آزمایش الک: آشنایی با کاربردها، روش و نتایج تست

تست الک (Elek’s plate test) یک آزمایش ایمونوفیوژن در شرایط آزمایشگاهی است. به کمک این تست می‌توان مشخص کرد که آیا سویه‌ای از کورینه باکتریوم دیفتریه سمی است یا خیر.

در ادامه قصد داریم به بررسی این تست و روش انجام آن بپردازیم

مقدمه‌ای بر تست الک

آزمایش الک همچنین با عنوان آزمایش پلیت الک یا تست رسوب ژل الک نیز شناخته می‌شود. به کمک این آزمایش می‌توان حدت کورینه باکتریوم دیفتریه ، عامل ایجاد کننده عفونت دیفتری را بررسی نمود.

در این تست، یک نوار تست حاوی آنتی توکسین دیفتری در مرکز پلیت آگار قرار می‌گیرد. سویه‌هایی که باید آزمایش شوند (نمونه بیمار) به همراه سویه‌های سمی مثبت و منفی شناخته شده روی سطح آگار به صورت خطی و با زاویه قائم نسبت به نوار کاغذی آنتی توکسین کشت خطی داده می‌شوند.

سم تولید شده توسط سویه‌های تولید کننده سم به دور از محل رشد منتشر می‌شود.

تاریخچه آزمایش الک

بیماری حاد ریوی دیفتری یک نگرانی عمده برای سلامتی محسوب می‌شد. زیرا از اواخر دهه 1800 تا اوایل دهه 1900 باعث مرگ افراد زیادی شد. خوشبختانه پس از ساخت واکسن دیفتری، این بیماری تحت کنترل قرار گرفت.

تست الک توسط میکروبیولوژیست مجارستانی بریتانیایی، استفان دیونیس الک در سال 1949 اختراع شد. در این مدت، دیفتری به طور کامل کنترل نشده بود. این روش مزایای زیادی نسبت به آزمایشات قبلی در تشخیص داشت.

هدف از آزمایش الک

هدف اصلی آزمایش الک، بررسی سمیت سویه‌های کورینه باکتریوم دیفتریه است.

اصول انجام تست الک

روش تست الک بر اساس اصل ایمونودیفیوژن^[1] است.

روش‌هایی مانند ایمونودیفیوژن، روش‌های ایمونولوژیک هستند. یعنی بر اساس برهمکنش بین یک آنتی ژن و آنتی‌بادی متناظر آن عمل می‌کنند که ابزاری بسیار اختصاصی و حساس برای شناسایی و تعیین کمیت اجزای پروتئینی جزئی در ماتریس‌های پیچیده است.

هنگامی که نمونه روی محیط کشت قرار می‌گیرد، آنتی توکسین و سم تولید شده توسط سویه های تولید کننده سم منتشر می‌شوند. اگر سم توسط سویه آزمایشی تولید شود، به طرفین پخش می‌شود. آنتی‌توکسین از کاغذ صافی پخش می‌شود و در جایی که سم و آنتی‌توکسین به هم می‌رسند یک منطقه هم ارزی ایجاد می‌شود.

در یک نقطه خاص، در منطقه هم ارزی، خطی از رسوبات تشکیل می‌شود که در آن آنتی بادی‌های سرم و آنتی ژن‌های سم متصل می‌شوند.

مراحل آزمایش الک

روش آزمایش الک به شرح زیر است:

کاغذ صافی آغشته به آنتی توکسین دیفتری (50 واحد در میلی لیتر) را در مرکز پلیت حاوی آگار، زیر سطح محیط کشت سرم، درست قبل از جامد شدن آگار، قرار دهید.

توجه: محیط کشت سرم را می‌توانید با افزودن 3 میلی لیتر سرم به 15 میلی‌لیتر پروتئوز پپتون آگار یا کلمبیا آگار تهیه کنید.

ارگانیسم (های) تست، سویه سم زا منفی شناخته شده (شاهد 1)، و سویه سم زا مثبت شناخته شده (شاهد 2) را در یک خط در سراسر پلیت و عمود بر نوار کاغذی آنتی توکسین قرار دهید.

پلیت را در دمای 35 الی 37 درجه سانتی گراد به مدت 18 الی24 ساعت انکوبه کنید.

خطوط رسوب را در 45 درجه بین نوار و ارگانیسم‌های تلقیح شده مشاهده کنید.

تفسیر نتایج تست الک

نتیجه آزمایش الک را می توان به صورت زیر تفسیر کرد:

مثبت

پس از انکوباسیون، خط (های) رسوبات در منطقه هم ارزی، در 45 درجه بین نوار و ارگانیسم‌های تلقیح شده، قابل مشاهده است. این تایید می‌کند که میکروارگانیسم آزمایش کورینه باکتریوم دیفتریه است.

منفی

هیچ خط رسوبی در منطقه هم ارزی را نمی‌‌توان در نزدیکی سویه آزمایشی مشاهده کرد که نشان می دهد ارگانیسم مورد آزمایش کورینه باکتریوم دیفتریه نیست.

البته توجه داشته باشید که وجود یا عدم وجود خط رسوبات به نوع سویه کنترلی مورد استفاده بستگی دارد. در صورت استفاده از سویه سم زا منفی شناخته شده، رسوب وجود ندارد و در صورت استفاده از سویه سم زا مثبت، باید خط رسوب وجود داشته باشد.

سخن پایانی

تست الک یک تست رسوب ایمنی در شرایط آزمایشگاهی (ایمونودیفیوژن) است که برای تعیین وجود یا عدم وجود سویه ای از کورینه باکتریوم دیفتریه استفاده می‌شود. با توحه به اینکه این عامل بیماری‌زا می‌تواند عفونت‌هایی جدی ایجاد کند، تشخیص آن از اهمیت زیادی برخوردار است. تست الک یکی از روش‌های آزمایشگاهی برای تشخیص عامل این عفونت تنفسی است. در این روش به بررسی این آزمایش و نتایج حاصل از آن پرداختیم.