احتباس ادرار بعد از جراحی چرا ایجاد می‌شود؟

احتباس ادرار بعد از جراحی یک مشکل پزشکی است که خیلی از افراد ممکن است با آن مواجه شوند. در افرادی که تحت عمل جراحی قرار گرفته‌اند، نوع روش جراحی، بیهوشی مورد استفاده و داروهای بعد از عمل همگی می‌توانند در احتباس ادرار نقش داشته باشند. در بیشتر موارد، این مشکل معمولا در عرض چند هفته بهبود می‌یابد. اما اگر مثانه پر بماند، ادرار ممکن است به کلیه‌ها برگردد. این می‌تواند منجر به فشار اضافی در کلیه شود. در موارد شدید، ممکن است مثانه پاره شود.

در ادامه قصد داریم به بررسی علل احتباس ادرار بعد از جراحی و نحوه درمان این مشکل بپردازیم. پس با ما همراه باشید.

علل احتباس ادرار بعد از جراحی چیست؟

تخلیه مثانه یا ادرار کردن یک فرایند پیچیده است. ماهیچه‌ها، اعصاب و نخاع همه با هم کار می‌کنند تا به ادرار کردن کمک کنند. گاهی اوقات، یک جراحی بزرگ می‌تواند به‌طور موقت یک یا چند قسمت از این فرآیند را تحت تاثیر قرار دهد. در واقع، احتباس ادرار بعد از جراحی  نسبتاً رایج است.

احتباس ادرار بعد از جراحی معمولا ناشی از 4 مورد زیر است:

نوع بیهوشی مورد استفاده: در طول عمل جراحی، متخصص بیهوشی از ترکیبی از داروها برای بیهوشی در طول عمل استفاده می‌کند. این داروها عضلات را به طور موقت فلج می‌کنند تا از حرکت شما در حین عمل جلوگیری شود. جراحی‌های طولانی‌تر به دوزهای بیشتری از این داروها نیاز دارند. به همین دلیل ممکن است زمان بیشتری طول بکشد تا اثر دارو روی عضلات شما از بین رود.

نوع جراحی انجام شده: جراحی روی شکم یا لگن می‌تواند بر روی بافت‌ها، اعصاب و اندام‌های اطراف از جمله مثانه تاثیر بگذارد. این می‌تواند باعث تورم موقتی و احتباس ادرار بعد از جراحی شود. همچنین روش‌هایی که نخاع را درگیر می‌کنند یا به بی‌حسی نخاعی نیاز دارند، می توانند در اعصاب تداخل ایجاد کنند.

انواع داروهای تجویز شده پس از جراحی: بیمارانی که پس از جراحی از داروهای مخدر یا مسکن های بسیار قوی استفاده می‌کنند، در معرض خطر بیشتری برای احتباس ادرار پس از عمل هستند. این داروها همچنین ممکن است باعث یبوست شوند که به مجرای ادرار فشار وارد کرده و تخلیه مثانه را سخت‌تر می‌کند.

خطای جراحی: گاهی اوقات یک خطای جراحی، مانند بریدن تصادفی یکی از لوله‌هایی که ادرار را منتقل می‌کند، می‌تواند دلیل احتباس ادرار باشد. این عارضه معمولاً قبل از خروج از بیمارستان تشخیص داده می‌شود.

از کجا بفهمیم دچار احتباس ادرار هستیم؟

خیلی از افراد تصور می‌کنند ادرار نکردن پس از عمل جراحی طبیعی است. اما باید توجه داشت که اگر قادر به ادرار کردن نیستید، ممکن است احتباس حاد (ناگهانی و جدی) یا مزمن (مداوم) داشته باشید. در ادامه به بررسی علائم این مشکل خواهیم پرداخت.

احتباس ادرار بعد از جراحی معمولا به دو شکل اتفاق می‌افتد.

احتباس حاد، یک مورد اورژانسی اورولوژی است که نیاز به درمان فوری دارد. اگر مثانه‌تان پر است و نمی‌توانید ادرار کنید (چه جراحی کرده‌اید یا نه)، فوراً با پزشک خود صحبت کنید.

احتباس مزمن معمولا خیلی شدید نیست و در طول زمان متوجه علائم آن خواهید شد. اما در صورت مشاهده علائم، باید به پزشک مراجعه شود.

توجه داشته باشید که  همه بیمارانی که جراحی کرده‌اند این علائم را تجربه نمی‌کنند.

احتباس حاد ادرار

علائم احتباس حاد عبارتند از:

• ناتوانی در ادرار کردن، حتی زمانی که احساس می‌کنید نیاز دارید.
• مثانه‌ پر، به صورت قابل توجه (در افراد لاغر، ممکن است شبیه تورم شکم باشد)
• ناراحتی یا درد در ناحیه مثانه
• درد زیر شکم، به ویژه در زیر ناف

احتباس ادرار بعد از جراحی – نوع مزمن

احتباس حاد، به این معنی است که شما به هیچ وجه نمی‌توانید مثانه خود را تخلیه کنید. اما احتباس مزمن به این صورت نیست. علائم احتباس مزمن عبارتند از:

• مشکل در شروع ادرار
• جریان ادرار ضعیف
• احساس اینکه مثانه شما کاملاً خالی نشده است

این نوع احتباس، یک مورد اورژانسی نیست. اما افرادی که دچار احتباس ادرار مزمن هستند، در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به عفونت دستگاه ادراری قرار دارند.

آیا احتباس ادرار نیاز به درمان دارد؟

احتباس ادرار بعد از جراحی در برخی افراد پس از چند روز برطرف می‌شود. اما در برخی ممکن است نیاز به درمان فوری داشته باشد.

برای برخی افراد و معمولا حین عمل‌های طولانی، ممکن است در طول جراحی، یک کاتتر ادراری وارد شود تا مثانه به طور طبیعی پر و تخلیه شود. بسته به نوع عمل انجام شده و مدت زمانی که انتظار می‌رود در بیمارستان باشید، ممکن است هنگام بیدار شدن از خواب همچنان کاتتر متصل باشد. البته همه بیماران در طول جراحی کاتتر نخواهند داشت.

همچنین ممکن است پزشک داروهایی تجویز کند تا تخلیه مثانه آسان‌تر شود. این دارو که مسدود کننده آلفا نامیده می‌شود، اغلب به مردان داده می‌شود.

لازم به ذکر است که مشکل برخی بیماران با کاتتریزاسیون کوتاه مدت در بیمارستان برطرف می‌شود. اما برخی دیگر ممکن است پس از رفتن به خانه نیاز به استفاده از کاتتر داشته باشند. این بیماران توسط کادر پزشکی آموزش داده می‌شوند.

چگونه می‌توان از بروز احتباس ادرار جلوگیری کرد؟

توصیه می‌شود قبل از جراحی در مورد داروهایی که مصرف می‌کنید و یا بیماری‌هایی که دارید با پزشک خود صحبت کنید. به عنوان مثال، اگر پروستات شما بزرگ شده است، جراحی می‌تواند علائم شما را بدتر کند. برخی از داروها – مانند داروهای ضد افسردگی، آنتی‌هیستامین‌ها، داروهای ضد اضطراب و داروهای آنتی کولینرژیک نیز می‌توانند بر عملکرد مثانه تأثیر بگذارند.

در ادامه به بررسی راهکارهایی خواهیم پرداخت که می‌توانند در بهبود احتباس ادرار بعد از جراحی موثر باشند.

• در طول روز مقدار زیادی آب بنوشید
• پس از جراحی در اسرع وقت حرکت کنید
• به صدای آب جاری گوش کنید
• از تحریک کننده های مثانه مانند الکل، کافئین و مرکبات اجتناب کنید

سخن پایانی

در دوره نقاهت پس از جراحی، باید تحت نظر باشید و عملکرد مثانه یکی از مواردی است که نباید نادیده گرفته شود. شما باید مثانه خود را چندین بار در روز تخلیه کنید. هر‌گونه کاهش چشمگیر در خروجی ادرار می‌تواند نگران‌کننده باشد. به خصوص اگر احساس می‌کنید مثانه شما پر است اما نمی توانید ادرار کنید.

احتباس ادرار بعد از جراحی امری رایج است. علائم و شدت این عارضه در افراد مختلف، متفاوت است.  اما اکثر افراد در عرض چند هفته پس از جراحی، عملکرد طبیعی ادرار را از سر می‌گیرند. اگر احتباس ادرار پس از دوره نقاهت ادامه یابد، جراح یا پزشک ممکن است آزمایش‌هایی را برای تعیین علت ایجاد مشکل تجویز کنند.