ازوتمی چیست؟ آیا با خطرات این بیماری آشنایی دارید؟

ازوتمی (Azotemia) نوعی مسمومیت کلیوی است. در این بیماری ترکیبات نیتروژن در خون بالا می‌رود. این امر بر کلیه‌ها تأثیر منفی گذاشته و باعث نارسایی حاد کلیه می‌شود.

ازوتمی یک بیماری نسبتا شایع است و بیشتر در افراد بین 45 تا 64 سال دیده می‌شود.

در ادامه قصد داریم شما را با علل ابتلا به این بیماری، علائم، خطرات و نحوه درمان آن آشنا کنیم. پس با ما همراه باشید.

علل بروز این بیماری چیست؟

کلیه‌ها به طور مداوم خون را فیلتر می‌کنند تا مواد زائد را دفع کنند و تعادل الکترولیت‌ها را در جریان خون حفظ کنند. هنگامی که جریان خون به کلیه‌ها کاهش می‌یابد، میزان فیلتراسیون نیز کاهش می‌یابد و در نتیجه، مواد زائد در خون جمع می شوند و ممکن است به سطوح سمی برسند.

تجمع مواد زائد نیتروژن (مانند کراتینین و اوره) مشخصه آزوتمی است و پتانسیل آسیب رساندن به عملکرد اندام‌ها را دارد. این می‌تواند ناشی از هر شرایطی باشد که جریان خون را به کلیه‌ها کاهش می‌دهد. از جمله نارسایی قلبی، شوک و اسهال طولانی مدت، استفراغ، اسهال یا خونریزی.

آیا آزوتمی همان نارسایی کلیه است؟

آزوتمی با نارسایی کلیه یکسان نیست. بلکه نارسایی کلیه علت اصلی آزوتمی است.

انواع ازوتمی

انواع مختلفی از ازوتمی وجود دارد. این دسته بندی بر اساس ناحیه‌ای از سیستم کلیوی است که تحت تاثیر قرار گرفته است.

آزوتمی پیش کلیه

آزوتمی پیش کلیوی یا پره رنال (Pre-renal azotemia)، افزایش نیتروژن در خون است که به دلیل کمبود جریان خون به کلیه‌ها ایجاد می‌شود. این امر می‌تواند ناشی از فشار خون پایین طولانی مدت یا عملکرد نامنظم قلب باشد. آزوتمی پیش کلیوی را می‌توان با بازگشت جریان خون طبیعی به کلیه‌ها اصلاح کرد.

آزوتمی داخل کلیوی

آزوتمی داخل کلیوی (Intra-renal azotemia)، افزایش نیتروژن در خون است که در اثر آسیب به کلیه‌ها ایجاد می‌شود و بر عملکرد آن‌ها برای دفع نیتروژن از طریق ادرار تأثیر می‌گذارد. برخی داروها ممکن است در این آسیب کلیوی دخیل باشند. از جمله آنتی بیوتیک‌های آمینوگلیکوزید، داروهای ضد قارچ، عوامل شیمی درمانی، درمان‌‌های بیولوژیکی و مهارکننده‌های ACE. برخی از بیماری‌ها مانند دیابت نیز می‌توانند چنین تاثیراتی داشته باشند.

آزوتمی پس از کلیه

آزوتمی پس از کلیوی (Post-renal azotemia) عبارت است از افزایش نیتروژن در خون به دلیل انسداد در کلیه‌ها که مانع از دفع ادرار از سیستم کلیوی می‌شود. این ممکن است نتیجه انسدادی مانند سنگ، عفونت، تومور یا بزرگ شدن غده پروستات باشد.

آیا ازوتمی همان کم آبی است؟

آزوتمی همان کم آبی نیست. کم آبی یکی از علل شایع آزوتمی پیش کلیه است. کم آبی ممکن است ناشی از موارد زیر باشد:

• ننوشیدن آب کافی
• تعریق.
• استفراغ.
• اسهال

برخی داروها، از جمله دیورتیک‌ها (قرص‌های آب) که باعث ادرار زیاد می‌شوند.

علائم آزوتمی

علائم و نشانه های آزوتمی ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• تکرر ادرار
• درد حین دفع ادرار
• تغییر رنگ ادرار (مانند کهربایی تیره یا قرمز)
• خستگی
• ضعف عضلانی
• ادم محیطی
• حالت تهوع یا استفراغ
• کمبود اشتها
• گیجی
• در صورت وجود عفونت ، تب یا لرز نیز ممکن است مشهود باشد.

تشخیص این بیماری به چه صورت است؟

در تشخیص آزوتمی و نظارت بر عملکرد کلیه‌ها از آزمایش خون و آزمایش ادرار استفاده می‌شود. این ممکن است شامل آزمایش نیتروژن اوره خون (BUN)، آزمایش کراتینین یا آزمایش جمع آوری ادرار 24 ساعته باشد.

علاوه بر این، تکنیک‌های تشخیصی مانند اولتراسوند و تصویربرداری با اشعه ایکس می‌توانند برای بررسی سیستم کلیوی و شناسایی مشکلات خاص مفید باشند. برای بررسی بیشتر موارد شدید یا طولانی مدت آزوتمی، می‌توان کاتتر را در مجرای ادرار قرار داد.

بیمارانی که مبتلا به آزوتمی تشخیص داده شده‌اند باید از افزایش خطر آسیب یا نارسایی کلیه خود آگاه باشند و اقدامات لازم را برای کاهش خطر عوارض انجام دهند.

تفاوت بین آزوتمی و اورمی چیست؟

ازوتمی و اورمی هر دو شرایطی هستند که بر کلیه‌ها تأثیر می‌گذارند.

آزوتمی زمانی است که نیتروژن و سایر مواد زائد در خون افزایش می‌یابند.

اورمی زمانی است که شما اوره و سایر مواد زائد بیش از حد در خون خود دارید. اوره نوعی ماده زائد نیتروژن است که پس از تجزیه پروتئین‌ها در کبد شما تشکیل می‌شود.

آیا ازوتمی قابل درمان است؟

هدف اولیه درمان، اصلاح سریع علت عدم تعادل قبل از آسیب به کلیه‌ها است. مایعات داخل وریدی ممکن است برای افزایش حجم خون تجویز شود. چندین تکنیک درمانی دارویی ممکن است برای مدیریت برخی از عواملی که ممکن است باعث این بیماری شده باشند استفاده شود. این شامل موارد زیر است:

• آمیفوستین: برای کاهش سمیت مرتبط با عوامل شیمی درمانی
• آنتی بیوتیک ها: برای از بین بردن عفونتی که ممکن است باعث آزوتمی شده باشد
• انسولین: برای تنظیم سطح گلوکز خون که ممکن است باعث آزوتمی شده باشد
• دیورتیک های لوپ: برای دفع مایعات اضافی انباشته شده در بدن
• پلی استایرن سولفونات سدیم: برای کاهش غلظت پتاسیم در خون

علاوه بر این، برخی از پزشکان برای افراد مبتلا به اختلال عملکرد کلیه، رژیم غذایی خاصی را برای ارتقاء عملکرد سالم کلیه ها و جلوگیری از آسیب توصیه می کنند. این ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• کاهش مصرف کربوهیدرات برای کنترل سطح گلوکز خون
• نظارت بر مصرف پروتئین تا 15-20 درصد کل رژیم غذایی
• افزایش مصرف سبزیجات و فیبر برای حفظ عادات روده
• اجتناب از پتاسیم و منیزیم اضافی

سخن پایانی

آزوتمی یک بیماری شایع است و زمانی رخ می‌دهد که مواد زائد زیادی در خون وجود داشته باشد. این بیماری پس از آسیب کلیه‌ها ایجاد می‌شود.

ممکن است متوجه نباشید که به آزوتمی مبتلا هستید زیرا اغلب هیچ علامتی ایجاد نمی‌کند. اما در صورت بروز علائم،با تشخیص و درمان به موقع، چشم انداز بسیاری از افراد مبتلا به آزوتمی خوب است.

در صورتی که این بیماری درمان نشود، خطر ابتلا به سایر بیماری‌‌های شدید از جمله بیماری مزمن کلیوی را افزایش می‌دهد. همچنین می‌تواند باعث مرگ شود.