خشکی چشم را چگونه درمان کنیم؟
احتمالا شما هم خیلی مواقع خشکی چشم راتجربه کرده‌اید.
بیماری خشکی چشم یک بیماری شایع است و زمانی رخ می‌دهد که اشک چشم نمی‌تواند به اندازه کافی چشم‌ها را مرطوب کند. خشکی چشم می‌تواند منجر به التهاب و آسیب سطح چشم شود و عوارض خطرناکی را به دنبال داشته باشد.
اما چرا سطح چشم خشک می‌شود و چگونه می‌توان این مشکل را حل کرد؟
این، موضوعی است که در این مقاله قصد داریم به بررسی آن بپردازیم.
خشکی چشم
حتما دقت کرده‌اید که حتی وقتی خیلی خوشحال هستید، چشمانتان پر از اشک می‌شود. در واقع، اشک چشم، باعث مرطوب شدن و ضدعفونی شدن چشم شما می‌گردد. خشکی چشم اغلب به این معنی است که سیستم اشکی شما از کار افتاده است.
اشک چشم حاوی مواد زیر است:
- آب، برای رطوبت‌رسانی
- موادی که اصطلاحا سطح چشم را روغن‌کاری می‌کنند.
- مخاط
- آنتی‌بادی‌ها و پروتئین‌های خاصی که مانع عفونت می‌شوند.
چه چیزی باعث خشکی چشم می‌شود؟
خشکی چشم به دلایل مختلفی ایجاد می‌شود. لایه اشکی دارای سه لایه زیر است که سطح چشم شما را روان، صاف و شفاف نگه می‌دارد:
- مواد روغنی
- مایع آبی
- مخاط
چنانچه هریک از این لایه‌ها دچار مشکل شوند، ممکن است چشمان شما خشک شود.
دلایل زیادی برای اختلال عملکرد لایه اشکی وجود دارد، از جمله تغییرات هورمونی، بیماری خودایمنی، التهاب غدد پلک یا بیماری آلرژیک چشم.
همچنین ممکن است در شرایط خاصی مانند مسافرت با هواپیما، آلودگی هوا، سیستم تهویه اتاق، دوچرخه سواری یا پس از چند ساعت نگاه کردن به صفحه کامپیوتر و تلوزیون، خشکی چشم را تجربه کنید.
لازم به ذکر است که خشکی چشم در اغلب موارد ناشی از دو اختلال زیر است:
کاهش تولید اشک
اصطلاح پزشکی برای این بیماری، کراتوکونژونکتیویت سیکا (keratoconjunctivitis sicca) است. علل شایع کاهش تولید اشک عبارتند از:
- افزایش سن
- برخی شرایط پزشکی از جمله سندرم شوگرن، بیماری آلرژیک چشم، آرتریت روماتوئید، لوپوس، اسکلرودرمی، سارکوئیدوز، اختلالات تیروئید یا کمبود ویتامین A
- مصرف برخی داروها مانند آنتی هیستامین، داروهای ضد احتقان بینی، داروهای هورمونی، داروهای ضد افسردگی و داروهای فشار خون بالا
- حساسیت عصب قرنیه به دلیل استفاده از لنز، آسیب عصبی یا لیزر چشم
افزایش میزان تبخیر اشک
در این حالت از خشکی چشم، ممکن است غدد میبومین مسدود شده باشند. این غدد کوچک در گوشه پلک قرار دارند و مواد روغنی ترشح می‌کنند. انسداد غدد میبومین در افراد مبتلا به روزاسه (نوعی التهاب مزمن پوستی) یا سایر اختلالات پوستی شایع‌تر است.
علل شایع افزایش تبخیر اشک عبارتند از:
- بلفاریت خلفی (اختلال غدد میبومین)
- پلک زدن کم
- مشکلات پلک
- آلرژی چشم
- مواد نگهدارنده در قطره‌های چشمی موضعی
- باد، دود یا هوای خشک
- کمبود ویتامین A
علائم خشکی چشم چیست؟
خشکی چشم برای شما احساس ناراحتی یا سوزش چشم را ایجاد می‌کند. علائم زیر می‌تواند نشان‌دهنده خشک شدن چشم باشند:
- احساس یک جسم خارجی یا خراش در چشم
- خارش
- سرخی چشم
- تاری دید
- حساسیت به نور
- مخاط رشته‌ای در داخل یا اطراف چشم شما
- مشکل در استفاده از لنزهای تماسی
- مشکل رانندگی در شب
گاهی اوقات، خشکی چشم می‌تواند سبب اشک بیش از حد شود. این حالت گیج کننده، اشک معکوس (reflex tearing) نامیده می‌شود. اشک معکوس به این دلیل اتفاق می‌افتد که کمبود رطوبت، سبب تحریک چشم می‌شود. این تحریک، یک سیگنال از طریق سیستم عصبی به مغز ارسال می‌کند و بدن مقدار زیادی اشک ترشح می‌کند تا خشکی چشم را جبران کند.
البته این اشک‌ها بیشتر حاوی آب هستند و خاصیت اشک‌های معمولی را ندارند.
خشکی چشم می‌تواند عوارض جدی را به دنبال داشته باشد. به عنوان مثال:
- ممکن است خطر عفونت چشم را افزایش دهد.
- در صورت عدم درمان، خشکی شدید چشم ممکن است منجر به التهاب چشم، ساییدگی سطح قرنیه، زخم قرنیه و از دست دادن بینایی شود.
- خشکی چشم می‌تواند انجام فعالیت‌های روزمره مانند مطالعه را دشوار کند.
چه کسانی بیشتر مستعد خشکی چشم هستند؟
عواملی که احتمال خشکی چشم را افزایش می‌دهند عبارتند از:
- سن بالای 50 سال: تولید اشک با افزایش سن کاهش می‌یابد. به همین دلیل خشکی چشم در افراد بالای 50 سال شایع‌تر است.
- جنسیت: کمبود اشک در زنان بیشتر دیده می‌شود. این امر بیشتر به هورمونی حین بارداری، استفاده از قرص‌های ضد بارداری یا یائسگی است.
- رژیم غذایی کم ویتامین: مواد غذایی که حاوی ویتامین A هستند (مانند جگر، هویج، کلم بروکلی، اسیدهای چرب امگا 3 در ماهی، گردو و روغن‌های گیاهی) از خشک شدن چشم جلوگیری می‌کنند.
- استفاده از لنز یا داشتن سابقه جراحی چشم
چگونه می‌توان از خشکی چشم جلوگیری کرد؟
برای جلوگیری از خشک شدن چشم می‌توان یکسری اقدامات ساده را انجام داد. در وهله اول موقعیت‌هایی که باعث خشک شدن چشم شما می‌شوند را شناسایی کنید. سپس راه‌هایی برای اجتناب از این موقعیت‌ها پیدا کنید. برای مثال:
- از وزش هوا در چشم اجتناب کنید. سشوار، بخاری ماشین، کولر یا پنکه را به سمت چشمان خود هدایت نکنید.
- هوای محیط کار یا زندگی خود را مرطوب نگه دارید.
- حتما از عینک آفتابی استفاده کنید.
- در طول کارهای طولانی مدت استراحت چشمی داشته باشید. اگر در حال مطالعه یا انجام کار دیگری هستید که نیاز به تمرکز بینایی دارد، استراحت‌های دوره‌ای چشم را انجام دهید. برای چند دقیقه چشمان خود را ببندید. یا برای چند ثانیه مکرر پلک بزنید تا اشک‌هایتان به طور یکنواخت روی چشمانتان پخش شود.
- هوا در ارتفاعات بالا، مناطق بیابانی و هواپیما می‌تواند بسیار خشک باشد. هنگامی که در چنین محیط‌هایی قرار دارید، استراحت‌های دوره‌ای چشم را انجام دهید.
- صفحه کامپیوتر خود را تنظیم کنید. اگر صفحه نمایش رایانه شما بالاتر از سطح چشم باشد، برای مشاهده صفحه، چشمان خود را بازتر می‌کنید. این امر می‌تواند سبب تبخیر اشک چشم شود.
- سیگار را ترک کنید و از دود سیگار اجتناب کنید. دود می تواند علائم خشکی چشم را تشدید کند.
