علت زخم بستر
شاید در رابطه با زخم فشاری مطالب زیادی شنیده باشید. اما با علت بروز زخم بستر آشنا نباشید.
زخم بستر (Bedsores) یا زخم فشاری (Pressure sores) در اثر اعمال فشار اضافی روی پوست ایجاد می‌شود. فشار مداوم به پوست، جریان خون را قطع می‌کند و سبب ایجاد زخم می‌گردد. این زخم در صورت عدم رسیدگی می‌تواند سبب مرگ فرد شود.
احتمالا شما هم تصور می‌کنید تنها افرادی که مدت زیادی روی تخت بستری هستند، دچار زخم بستر می‌شوند. اما لازم است بدانید، بروز زخم بستر، علل مختلفی دارد.
در این مطلب قصد داریم به بررسی علت زخم بستر بپردازیم.
اما پیش از آن برای آشنایی بیشتر با زخم بستر و راه درمان آن می‌توانید به مقاله “ زخم بستر چیست” مراجعه کنید.
علت زخم بستر چیست؟
همانطور که در قسمت مقدمه گفته شد، زخم بستر در اثر فشار روی یک ناحیه از پوست ایجاد می‌شود. بنابراین علت زخم بستر، فشار است. خون حاوی اکسیژن و سایر مواد مغذی است که برای کمک به حفظ سلامت بافت مورد نیاز است. این فشار، خون‌رسانی به ناحیه آسیب دیده پوست را قطع می‌کند. بدون خون رسانی مداوم، بافت آسیب دیده و در نهایت می‌میرد.
کمبود خون در سطح پوست سبب کاهش میزان گلبول‌های سفید می‌شود. این گلبول‌‌ها نقش محافظت از بدن در برابر عفونت را بر عهده دارند.
شاید تصور کنید که زخم بستر فقط در افراد مسن اتفاق می‌افتد. اما این تصور کاملا غلط است.
نوزادان تازه متولد شده بیمار که حرکت چندانی ندارند، افراد جوانی که عمل جراحی انجام داده یا به هر دلیلی توانایی حرکت ندارند و همچنین افراد بسیار مسن همگی در معرض خطر هستند.
چه عواملی سبب افزایش خطر زخم بستر می‌شود؟
همانطور که گفته شد علت زخم بستر در بیماران فشار است. اما عوامل متعددی وجود دارد که خطر بروز این فشار را افزایش می‌دهد. این عوامل خطر عبارتند از:
- مشکلات حرکتی
- تغذیه نامناسب
- بیماری‌های زمینه‌ای
- سن
- بی‌اختیاری ادرار یا بی‌اختیاری روده
- بیماری روانی
این موارد در ادامه با جزئیات بیشتر مورد بررسی قرار گرفته‌اند.
مشکلات حرکتی
هر چیزی که بر توانایی فرد در حرکت دادن بخشی از بدن یا تمام بدن تأثیر می‌گذارد، می‌تواند علت زخم بستر باشد.
دلایل احتمالی برای داشتن مشکل حرکتی عبارتند از:
- آسیب نخاعی که باعث فلج شدن برخی یا تمام اندام‌ها می‌شود.
- آسیب مغزی ناشی از رویدادی مانند سکته مغزی یا آسیب شدید سر که منجر به فلج می‌شود.
- شرایطی که باعث آسیب تدریجی به اعصاب بدن می‌شود. مانند بیماری آلزایمر، مولتیپل اسکلروزیس (MS) یا بیماری پارکینسون.
