کاهش تستوسترون در مردان و تاثیر آن بر نعوظ

تستوسترون هورمونی است که در مردان و زنان یافت می‌شود. این هورمون میل جنسی، توده استخوانی، توزیع چربی، توده عضلانی، تولید گلبول‌های قرمز و اسپرم را تنظیم می‌کند. به همین دلیل کاهش تستوسترون در مردان می‌تواند سبب ایجاد عوارض مختلفی شود.. یکی از شایع‌ترین تاثیرات تستوسترون در بدن، اختلالات نعوظ در مردان است. اما این مشکل به چه دلیل ایجاد می‌شود و چگونه می‌توان از آن جلوگیری کرد؟

در ادامه قصد داریم به بررسی این موضوع بپردازیم.

تستوسترون چیست؟

تستوسترون (Testosterone) یک هورمون جنسی است که نقش مهمی در بدن دارد. در مردان، بیضه‌ها تستوسترون می‌سازند. تخمدان‌های زنان نیز تستوسترون می‌سازند. اما مقادیر آن نسبت به مردان خیلی کمتر است.

همانطور که در بخش مقدمه گفته شد، این هورمون در مردان میل جنسی، توده استخوانی، توزیع چربی، توده عضلانی، تولید گلبول‌های قرمز خون و اسپرم را تنظیم می‌کند. اگرچه با افزایش سن، میزان ترشح این هورمون در بدن کاهش می‌یابد. اما کاهش تستوسترون در مردان در سنین جوانی می‌تواند بر سلامت جسمی و روانی تأثیر بگذارد.

بدن معمولاً سطح تستوسترون خون را به شدت کنترل می‌کند. سطوح به طور معمول در صبح بالاترین سطح است و در طول روز کاهش می‌یابد. هیپوتالاموس و غده هیپوفیز مسئول کنترل تولید تستوسترون در بدن هستند.

هیپوتالاموس هورمون آزاد کننده گنادوتروپین (GnRH) را ترشح می‌کند. این هورمون غده هیپوفیز را تحریک می‌کند تا هورمون لوتئین کننده (LH) ترشح کند. LH سپس به غدد جنسی (بیضه ها یا تخمدان ها) می‌رود و تولید و ترشح تستوسترون را تحریک می‌کند. هیپوفیز همچنین هورمون محرک فولیکول (FSH) برای تولید اسپرم ترشح را می‌کند.

هر گونه مشکل در بیضه‌ها، هیپوتالاموس یا غده هیپوفیز می‌تواند باعث کاهش تستوسترون (هیپوگنادیسم مردانه) شود.

کاهش تستوسترون در مردان به چه معنا است؟

انجمن اورولوژی آمریکا (AUA) تستوسترون خون پایین را برای بزرگسالان، کمتر از 300 نانوگرم در دسی لیتر (ng/dL) تعریف کرده است.

اما، برخی از محققین و پزشکان با این مقدار موافق نیستند و  سطوح زیر 250 نانوگرم در دسی لیتر را پایین تر از حد نرمال می‌دانند.

کاهش تستسترون بیشتر در چه افرادی شایع است؟

کاهش تستسترون که با نام هیپوگنادیسم مردانه ^[1] نیز شناخته می‌شود، یک وضعیت پزشکی است مردان در هر سنی را تحت تاثیر قرار می‌دهد.

اما یکسری عوامل می‌توانند کاهش تستوسترون در مردان را تسریع کنند. به عنوان مثال

• افزایش سن
• چاقی
• دیابت نوع 2
• آپنه انسدادی خواب
• شرایط پزشکی مزمن مانند اختلال عملکرد کلیه یا سیروز کبدی
• ابتلا به HIV/AIDS

علائم کاهش تستوسترون در مردان چیست؟

تستوسترون پایین باعث بروز علائم مختلفی در سنین مختلف می‌شود. علائم کاهش تستوسترون در مردان معمولا شامل موارد زیر است:

• کاهش میل جنسی
• اختلال در نعوظ
• ریزش موهای زیر بغل و ناحیه تناسلی
• کوچک شدن بیضه‌ها
• گرگرفتگی
• تعداد کم و یا عدم وجود اسپرم که باعث ناباروری مردان می شود
• افسردگی
• مشکلات تمرکز و حافظه
• افزایش چربی بدن و کاهش توده عضلانی
• بزرگ شدن بافت سینه مردانه (ژنیکوماستی)
• کاهش استقامت

علائم کاهش تستوسترون در کودکان به شرح زیر است:

رشد قد آهسته است، اما بازوها و پاها ممکن است رشدی نامتناسب نسبت به سایر اعضای بدن داشته باشند

• کاهش رشد موهای ناحیه تناسلی
• کاهش رشد آلت تناسلی و بیضه
• قدرت و استقامت کمتر از حد معمول

تاثیر تستوسترون بر نعوظ مردان

تستوسترون می‌تواند بر عملکردهای مختلفی در بدن تاثیر بگذارد. اما آیا بر نعوظ نیز تاثیر دارد؟

نعوظ به تستوسترون بستگی دارد، اما رابطه بین این دو پیچیده است و هنوز به طور کامل شناخته نشده است. برخی از مردان با وجود سطح تستوسترون بسیار کمتر از حد طبیعی، نعوظ سالمی دارند.

کاهش تستوسترون در مردان در واقع یک بیماری غدد درون ریز است که در آن بیضه‌ها تستوسترون کافی تولید نمی‌کنند. این امر می‌تواند منجر به علائم مختلفی شود.

اگر تستوسترون پایین داشته باشید، ممکن است میل جنسی شما کاهش یابد و منجر به اختلال در نعوظ شود.

 اما اختلال نعوظ به ناتوانی آلت تناسلی اشاره دارد. این مشکل معمولاً ناشی از یک اختلال در عملکرد بین هورمون‌ها، ماهیچه‌ها، رگ‌های خونی و اعصاب است.

عوامل مختلفی می‌توانند منجر به اختلال نعوظ شوند. با این حال، شایع‌ترین علل بیماری قلبی و عروقی است که بر جریان خون تأثیر می‌گذارد.  دیابت هم باعث از دست دادن عملکرد عصبی می‌شود و می‌تواند بر این موضوع تاثیر داشته باشد.

به عبارت دیگر کاهش تستوسترون و اختلال نعوظ دو امر کاملا جداگانه هستند. اما نمی‌توان به طور کامل از تاثیر تستوسترون بر نعوظ مردان چشم پوشی کرد.

اختلال نعوظ دلایل زیادی دارد

به یاد داشته باشید که کاهش تستوسترون در مردان، تنها علت اختلال نعوظ نیست.

همانطور که گفته شد، شایع ترین علت اختلال نعوظ کاهش جریان خون به آلت تناسلی به دلیل شرایط مزمن مانند فشار خون بالا، کلسترول بالا و گرفتگی شریان‌ها است.

مشکلات روانی مانند افسردگی، اضطراب و مسائل مربوط به روابط نیز از علل احتمالی این مشکل هستند. مولتیپل اسکلروزیس، آسیب ‌های نخاعی، کمردرد مزمن و سایر بیماری‌های عصبی نیز می‌توانند در اختلال نعوظ تاثیر داشته باشند.

تستوسترون پایین چگونه تشخیص داده می‌شود؟

اگر علائم و نشانه‌های تستوسترون پایین را تجربه می‌کنید، به پزشک مراجعه کنید. پزشک در کنار معاینه فیزیکی، بررسی سابقه پزشکی شما را نیز بررسی خواهد کرد. ممکن است سوالاتی نیز در رابطه با داروهایی که مصرف می‌کنید، سابقه سیگار کشیدن و علائمی که در حال حاضر دارید بپرسد. ممکن است آزمایش خون نیز تجویز شود.

آزمایشات لازم برای تشخیص کاهش تستوسترون در مردان

آزمایش‌های زیر می‌توانند به تأیید تستوسترون پایین و تعیین علت کمک کند.

• آزمایش خون سطح تستوسترون کل: این آزمایش معمولاً نیاز به جمع آوری دو نمونه بین ساعت 8 صبح تا 10 صبح دارد. یعنی زمانی که سطح تستوسترون باید در بالاترین حد خود باشد. اگر بیمار هستید یا اخیراً بیمار شده‌اید، مهم است که این موضوع را به پزشک اطلاع دهید. بیماری حاد ممکن است باعث یک نتیجه کاذب شود.
• آزمایش خون هورمون لوتئینیزه کننده (LH): این آزمایش می‌تواند به تعیین اینکه آیا علت کاهش تستوسترون مشکلی در غده هیپوفیز شما است یا خیر، کمک کند.
• آزمایش خون پرولاکتین: سطح بالای پرولاکتین ممکن است نشانه مشکلات غده هیپوفیز یا تومور باشد.

آیا راهی برای درمان کاهش تستوسترون در مردان وجود دارد؟

این مشکل در مردان معمولا به کمک داروهای جایگزین تستوسترون رفع می‌شود. این داروها در اشکال مختلفی عرضه و تحویز می‌شوند. به عنوان مثال:

• ژل‌های پوستی تستوسترون: این ژل معمولا به صورت روزانه و طبق دستور روی پوست تمیز و خشک مالیده می‌شود. اما باید توجه داشته باشید که ژل را از طریق تماس پوست به پوست به فرد دیگری منتقل نکنید.
• تزریق داخل عضلانی تستوسترون: پزشک ممکن است برای شما داروی تزریقی تستوسترون را تجویز کند.
• چسب تستوسترون: این چسب‌ها روی پوست قرار می‌گیرند و معمولا باید روزانه تعویض شوند.
• گلوله‌های تستوسترون: یک متخصص هر سه تا شش ماه یک بار این گلوله‌ها را زیر پوست شما قرار می‌دهد. گلوله‌ها دوزهای ثابت و طولانی مدت تستوسترون را در بدن شما ترشح می‌کنند.
• قرص‌های تستوسترون لثه: این قرص‌ها حالت چسبناک دارند. معمولا دو بار در روز روی لثه های فرد قرار داده می‌شوند. تستوسترون به سرعت از طریق لثه به جریان خون وارد می‌شود.
• ژل بینی تستوسترون: این دارو نوعی ژل است که بسته به دستور پزشک، چندبار در روز در سوراخ های بینی ریخته می‌شود.
• تستوسترون خوراکی: قرص‌های خوراکی نیز ممکن است توسط پزشک برای درمان کاهش تستوسترون در مردان تجویز شوند.

آیا این درمان‌ها همیشه موثر هستند؟

همانطور که در بخش‌های قبلی گفته شد، میزان تستسترون در بدن با افزایش سن کاهش می‌یابد. بنابراین این درمان‌ها ممکن است در هر سنی مفید نباشند. علاوه بر این در صورت ابتلا به شرایط زیر ممکن است پزشک، شما را از مصرف دارهای حاوی تستسترون منع کند.

• سرطان پروستات
• یک توده ارزیابی نشده روی پروستات
• سرطان پستان
• نارسایی قلبی کنترل نشده
• آپنه انسدادی خواب درمان نشده

عوارض جانبی درمان جایگزینی تستوسترون چیست؟

توجه داشته باشید که هر دارویی مممکن است عوارض داشته باشد. اما عوارض داروهایی که برای کاهش تستوسترون در مردان تجویز می‌شود، چه عوارضی دارد؟

عوارض جانبی درمان جایگزینی تستوسترون عبارتند از:

• آکنه یا پوست چرب
• تورم در مچ پا ناشی از احتباس خفیف مایعات
• تحریک پروستات که می‌تواند باعث علائم ادراری مانند مشکل در ادرار کردن شود.
• بزرگ شدن یا حساس شدن سینه ها.
• بدتر شدن آپنه خواب.
• کوچک شدن بیضه
• تحریک پوست (در صورت استفاده از جایگزین موضعی تستسترون).

آیا می‌توان از کاهش تستوسترون جلوگیری کرد؟

آسیب به بیضه ها، هیپوتالاموس یا غده هیپوفیز و یا شرایط ژنتیکی می‌توانند سبب کاهش کاهش تستوسترون در مردان شوند. بیشتر این موارد احتناب ناپذیر هستند. با این وجود برخی اقدامات می‌تواند به حفظ سطح تستوسترون در حالت عادی کمک زیادی کند. به عنوان مثال:

• داشتن یک رژیم غذایی سالم
• ورزش کردن
• مدیریت وزن
• پرهیز از مصرف الکل و مواد مخدر

سخن پایانی

کاهش تستوسترون در مردان می‌تواند مشکلات زیادی ایجاد کند. با توجه به اینکه این مشکل می‌تواند در هر سنی رخ دهد، توجه و شناخت علائم می‌تواند تاثیر بسزایی در جلوگیری از بروز مشکلات داشته باشد. پس بهتر است برای درمان به پزشک مراجعه کنید.

امیدواریم این مطلب مورد توجه شما قرار گرفته باشد.

آیا کاهش تستوسترون در زنان هم خطرناک است؟ اگر به این موضوع علاقه مند هستید، مقالات ما را دنبال کنید.

واژه نامه