مطالعه موردی میکروبیولوژی: مردی ۸۰ ساله با ضایعه کبود رنگ روی پا

مطالعه موردی میکروبیولوژی: مردی ۸۰ ساله با ضایعه کبود رنگ روی پا

۱. مشاهدات پزشکی

یک مرد ۸۰ ساله با سابقه‌ی بیماری زمینه‌ای (PMH) ابتلا به میلودیسپلازی (myelodysplasia) و لوسمی حاد میلوئیدی  AML به دلیل داشتن علائم زیر به یک مرکز درمانی مراجعه کرد

• تب نوتروپنیک (neutropenic fever)
• درد شدید پا و ضایعه کبود رنگ روی پا که قسمت بزرگی از ران و زانوی چپ را پوشانده است

هیچ ترومایی گزارش نشده است. رادیوگرافی میزان گاز (هوا) قابل توجهی را در بافت‌ ران پای چپ او نشان می‌دهد.

 به این بیمار vanc/zosyn/clinda داده شد و ارزیابی‌های بیشتری روی بیمار صورت گرفت.

این بیمار تحت دبریدمان (debridement) زخم قرار گرفت و مایع گرفته شده از زخم او برای کشت به آزمایشگاه ارجاع داده شد.

۲. بررسی‌های تکمیلی

در آزمایشگاه، روی نمونه‌ی گرفته شده از بیمار رنگ‌آمیزی گرم انجام شد. نتایج این رنگ‌آمیزی اولیه هیچ نوتروفیلی را نشان نداد اما تعداد کمی باسیل گرم مثبت در نمونه مشاهده شد.

شکل ۱ و ۲ به ترتیب آگار نمونه و زخم پای فرد را نشان می‌دهند.

این ارگانیسم به عنوان کلستریدیوم سپتیکوم (Clostridium septicum) مشخص شد. با کلنی‌های در حال پخش با حاشیه نامنظم بر روی آگار خون.

در رنگ آمیزی گرم، مورفولوژی باسیل گرم مثبت GPB  (Gram positive bacilli) به صورت Box-car بود و اگرچه اسپورهای ساب ترمینال (subterminal spores) می‌توانند یک سرنخ دیگر برای شناسایی کلستریدیوم سپتیکوم باشند، اما در این مورد خاص دیده نشدند.

از ویژگی‌های مهم تشخیصی کلستریدیوم سپتیکوم در آزمایشگاه‌های میکروبیولوژی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• باسیل گرم مثبت با اسپورهای ساب ترمینال کمیاب (شکل ۳)
• کلنی‌های خاکستری یا سفید با حاشیه نامنظم، شفاف، β-همولیتیک
• امکان داشتن الگوی رشد انبوه را در کمتر از ۲۴ ساعت روی پلیت حاوی آگار Schaedler (شکل ۴)
• این پدیده به دلیل توانایی افتراق به سلول‌های هیپرفلاژلاسیون غول پیکر (giant hyperflagellated swarm cells) رخ می‌دهد که به گسترش میکروارگانیسم روی پلیت آگار کمک می‌کند. لازم به ذکر است که با رشد انبوه ارگانیسم، تغییرات قابل توجهی در شدت بیماری‌زایی (virulence) آن مشاهده شده است.
• لسیتیناز منفی (Lecithinase negative)
• ژلاتیناز مثبت (Gelatinase positive)
• مالتوز مثبت (Maltose positive)
• ایندول منفی (Indole negative)
• اوره منفی (Urease negative)

۳. نتایج مطالعه

کلستریدیوم سپتیکوم به طور کلی با  مشکلات دستگاه گوارش در ارتباط است. اما این ارگانیسم می‌تواند باعث گانگرن گازی (gas gangrene) نیز شود. در این مورد نیز گانگرن گازی در اثر کلستریدیوم سپتیکوم برای بیمار تشخیص داده شد.

سایر ارگانیسم‌هایی که ممکن است سبب بروز این بیماری شوند عبارتند از:

• کلستریدیوم نوای ( novyi)
• کلستریدیوم هیستولیتیکوم ( histolyticum)
• کلستریدیوم اسپوروژنز ( sporogenes)
• کلستریدیوم بیفرمنتانس ( bifermentans)

توجه: در موارد گانگرن گازی غیرترومایی، کلوستریدیوم پرفرنژنس (Clostridium perfringens) شایع‌ترین علت است و به طور کلی به عنوان عفونت اولیه پرینه یا اندام در اثر جابجایی باکتری از دستگاه گوارش شناخته می‌شود. میزان بروز گانگرن گازی در اثر کلستریدیوم سپتیکوم کمتر از کلوستریدیوم پرفرنژنس است.

توجه: بیماران مبتلا به نقص سیستم ایمنی و بیماری نوتروپنی (neutropenia)، بیشتر از سایرین در معرض خطر گانگرن گازی در اثر کلستریدیوم سپتیکوم قرار دارند و میزان مرگ و میر بالایی نیز در چنین مواردی گزارش شده است.