- درد شدید که حرکت بخشی یا تمام بدن را دشوار می‌کند
- شکستگی استخوان
- عوارض جراحی
- کما
- شرایطی که حرکت مفاصل و استخوان‌ها را دشوار می‌کند مانند روماتیسم مفصلی
تغذیه نامناسب
چنانچه پوست به هر دلیل آسیب‌پذیر شود، می‌تواند علت زخم بستر محسوب گردد. برای اینکه پوست شما سالم بماند، به مواد مغذی نیاز دارد که فقط با رعایت یک رژیم غذایی مغذی تامین می‌شود. دلایلی که رژیم غذایی شما ممکن است فاقد مواد مغذی باشد عبارتند از:
- بی اشتهایی عصبی
- کم آبی بدن
- دیسفاژی (dysphagia) یا مشکل در بلع غذا
بیماری‌های زمینه‌ای
بیماری زمینه‌ای نیز می‌تواند علت زخم بستر در بیماران باشد. این بیماریها می‌توانند جریان خون را مختل کرده یا پوست را آسیب‌پذیرتر کنند. بیماری‌هایی که بیشترین نقش را در بروز زخم بستر دارند عبارتند از:
- دیابت نوع 1 و دیابت نوع 2: سطوح بالای قند خون مرتبط با دیابت می تواند جریان طبیعی خون را مختل کند.
- بیماری شریانی محیطی (PAD): به دلیل تجمع مواد چرب در شریان‌ها، جریان خون در پاها محدود می‌شود.
- نارسایی قلبی: آسیب قبلی به این معنی است که قلب دیگر قادر به پمپاژ خون کافی در بدن نیست.
- نارسایی کلیه: عملکرد نادرست کلیه منجر به تجمع سموم خطرناک در خون و آسیب به بافت می‌گردد.
- بیماری مزمن انسدادی ریه (COPD): مجموعه‌ای از بیماری‌های ریوی که سبب سطوح پایین اکسیژن در خون شده و پوست را آسیب‌پذیرتر می‌کنند.
سن
افزایش سن می‌تواند سبب پیری پوست شود. پیری پوست نیز به نوبه خود می‌تواند علت زخم بستر باشد. دلایل مختلفی وجود دارد که پوست افراد مسن در برابر زخم‌های فشاری آسیب‌پذیرتر است. به عنوان مثال:
- با افزایش سن، پوست مقداری از خاصیت ارتجاعی خود را از دست می‌دهد.
- اثرات پیری کاهش جریان خون به پوست را به دنبال دارد.
- با افزایش سن، میزان چربی زیر پوست کاهش می‌یابد.
بی اختیاری
بی‌اختیاری ادرار (ناتوانی در کنترل مثانه) و بی‌اختیاری روده (ناتوانی در کنترل روده) می‌توانند باعث مرطوب شدن مناطق خاصی از پوست و آسیب پذیر شدن آن‌ها در برابر عفونت شوند. این امر می‌تواند یکی از علل ایجاد زخم بستر به شمار آید.
بیماری‌های روانی
شاید برایتان عجیب باشد که بیماری روانی نیز علت زخم بستر محسوب شود. اما لازم است بدانید که افراد مبتلا به بیماری‌های روانی شدید مانند اسکیزوفرنی یا افسردگی شدید، به دلایل مختلفی در معرض خطر ابتلا به زخم‌های فشاری هستند. این افراد اغلب:
- رژیم غذایی ضعیفی دارند که خود یکی از علل ایجاد زخم بستر است.
- معمولا مبتلا به سایر بیماریها مانند دیابت یا بی اختیاری هستند.
- ممکن است بهداشت شخصی خود را نادیده بگیرند و پوست خود را در برابر عفونت، آسیب پذیرتر کنند.
سخن پایانی
زخم بستر یکی از مشکلات شایعی است که افراد زیادی با آن درگیر هستند. این معضل بیشتر در افراد مسن شایع است. اما خیلی از افراد دیگر، حتی نوزادانی که تازه متولد شده‌اند نیز ممکن است به آن دچار شوند.
در مقالات قبلی به طور مفصل در مورد زخم بستر صحبت کردیم. اما در این مقاله سعی کردیم بیشتر روی علت زخم بستر تمرکز کنیم. موضوعی که شاید کمتر به آن پرداخته شده باشد. به این طریق شاید بتوانید با آگاهی بیشتر نسبت به عوامل موثر در بروز این عارضه، از آن جلوگیری کنید.