- اگر خشکی چشم مزمن دارید، حتی زمانی که چشمانتان احساس خوبی دارند، از قطره‌های اشک مصنوعی استفاده کنید.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد
اگر علائم و نشانه‌های طولانی مدت خشکی چشم، از جمله خستگی، سوزش و قرمزی را تجربه کردید، به پزشک مراجعه کنید. پزشک ممکن است معایناتی را جهت تشخیص علت خشکی چشم انجام دهد و یا شما را به یک متخصص ارجاع دهد.
خشکی چشم چگونه درمان می‌شود؟
برای بهبود خشکی چشم، بسته به علت، پزشک ممکن است روش‌های درمانی مختلفی را توصیه کند. در ادامه به بررسی این روش‌ها خواهیم پرداخت. اما توجه داشته باشید که چشم‌ها، یکی از حساس‌ترین اعضای بدن هستند و در صورت انجام هر اقدام خودسرانه ممکن است آسیب ببینند. بنابراین بدون مراجعه به پزشک اقدامی انجام ندهید.
قطره و پماد اشک مصنوعی: استفاده از اشک مصنوعی، متداول‌ترین روش بهبود خشکی چشم است. انواع مختلفی از این قطره‌ها در داروخانه‌ها عرضه می‌شود. اما باید به این نکته توجه داشته باشید که هیچ محصولی برای همه کار نمی‌کند. بنابراین ممکن است مجبور شوید چند محصول را امتحان کنید تا بفهمید کدامیک برای شما مناسب‌تر است. اگر خشکی چشم مزمن دارید، باید قطره را حتی زمانی که چشمانتان خوب است، استفاده کنید. اگر هنگام خواب چشمان شما خشک می‌شود، می‌توانید از یک محصول غلیظ مانند پماد در شب استفاده کنید.
بستن موقت مجاری اشک: پزشک شما ممکن است تصمیم بگیرد که سوراخ یا مجاری که اشک را از چشم شما تخلیه می‌کند ببندد. به این ترتیب میزان از دست رفتن اشک کاهش پیدا می‌کند.
لیپی فلو: دستگاه Lipiflow از گرما و فشار برای باز کردن غدد مسدود شده روی پلک شما استفاده می‌کند. این غدد، چربیِ اشک شما را تولید می‌کنند.
کرم تستوسترون: خشکی چشم می‌تواند به کمبود تستوسترون در غدد چربی روی پلک شما مربوط باشد. ممکن است پزشک به شما یک کرم تستوسترون بدهد که روی پلک هایتان بمالید تا به عملکرد بهتر غدد چربی کمک کند.
سیکلوسپورین (Cyclosporine): این قطره چشمی تولید اشک را افزایش می‌دهد.
وارنیکلین (Varenicline): یک اسپری بینی است که می‌توان آن را دو بار در روز در هر سوراخ بینی مصرف کرد تا تولید اشک را افزایش دهد. البته این دارو نیز مانند سایر داروها باید حتما با تجویز پزشک مصرف شود.
سایر داروها و تغذیه مناسب: برای بهبود خشکی چشم می توانید از قطره‌های چشمی استروئیدی برای دوره‌های کوتاه مدت استفاده کنید. افزودن روغن ماهی یا امگا 3 به رژیم غذایی شما نیز می‌تواند موثر باشد.
جمع‌بندی
خشکی چشم یکی از اختلالات آزاردهنده است که می‌تواند کارهای روزمره‌ای مانند مطالعه یا کار با کامپیوتر را مختل کند. همانطور که در این مطلب گفته شد، خشک شدن چشم‌ها می‌تواند علل بسیار مختلفی داشته باشد. به همین دلیل راه درمان در هر فرد نیز نسبت به فرد دیگر متفاوت است.
اما یکسری اقدامات ساده می‌تواند به کاهش بروز این عارضه کمک کند.
در این مطلب سعی کردیم به بررسی این موضوع بپردازیم و راهکارهایی را برای بهبود خشکی چشم بیان کنیم.
امیدواریم این مطلب مورد توجه شما قرار گرفته باشد.
