حقایق مربوط به بیماری‌های غده‌ی تیروئید

تیروئید غده‌ای پروانه شکل است که در قسمت عرضی حنجره، در جلوی گلو قرار گرفته است. وزن غده‌ی تیروئید تنها 20 گرم است اما هورمون‌های ترشح شده توسط این غده برای رشد و متابولیسم و همچنین تنظیم فعالیت‌های بدن، بسیار مهم و حیاتی هستند.

غده‌ی تیروئید از دو لوب تشکیل شده است که هر کدام در یک طرف نای جای گرفته‌اند. اندازه‌ی این غده در آقایان بزرگتر از خانم‌ها است اما در دوره‌هایی خاص مانند دوران قاعدگی و یا دوران حاملگی، اندازه‌ی آن در خانم‌ها افزایش می‌یابد.

از جمله هورمون‌های ترشح شده توسط غده‌ی تیروئید، میتوان به هورمون‌های تری یدوتیرونین (T3) و تیروکسین (T4) اشاره کرد که بر رشد و متابولیسم سلول‌ها موثر هستند.

بیماری‌ها و اختلالات تیروئیدی مختلفی وجود دارد اما از جمله شایع‌ترین آن‌ها میتوان به کم‌کاری تیروئید یا هیپوتیروئیدیسم^[1] و پُرکاری تیروئید یا هیپرتیروئیدیسم^[2] اشاره کرد.

این بیماری‌ها و اختلالات مرتبط با غده‌ی تیروئید تا حد زیادی قابل درمان هستند، اما چنانچه به درمان اختلال تیروئید اقدام نشود، عوارض خطرناک آن در دیگر قسمت‌های بدن فرد نمایان می‌شود. گاهی بیماری‌ها و اختلالات مرتبط با غده‌ی تیروئید در مراحل اولیه‌ی خود، پیشرفت بسیار آهسته‌ای دارند و تشخیص آن‌ها سخت است. بنابراین افزایش آگاهی در مورد این غده و بیماری‌های مرتبط با آن از اهمیت بسیاری برخوردار است.

کم کاری غده‌ی تیروئید یا هیپوتیروئیدیسم

کم کاری غده‌ی تیروئید یا هیپوتیروئیدیسم یکی از شایع‌ترین بیماری‌های غده‌ی درون‌ریز پس از دیابت است. کم کاری غده‌ی تیروئید به حالتی گفته می‌شود که غده‌ی تیروئید نتواند به اندازه‌ی نیاز بدن هورمون تولید کند. ازجمله مهمترین علائم مربوط به کم کاری تیروئید میتوان به علائمی مانند ضعف و خستگی، خواب آلودگی، عدم تحمل سرما، کاهش تعریق، درد مفاصل و عضلات، کاهش تعداد ضربان قلب، خشکی پوست، حافظه‌ی ضعیف، یبوست و افزایش سایز غده‌ی تیروئید اشاره کرد.

پُر کاری تیروئید یا هیپرتیروئیدیسم

پُر کاری تیروئید یا هیپرتیروئیدیسم زمانی به وقوع می‌پیوندد که غده‌ی تیروئید بیش از مقدار طبیعی و نیاز بدن هورمون ترشح کند. ترشح بیش از حد هورمون‌های T3 و T4 منجر به ضربان سریع و نامنظم قلب، کاهش وزن، تعرق زیاد، عدم تحمل گرما، ریزش مو، اضطراب، عصبانیت، لرزش و بی‌قراری، ضعف عضلانی، اسهال، برجسته شدن چشم‌ها و افزایش سایز غده‌ی تیروئید می‌شود.

ندول تیروئید و سرطان تیروئید

گره‌ها و یا ندول‌های تیروئید^[3] قسمت‌های برجسته‌ی گرد و یا بیضی‌شکلی هستند که ممکن است در غده‌ی تیروئید ایجاد شوند. این ندول‌ها معمولا خطرناک نیستند اما به ندرت ممکن است که تغییرات بدخیمی در آن‌ها ایجاد شود. بنابراین نیاز است که مورد بررسی و آزمایش قرار گیرند.

سرطان تیروئید^[4] در سنین جوانی و میانسالی شیوع بیشتری دارد. همچنین در خانم‌ها شایع‌تر از آقایان است. تشخیص سرطان تیروئید معمولا توسط یک تیم صورت می‌گیرد که ممکن است شامل متخصصان غدد^[5]، رادیولوژیست‌ها^[6]، جراحان، پاتولوژیست‌ها، متخصصان پزشکی هسته‌ای^[7] و گاهی اوقات آنکولوژیست‌ها^[8] شود.

علائم اختلالات و بیماری‌های مرتبط با غده‌ی تیروئید در هر شخصی با شخص دیگر متفاوت است. فرد مبتلا به بیماری تیروئید، لزوما تمامی علائم مربوط به آن بیماری را تجربه نمی‌کند. حتی ممکن است که هیچکدام از علائم در او ظاهر نشود. به همین دلیل توصیه می‌شود که برای تشخیص بیماری‌ها و اختلالات مرتبط با تیروئید حتما با پزشک مشورت نمایید.

جنبه‌های احساسی و رفتاری بیماری تیروئید

اختلالات و بیماری‌های غده‌ی تیروئید ممکن است با تغییرات احساسی و یا رفتاری در فرد همراه باشند. افراد مبتلا به پُر کاری تیروئید اغلب به طور نامعمولی عصبی و یا تند مزاج هستند این در حالی است که اشخاص دارای کم کاری تیروئید ممکن است به طرز غیرمعمولی احساس خستگی و یا افسردگی کنند. مهم است که اشخاص مبتلا به بیماری تیروئید و خانواده‌های آن‌ها از این موضوع اطلاع و آگاهی کافی داشته باشند و بدانند که این تغییرات رفتاری و احساسی متداول است و در صورت درمان تیروئید، این تغییرات نیز رفع می‌شوند. همچنین درک این نکته ضروری است که برخی از بیماری‌های تیروئید به صورت آهسته و آرام پیشرفت می‌کنند و درمان آن‌ها نیز به صورت تدریجی و آهسته عمل می‌کند.

در نهایت توجه به این نکته ضروری است که علائم مربوط به بیماری تیروئید، ممکن است در ابتدای امر به راحتی تشخیص داده نشود و تغییرات نامحسوس رفتاری و احساسی می‌تواند تنها نشانه و علامت قابل تشخیص در اختلالات تیروئید باشد.

تیروئید در نوزادان

از هر 4 الی 5 هزار نوزاد در کانادا، یک نوزاد مبتلا به کم کاری تیروئید تشخیص داده می‌شود. آزمایش غربالگری برای کم کاری مادرزادی تیروئید، ساده‌ترین راه برای تشخیص این اختلال محسوب می‌شود که بدین منظور از پاشنه‌ی نوزاد در چند ساعت نخست پس از تولد نمونه خون گرفته می‌شود و مورد آزمایش قرار می‌گیرد.

کم کاری مادرزادی تیروئید در نوزادان چنانچه سریعا تشخیص و درمان نشود، باعث عقب ماندگی ذهنی، کوتاهی قد، ناشنوایی، بیماری‌های مغزی و عصبی و عقب ماندگی رشد جسمی می‌شود.

روز جهانی تیروئید

آموزش روش تست تیروئید در منزل

این روز از سوی انجمن تیروئید اروپا، انجمن تیروئید آمریکا، انجمن تیروئید آمریکای لاتین، انجمن تیروئید آسیا و اقیانوسیه به رسمیت شناخته شد و نخستین روز جهانی تیروئید در 25 می سال 2008 برگزار گردید.

واژه‌نامه: