ در واژن را کاهش دهد. این کاهش می‌تواند منجر به رشد بیش از حد قارچ ها و ایجاد عفونت شود. بانوان مبتلا به عفونت های واژینال قارچی ترشحات سفید، غلیظ و شبیه به پنیر را تجربه می‌کنند. عفونت‌های قارچی همچنین می‌توانند باعث خارش واژن و قرمزی ولو^[14] در دستگاه تناسلی زنان شود.

عفونت تریکومونیازیس

تریکومونیازیس نوعی عفونت واژینال است که در اثر یک انگل تک یاخته ایجاد می‌شود. این انگل اغلب از طریق رابطه جنسی منتقل می‌شود. علائم تریکومونیازیس شامل بوی بدن واژن، سوزش، قرمزی و تورم ولو و یا ترشحات زرد و سبز رنگ واژن می‌شود و ممکن است برخی از بانوان هنگام دفع ادرار، احساس درد کنند.

عفونت های واژینال چه علائمی دارند؟

برخی از عفونت های واژینال ممکن است هیچ علائمی ایجاد نکنند. اما برخی مواقع نیز ممکن است خانم‌هایی که به عفونت های واژن مبتلا هستند، علائم زیر را تجربه کنند:

• خارش واژن
• تغییر در میزان ترشحات واژن
• تغییر در رنگ ترشحات واژن
• درد یا سوزش هنگام ادرار کردن
• درد هنگام آمیزش جنسی
• خونریزی واژن یا لکه بینی

ذکر این نکته نیز لازم است که علائم عفونت‌ واژن بسته به نوع عفونت متفاوت است. به طور مثال:
عفونت های باکتریایی معمولاً باعث ترشحات سفید مایل به خاکستری یا زرد می‌شوند. این ترشحات، به ویژه پس از رابطه جنسی، بوی بدی دارند. درحالیکه عفونت های قارچی به طور معمول خارش ایجاد می‌کنند و باعث ترشحات سفید پنیری شکل می‌شوند.

تشخیص عفونت های واژینال به چه صورت است؟

عفونت های واژینال درصورت عدم درمان ممکن است مشکلانی جدی را برای سلامت بانوان ایجاد کنند. به همین دلیل درصورت مشاهده هرگونه علامت مانند ترشحات غیرطبیعی یا تب و یا درصورت بارداری لازم است به پزشک مراجعه شود.

با مراجعه به پزشک ابتدا شرایط و علائم بیمار بررسی خواهد شد. به طور مثال ممکن است از فرد در رابطه با رنگ، غلظت، بو و میزان ترشحات سوال شود. همچنین ممکن است سوالاتی در رابطه با وضعیت تاهل و روابط جنسی نیز پرسیده شود. علاوه‌بر این پزشک معاینه لگن را نیز انجام می‌دهد. در طی این معاینه، پزشک ممکن است نمونه‌ای از ترشحات واژن را جمع‌آوری کند. این نمونه‌‌ها برای تجزیه و تحلیل و بررسی به آزمایشگاه فرستاده می‌شوند و نتیجه‌ی آزمایش به پزشک کمک می‌کند تا علت اصلی عفونت واژینال را متوجه شود.

برای درمان عفونت های واژینال چه باید کرد؟

عفونت های واژینال به دلایل مختلفی ایجاد می‌شوند. به همین دلیل درمان این عفونت‌ها نیز بسته به نوع عامل ایجادکننده متفاوت است. از جمله رایج‌ترین روش‌هایی که برای درمان عفونت های واژینال تجویز می‌شود، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• قرص، کرم یا ژل مترونیدازول^[15] ممکن است برای عفونت باکتریایی تجویز شود.
• کرم یا شیاف‌های ضد قارچی ممکن است برای عفونت‌ های واژینال قارچی تجویز شوند.
• قرص مترونیدازول یا تینیدازول^[16] ممکن است برای تریکومونیازیس تجویز شود.
• اگر عفونت واژن به دلیل تحریک کننده‌هایی مانند، صابون ایجاد شده باشد، پزشک یک محصول متفاوت را برای کاهش تحریک ایجاد شده توصیه خواهد کرد.

نکته‌ای که همواره باید به آن توجه داشت این است که استفاده از داروهای ذکر شده، بدون تجویز پزشک می‌تواند عواقبی جدی را به دنبال داشته و باعث بروز مشکلات بیشتر شود. به همین دلیل توصیه می‌شود به محض مشاهده هرگونه علائم و پیش از انجام هرگونه اقدام خودسرانه برای درمان، به پزشک مراجعه نمایید.

همچنین یکی دیگر از مواردی که به پیشگیری از بروز و یا بهبود عفونت های واژینال کمک می‌کند، آب درمانی با استفاده از سیتزبث است. سیتزبث که با نام لگن هموروئید نیز شناخته می‌شود ،تجهیزی است که استفاده‌ی مکرر از آن به رفع سریعتر عفونت‌های واژینال کمک کرده و باعث بهبود زخم‌های تناسلی خواهد شد.

چگونه از بروز عفونت واژن جلوگیری کنیم؟

واژینیت یکی از مشکلاتی است که هر خانمی به طور طبیعی حداقل یک بار در طول زندگی خود آن‌را تجربه خواهد کرد. اما روش‌هایی وجود دارد که می‎توان میزان بروز عفونت های واژینال را کاهش داد. در ادامه برخی از موثرترین روش‌های جلوگیری از بروز عفونت های واژینال را ذکر خواهیم کرد:

1- ناحیه‌ی واژن را تا حد امکان تمیز و خشک نگه دارید. دقت داشته باشید که اسپری‌های واژن یا صابون‌های معطر برای این ناحیه توصیه نمی‌شوند.

2- از دوش واژینال استفاده نکنید. اغلب تصور می‌شود که دوش‌های واژینال برای از بین بردن بوی بد واژن، شستن ترشحات قاعدگی و جلوگیری از بیماری‌های آمیزشی موثر است. اما این دوش‌ها اغلب حاوی مواد ضدعفونی کننده معطری هستند که باعث تحریک واژن می‌شود. همچنین استفاده از این وسیله عفونت پنهان را گسترش داده و باکتری‌های مفید واژن را از بین می‌برد.

3- از پوشیدن لباس‌ زیرهای تنگ و نایلونی خودداری کنید. لباس‌هایی که گرما و رطوبت را جذب می‌کنند نپوشید. لباس زیر نایلونی، شلوار جین تنگ، شلوار استرچ منجر به بروز عفونت های واژینال قارچی می‌شوند.

4- حین داشتن رابطه جنسی، از کاندوم استفاده کنید. این مسئله باعث جلوگیری از انتقال عفونت خواهد شد.

5- سعی کنید حدقل سالی یک مرتبه برای انجام معایناتی مانند تست پاپ اسمیر^[17]، به متخصص زنان مراجعه کنید.

جمع‌بندی

اهمیت سلامت بانوان به حدی بالا است که آخرین هفته‌ی ماه مهر، به عنوان هفته ملی سلامت بانوان نام‌گذاری شده است.

عفونت های واژینال یکی از مشکلات شایعی هستند که هر خانمی ممکن است حداقل یک بار در زندگی خود آن‌را تجربه کند. برخی از بانوان به دلیل آشنا نبودن با علائم این عفونت‌ها و یا احساس خجالت ممکن است در صورت ابتلا به این عفونت‌ها از مراجعه به پزشک اجتناب کنند. اما نباید از این مسئله غافل شد که عفونت های واژینال درصورت عدم توجه و درمان می‌توانند باعث بروز مشکلاتی جدی برای سلامت بانوان شوند.

ما در این مقاله سعی کردیم تا به مناسبت این هفته، در رابطه با عفونت های واژینال، علل بروز و راه‌‌های درمان و پیشگیری از بروز آن مطالبی را ارائه نماییم. امیدواریم این مقاله مورد توجه شما قرار گرفته باشد. خوشحال می‌شویم نظرات و تجربیات خود را در این باره با ما به اشتراک بگذارید.

واژه‌نامه: