نکات کلیدی برای حفظ سلامت چشم در افراد مسن
با افزایش سن، تغییرات طبیعی در چشم‌ها رخ می‌دهد که می‌تواند بر بینایی تأثیر بگذارد. برخی از این تغییرات بخشی از روند طبیعی پیری هستند، اما برخی دیگر ممکن است نشان‌دهنده بیماری‌های چشمی باشند که در صورت عدم تشخیص و درمان به‌موقع، می‌توانند منجر به کاهش یا از دست دادن بینایی شوند. بااین‌حال، اقدامات متعددی برای حفظ سلامت چشم‌ها و کاهش خطر مشکلات بینایی وجود دارد. در این مقاله به بررسی سلامت چشم در افراد مسن خواهیم پراخت.
تغییرات طبیعی چشم با افزایش سن
پیش از هرچیز بهتر است با تغییرات طبیعی جشم که در اثر افزایش سن رخ می‌دهد آشنا شویم. این تغییرات به طور طبیعی سلامت چشم در افراد مسن را تحت تاثیر قرار می‌دهند.
- پیرچشمی (Presbyopia): با افزایش سن، عدسی چشم انعطاف‌پذیری خود را از دست می‌دهد و این موضوع منجر به دشواری در دیدن اشیای نزدیک میشود. این وضعیت معمولاً پس از ۴۰ سالگی آغاز میشود و با استفاده از عینک‌های مطالعه یا لنزهای مخصوص اصلاح میشود.
- آب مروارید (Cataract): آب مروارید به کدر شدن عدسی چشم گفته میشود که باعث تاری دید، حساسیت به نور و کاهش وضوح بینایی میشود. در موارد شدید، جراحی آب مروارید می‌تواند دید را بهبود بخشد.
- گلوکوم (Glaucoma): این بیماری به علت افزایش فشار داخل چشم ایجاد شده و می‌تواند به عصب بینایی آسیب برساند. گلوکوم در مراحل اولیه بدون علامت است، بنابراین انجام معاینات منظم برای تشخیص زودهنگام ضروری است.
- دژنراسیون ماکولا مرتبط با سن (AMD ): این بیماری منجر به تخریب ماکولا، بخش مرکزی شبکیه، شده و می‌تواند موجب کاهش دید مرکزی شود. دو نوع AMD وجود دارد: نوع خشک که شایع‌تر است و نوع مرطوب که سریع‌تر پیشرفت می‌کند و نیاز به درمان فوری دارد.
- رتینوپاتی دیابتی (Diabetic retinopathy): این بیماری ناشی از آسیب به رگ‌های خونی شبکیه در اثر دیابت است. کنترل سطح قند خون و معاینات چشمی منظم می‌توانند خطر این بیماری را کاهش دهند.
- خشکی چشم: با افزایش سن، تولید اشک کاهش می‌یابد که می‌تواند منجر به سوزش، خارش و احساس وجود جسم خارجی در چشم شود. استفاده از اشک مصنوعی و مرطوب نگه‌داشتن چشم‌ها می‌تواند به کاهش علائم کمک کند.
راهکارهایی برای سلامت چشم در افراد مسن
برای کاهش خطر ابتلا به بیماری‌های چشمی، به ویژه در سنین بالا، رعایت نکات زیر توصیه میشود:
- معاینات منظم چشمی: هر ۱ تا ۲ سال یک‌بار به اپتومتریست مراجعه کنید.
- رژیم غذایی سالم: مصرف غذاهای غنی از ویتامین‌های A، C، E، روی و اسیدهای چرب امگا-۳ (مانند ماهی، سبزیجات برگ‌سبز و آجیل) به سلامت چشم کمک می‌کند.
- ترک سیگار: سیگار کشیدن خطر گلوکوم، آب مروارید و دژنراسیون ماکولا را افزایش می‌دهد.
- کاهش زمان استفاده از صفحه‌نمایش: استراحت دادن به چشم‌ها و رعایت قانون ۲۰-۲۰-۲۰ (هر ۲۰ دقیقه، ۲۰ ثانیه به نقطه‌ای در فاصله ۲۰ فوتی نگاه کنید) می‌تواند از خستگی چشم جلوگیری کند.
- استفاده از عینک آفتابی: هنگام خروج از خانه از عینک‌هایی با فیلتر UV استفاده کنید تا از چشم‌ها در برابر اشعه‌های مضر محافظت شود.
- محافظت از چشم‌ها: هنگام کار با مواد شیمیایی، استفاده از ابزارهای برقی یا انجام ورزش‌های پُرخطر از عینک محافظ استفاده کنید.
افزایش سن و عوامل تاثیر گذار بر سلامت چشم در افراد مسن
همانطور که در بخش‌های قبلی گفته شد، با افزایش سن یکسری عوامل طبیعی سلامت چشم را تحت تاثیر قرار می دهد. اما در کنار آن برخی عوامل دیگر نیز می‌توانند برای سلامت چشم در افراد مسن مشکلاتی ایجاد کند.
- دیابت: احتمال ابتلا به رتینوپاتی دیابتی و گلوکوم را افزایش می‌دهد.
- فشار خون بالا: می‌تواند موجب آسیب به عروق خونی شبکیه شده و خطر دژنراسیون ماکولا را بالا ببرد.
- چاقی: افرادی که اضافه‌وزن دارند، بیشتر در معرض خطر بیماری‌های چشمی مانند AMD هستند.
- سابقه خانوادگی: اگر در خانواده شما سابقه بیماری‌های چشمی وجود دارد، احتمال ابتلای شما نیز افزایش می‌یابد.
چه زمانی باید به اپتومتریست مراجعه کنم؟
در صورت مشاهده علائم زیر، بهتر است بلافاصله به اپتومتریست مراجعه کنید:
- تاری دید ناگهانی یا دوبینی
- از دست دادن دید محیطی یا مرکزی
- افزایش حساسیت به نور
- درد شدید و ناگهانی چشم
- مشاهده نقاط شناور (فلوترها) یا جرقه‌های نوری در میدان دید
- دشواری در تشخیص رنگ‌ها
نکته: در صورت تجربه درد شدید و ناگهانی چشم یا از دست دادن بینایی، فوراً با اورژانس تماس بگیرید یا به نزدیک‌ترین مرکز درمانی مراجعه کنید.
اپتومتریست می‌تواند لنزهای اصلاحی مناسب برای شرایط چشمی شما تجویز کند. افرادی که سبک زندگی فعال‌تری دارند، ممکن است لنزهای تماسی را ترجیح دهند. برای افرادی که به بیش از یک نوع اصلاح بینایی نیاز دارند، لنزهای چندکانونی توصیه میشود.
سخن پایانی
با افزایش سن، تغییرات طبیعی در چشم‌ها رخ می‌دهد که می‌تواند منجر به مشکلاتی مانند پیرچشمی، آب مروارید، گلوکوم و دژنراسیون ماکولا شود. برای حفظ سلامت چشم‌ها، رعایت سبک زندگی سالم، ترک سیگار، استفاده از عینک آفتابی، کاهش زمان استفاده از صفحه‌نمایش و محافظت از چشم‌ها توصیه میشود. بیماری‌هایی مانند دیابت، فشار خون بالا و چاقی نیز می‌توانند خطر مشکلات چشمی را افزایش دهند. مراجعه منظم به اپتومتریست برای تشخیص زودهنگام و حفظ سلامت چشم در افراد مسن بسیار اهمیت دارد.
