بیماری لایم و خطرات آن، مراقب نیش کنه باشید
بیماری لایم (Lyme disease) از طریق نیش کنه‌های سیاه پا آلوده به انسان منتقل می‌شود. علائم معمولی شامل تب، سردرد، خستگی و یک بثورات پوستی مشخصه به نام اریتم مهاجر است. در صورت عدم درمان، عفونت می‌تواند به مفاصل، قلب و سیستم عصبی سرایت کند.
در این مطلب قصد داریم به بررسی این بیماری و علل ایجاد آن بپردازیم. پس با ما همراه باشید.
بیماری لایم چگونه ایجاد می‌شود؟
بیماری لایم (Lyme disease) نوعی عفونت اسپیروکتی چندسیستمی است. حداقل سه گونه از جنس بورلیا مانند بورلیا بورگدورفری (B. burgdorferi) عامل این بیماری هستند. این عوامل بوسیله نیش کنه‌هایی از خانواده کنه‌های سخت (Ixodidae) به انسان منتقل می‌شوند.
این کنه‌ها ترجیح می‌دهند در مناطق جنگلی، علفزارهای کم رشد و محوطه‌های باز زندگی کنند. همه کنه‌ها ناقل باکتری بیماری لایم نیستند. بسته به محل، کمتر از 1٪ تا بیش از 50٪ کنه ها به آن آلوده هستند. در حالی که بیشتر نیش کنه‌ها بی‌ضرر هستند، چندین گونه می‌توانند موجب بیماری‌های تهدید کننده حیات در انسان شوند.
در طبیعت حیواناتی مانند گوزن و موش در چرخه این بیماری با اهمیت هستند.
علائم بیماری لایم چیست؟
علائم بیماری لایم شبیه آنفولانزا است. این علائم شامل سردرد، درد مفاصل، تب، خستگی و بثورات پوستی به شکل چشم گاو به قطر حداقل 5 سانتی متر می‌باشد. علائم معمولاً بین 3 تا 32 روز پس از گزش کنه ظاهر می‌شود.
اگر درمان به هنگام و بصورت مناسب انجام شود بیماری بهبود می‌یابد. ولی در صورت عدم درمان بیماری در زمان مناسب، ممکن است قلب و سیستم عصبی تحت تأثیر قرار گیرد.
علائم بیماری لایم پیشرفته شامل از دست دادن تونوس عضلانی در صورت، از دست دادن حافظه و احساس سوزن سوزن شدن در دست‌ها و پاها می‌باشد.
علائم و نشانه‌های اولیه (3 تا 30 روز پس از گزش کنه)
تب، لرز، سردرد، خستگی، دردهای عضلانی و مفاصل، و غدد لنفاوی متورم ممکن است در غیاب بثورات ایجاد شود. بثورات اریتم مهاجر (EM) بعد از 3 تا 30 روز تاخیر در محل گزش کنه شروع می‌شود (میانگین حدود 7 روز). به تدریج در طی چند روز گسترش می‌یابد و به 12 اینچ یا بیشتر (30 سانتی‌متر) می‌رسد. ممکن است در هر ناحیه ای از بدن ظاهر شود.
علائم و نشانه‌های بعدی (روزها تا ماه ها پس از گزش کنه)
- سردردهای شدید و سفتی گردن
- بثورات EM اضافی در نواحی دیگر بدن
- فلج صورت (از دست دادن تون عضلانی یا افتادگی یک یا هر دو طرف صورت)
- آرتروز همراه با درد و تورم شدید مفاصل، به ویژه زانوها و سایر مفاصل بزرگ.
- درد متناوب در تاندون ها، عضلات، مفاصل و استخوان ها
- تپش قلب یا ضربان نامنظم قلب (کاردیت لایم)
- اپیزودهای سرگیجه یا تنگی نفس
- التهاب مغز و نخاع
- درد عصب
- بی حسی یا گزگز در دست ها یا پاها
این تصویری است که اغلب در مقالات و متون مربوط به بیماری لایم مشاهده می شود. “اریتم مهاجر”
یک الگوی دایره متحدالمرکز شبیه به چشم گاو و قرمز رنگ دارای یک حلقه “پاکسازی مرکزی” است که توسط یک حلقه قرمز بیرونی مرزبندی شده است. این معمولاً یک علامت اولیه است که در عرض 30 روز پس از ابتلا به بیماری رخ می دهد.
نحوه انتقال بیماری
باکتری بیماری لایم از طریق نیش کنه‌های آلوده به افراد منتقل می‌شود.
کنه‌های پا سیاه دارای چرخه زندگی 2 تا 3 ساله هستند. در این مدت، چهار مرحله زندگی را طی می کنند: تخم، لارو، شفیره و بالغ. پس از بیرون آمدن تخم، لارو و شفیره هر کدام باید یک وعده غذایی خون بخورند تا به مرحله بعدی زندگی برسند.
لارو و شفیره هنگام تغذیه از میزبان آلوده، می‌توانند با باکتری‌های بیماری لایم آلوده شوند. باکتری‌ها به مرحله بعدی زندگی منتقل می‌شوند. شفیره یا ماده‌های بالغ می‌توانند باکتری‌ها را در طول وعده غذایی بعدی خود پخش کنند.
کنه‌های ماده آلوده، باکتری بیماری لایم را به فرزندان خود منتقل نمی‌کنند.
در بیشتر موارد، قبل از اینکه باکتری بیماری لایم منتقل شود، کنه باید 36 تا 48 ساعت به بدن میزبان بچسبد. به همین دلیل اگر کنه را به سرعت (در عرض 24 ساعت) بردارید، می‌توانید خطر ابتلا به بیماری لایم را تا حد زیادی کاهش دهید.
نحوه برداشتن کنه از روی پوست
از موچین تمیز و با نوک ریز استفاده کنید تا کنه را تا حد امکان از نزدیکی سطح پوست جدا کنید.
با فشار ثابت و یکنواخت، کنه به سمت بالا بکشید. کنه را نپیچانید یا تکان ندهید؛ این می‌تواند باعث شکسته شدن قسمت‌های دهان و باقی ماندن آن در پوست شود. اگر این اتفاق افتاد، قسمت‌های دهان را با موچین بردارید. اگر نمی‌توانید به راحتی دهان را با موچین خارج کنید، آن را به حال خود رها کنید و اجازه دهید پوست بهبود یابد.
پس از برداشتن کنه، محل گزش و دستان خود را با الکل یا آب و صابون کاملا تمیز کنید.
هرگز کنه را با انگشتان خود له نکنید. آن را در الکل یا یک کیسه قرار دهید و درب کیسه را حکم ببندید.
تشخیص و آزمایش
بیماری لایم بر اساس علائم، یافته‌های فیزیکی (به عنوان مثال، راش) و احتمال قرار گرفتن در معرض کنه‌های عفونی تشخیص داده می‌شود. تست آزمایشگاهی در صورتی مفید است که به درستی استفاده شود و با روش های معتبر انجام شود.
برای تشخیص بیماری در هفته‌های اول، از بیوپسی ضایعات پوستی استفاده می‌شود.. برای بررسی وجود بورلیا در هفته‌های بعد، از آزمایش خون برای بررسی آنتی بادی‌هایی از کلاس Mیا G استفاده می‌کنند. در صورت مثبت شدن آزمایش آنتی بادی به روش الایزا، اغلب آزمایش دومی به نام تست وسترن بلات برای تایید ابتلا به بیماری لایم انجام می‌گیرد.
هنگام ارزیابی بیمار از نظر بیماری لایم، پزشک باید موارد زیر را در نظر بگیرد:
- علائم و نشانه‌های بیماری لایم
- احتمال این که بیمار در معرض کنه‌های پا سیاه آلوده قرار گرفته باشد
- احتمال این که سایر بیماری‌ها علائم مشابهی ایجاد کنند
CDC در حال حاضر یک فرآیند آزمایش دو مرحله‌ای را برای بیماری لایم توصیه می‌کند. هر دو مرحله مورد نیاز است و می‌توان با استفاده از یک نمونه خون انجام داد.
اگر مرحله اول منفی باشد، هیچ آزمایش دیگری توصیه نمی‌شود. اما اگر مرحله اول مثبت یا نامشخص باشد، مرحله دوم باید انجام شود. نتیجه کلی تنها زمانی مثبت است که اولین تست مثبت (یا مبهم) و تست دوم مثبت باشد.
به یاد داشته باشید که ایجاد آنتی‌بادی‌ها ممکن است چند هفته طول بکشد. بنابراین اگر بیمار اخیراً آلوده شود، ممکن است آزمایش او منفی باشد.
آنتی بادی ها معمولاً ماه ها یا حتی سال ها پس از از بین رفتن عفونت در خون باقی می‌مانند. بنابراین، نمی توان از این آزمایش برای تعیین وضعیت درمان استفاده کرد.
همچنین عفونت با سایر بیماری‌ها، از جمله برخی بیماری‌های منتقله از کنه، یا برخی بیماری‌های ویروسی، باکتریایی یا خودایمنی، می‌تواند منجر به نتایج آزمایش مثبت کاذب شود.
درمان بیماری لایم
تشخیص زودهنگام و درمان آنتی بیوتیکی مناسب بیماری لایم مهم است و می‌تواند به پیشگیری از بیماری دیررس لایم کمک کند. اکثر موارد بیماری لایم را می‌توان با چند هفته آنتی بیوتیک با موفقیت درمان کرد.
سخن پایانی
بیماری لایم یک بیماری ناشی از باکتری است که توسط کنه‌های پا سیاه منتشر می‌شود. اگرچه اکثر بیماران با یک دوره 2 تا 4 هفته‌ای آنتی بیوتیک‌های خوراکی به طور کامل بهبود می‌یابند. اما حدود 5 تا 10 درصد می‌توانند علائم طولانی مدت خستگی، بدن درد یا مشکل در فکر کردن را پس از درمان داشته باشند.
