همه چیز درباره روماتیسم مفصلی و راهکارهای بهبود آن
روماتیسم مفصلی یا آرتریت روماتوئید یک بیماری خودایمنی مزمن است که باعث التهاب، درد و سفتی مفاصل می‌شود. این بیماری معمولاً دست‌ها و زانوها را درگیر کرده و در صورت عدم درمان، ممکن است به تخریب مفصلی منجر شود. عوامل ژنتیکی و محیطی در بروز آن نقش دارند. در این مقاله به علائم، علل و روش‌های درمان این بیماری پرداخته می‌شود.
روماتیسم مفصلی چیست؟
روماتیسم مفصلی (Rheumatoid Arthritis) که به اختصار به آن RA نیز گفته می‌شود، نوعی آرتریت است که باعث درد، تورم و سفتی مفاصل می‌شود. این بیماری یک اختلال خودایمنی است. اگرچه بیشتر در مچ دست و انگشتان دیده می‌شود، اما می‌تواند باعث حمله سیستم ایمنی به بافت هر مفصلی شود. التهاب ناشی از روماتیسم مفصلی ممکن است سایر قسمت‌های بدن مانند چشم‌ها، پوست، قلب، اعصاب، خون یا ریه‌ها را نیز تحت تأثیر قرار دهد. روماتیسم مفصلی درمان قطعی ندارد. اما تشخیص و درمان زودهنگام می‌تواند به کنترل علائم، کاهش آسیب مفاصل و داشتن یک زندگی فعال کمک کند.
چه کسانی بیشتر در معرض ابتلا به آرتریت روماتوئید هستند؟
آرتریت روماتوئید می‌تواند در هر سنی رخ دهد. اما با افزایش سن، خطر ابتلا به آن بیشتر می‌شود. احتمال ابتلا به RA همچنین در شرایط زیر افزایش می‌یابد:
- جنسیت: زنان بیشتر از مردان در معرض ابتلا به RA هستند.
- سابقه خانوادگی: اگر یکی از اعضای خانواده شما به RA مبتلا باشد، احتمال ابتلای شما نیز بیشتر است.
- سیگار کشیدن: استعمال دخانیات به مدت طولانی خطر ابتلا به RA و همچنین شدت آن را افزایش می‌دهد.
- ابتلا به برخی بیماری‌ها: برخی بیماری‌ها مانند چاقی، بیماری لثه و بیماری‌های ریوی می‌توانند خطر ابتلا به RA را افزایش دهند.
چه چیزی باعث ابتلا به روماتیسم مفصلی می‌شود؟
هنوز به طور کامل مشخص نیست که چه چیزی باعث آرتریت روماتوئید می‌شود. اما چند عامل که ممکن است در ابتلا به RA نقش داشته باشند عبارتند از:
- ژن‌ها: ژن‌ها قسمت‌هایی از DNA در سلول‌های شما هستند که از والدین به ارث می‌رسند. برخی از ژن‌ها ممکن است خطر ابتلا به آرتریت روماتوئید را افزایش دهند، اما همه افرادی که این ژن‌ها را دارند به RA مبتلا نمی‌شوند.
- عوامل محیطی: عواملی مانند دود سیگار گاهی ممکن است علائم RA را تحریک کند.
- هورمون‌ها: هورمون‌ها پیام‌رسان‌های شیمیایی در جریان خون هستند که عملکرد سلول‌ها یا ارگان‌های خاصی را کنترل می‌کنند. محققان معتقدند که هورمون‌های جنسی ممکن است در ابتلا به روماتیسم مفصلی نقش داشته باشند. زنان بیشتر از مردان به این بیماری مبتلا می‌شوند و علائم RA ممکن است در دوران بارداری و پس از آن تغییر کند.
علائم و نشانه‌های روماتیسم مفصلی
سیستم ایمنی بدن ممکن است سال‌ها قبل از بروز علائم، شروع به حمله به مفاصل و بافت‌های بدن کند. تغییرات ناشی از این نوع اختلال ایمنی معمولاً در مفاصل ایجاد می‌شود.
آرتریت روماتوئید بر افراد به روش‌های مختلف تأثیر می‌گذارد. ممکن است یک فرد فقط برای مدت کوتاهی به این بیماری مبتلا شود. برخی مواقع نیز ممکن است علائم رفت و برگشتی باشد. فرم شدید این بیماری می‌تواند مزمن (طولانی‌مدت) باشد و ممکن است برای تمام عمر ادامه یابد.
علائم و نشانه ها
علائم روماتیسم مفصلی عبارتند از:
- درد یا خشکی مفاصل هنگام حرکت: این حالت معمولاً صبح‌ها و یا بعد از نداشتن مدتی فعالیت بدنی تشدید می‌شود. آرتریت روماتوئید معمولاً هر دو مفصل را تحت تأثیر قرار می‌دهد. به این معنی که اگر یکی از دست‌ها یا زانوهاتحت تأثیر قرار گیرد، دیگری نیز مبتلا می‌شود.
- تورم مفاصل که می‌تواند انجام فعالیت‌های روزمره را سخت کند. این فعالیت‌ها ممکن است شامل شانه کردن مو، بستن دکمه‌های لباس یا خم کردن زانوها باشد.
- برجستگی‌های سفت (ندول‌های روماتوئید) زیر پوست نزدیک مفاصل.
- نرمی، قرمزی و گرمی مفاصل
خستگی، تب و از دست دادن اشتها
تشخیص روماتیسم مفصلی
هیچ آزمایش واحدی برای تشخیص آرتریت روماتوئید وجود ندارد. این بیماری به تدریج در طول زمان گسترش می‌یابد. در ابتدا، ممکن است تنها چند علامت ساده بروز کند که تشخیص روماتیسم مفصلی را در مراحل اولیه سخت می‌کند. برای تشخیص این بیماری ممکن است پزشک اقدامات زیر را انجام دهد:
- در مورد تاریخچه پزشکی، از جمله علائم، سؤال کند.
- در مورد تاریخچه سلامت خانواده، از جمله بستگان مبتلا به RA، سؤال کند.
- یک معاینه فیزیکی انجام دهد که شامل بررسی مفاصل، جست‌وجو برای بثورات یا ندول‌ها و گوش دادن به صدای قفسه سینه برای بررسی علائم التهاب در ریه‌ها است.
- آزمایش‌های خون یا مطالعات تصویربرداری (اشعه ایکس یا اولتراسوند) برای بررسی سایر بیماری‌های مشابه را درخواست کند. زیرا این علائم ممکن است مشابه سایر انواع آرتریت و مشکلات مفصلی باشند.
در نهایت پزشک ممکن است بیمار را به یک روماتولوژیست ارجاع دهد.
درمان روماتیسم مفصلی
تاکنون هیچ درمان قطعی برای روماتیسم مفصلی یافت نشده است. اما تشخیص زودهنگام و انجام یکسری راهکارها می‌تواند از بدتر شذن علائم جلوگیری کرده و از آسیب به مفاصل پیشگیری کند. این اقدامات ممکن است شامل دارو، تغییرات سبک زندگی و جراحی باشد. این روش‌ها می‌توانند به کاهش درد و تورم و همچنین کند کردن یا توقف آسیب به مفاصل کمک کنند.
پزشک ممکن است از ترکیبی از این روش‌ها استفاده کند. در واقع هر راهکار ممکن است بسته به علائم تغییر کند.
برای جلوگیری از تشدید علائم می‌توانید:
- فعال باشید.
- وزن سالمی داشته باشید.
- از آسیب به مفاصل خود جلوگیری کنید.
- از فعالیت‌هایی که شامل حرکات تکراری هستند، مانند خم کردن زانو به طور مکرر، پرهیز کنید.
- سیگار نکشید.
سخن پایانی
آرتریت روماتوئید (RA) یک بیماری خودایمنی است که به طور عمده مفاصل بدن را تحت تأثیر قرار می‌دهد و باعث التهاب، درد و آسیب به بافت‌ها می‌شود. این بیماری می‌تواند در هر سنی شروع شود، اما در زنان و افراد مسن شایع‌تر است. اگرچه علت دقیق روماتیسم مفصلی هنوز مشخص نیست. اما عوامل ژنتیکی، محیطی و هورمونی می‌توانند در ایجاد آن نقش داشته باشند. از آنجا که RA به تدریج پیشرفت می‌کند، تشخیص زودهنگام آن بسیار مهم است تا از آسیب‌های جدی به مفاصل جلوگیری شود. راهکار بهبود این بیماری شامل دارو، تغییرات در سبک زندگی و در موارد شدیدتر، جراحی است. درمان‌های مناسب و مراقبت‌های ویژه می‌توانند به بهبود کیفیت زندگی بیماران مبتلا به RA کمک کرده و از بروز مشکلات جدی‌تر جلوگیری کنند.
