حقایقی در مورد بیماری هاری: 99٪ کشنده ، اما 100٪ قابل پیشگیری
هاری! با شنیدن این کلمه ممکن است یک حیوان وحشی که بزاق آن زیاد است را در ذهن خود مجسم کنید. بر اساس آمار مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها (CDC)، سالانه حدود 59000 نفر در سراسر جهان بر اثر هاری جان خود را از دست می‌دهند که حدود 99 درصد آن‌ها توسط یک سگ هار گاز گرفته شده‌اند.
لویی پاستور اولین فردی بود که موفق به ایجاد واکسن هاری شد. هر ساله 28 سپتامبر ( 6 مهر) مصادف با سالروز مرگ لویی پاستور به عنوان روز جهانی هاری برگزار می‌شود.
به مناسبت روز جهانی هاری، قصد داریم حقایقی را در مورد این بیماری به اشتراک بگذاریم. پس در ادامه با ما همراه باشید.
چگونه ممکن است به بیماری هاری مبتلا شویم؟
بیماری هاری در واقع ناشی از نوعی ویروس است که با نام علمی Rabies lyssavirus شناخته می‌شود. ویروس هاری یک ویروس نوروتروفیک است که از طریق بزاق حیوانات منتقل شده و سیستم عصبی مرکزی را تحت تاثیر قرار می‌دهد. حیوانات آلوده می‌توانند با گاز گرفتن یک حیوان دیگر و یا یک انسان ویروس را منتقل کنند.
در موارد نادر، هنگامی که بزاق آلوده وارد زخم باز یا غشاهای مخاطی مانند دهان یا چشم شود، ممکن است فرد به بیماری هاری مبتلا شود. به عنوان مثال اگر یک حیوان آلوده زخم باز پوست شما را لیس بزند.
بیماری هاری گاهی اوقات از طریق چاقو و یا چوب آلوده که وارد بدن شود نیز منتقل می‌گردد.
در موارد نادر، ویروس هاری از یک اندام آلوده به گیرندگان بافت و عضو منتقل می‌شود.
بیماری هاری در 90% مواقع باعث مرگ می‌شود. اما با واکسیناسیون افرادی که ممکن است در معرض ابتلا به هاری قرار گیرند، می‌توان از بروز این بیماری جلوگیری کرده و همچنین میزان مرگ و میر ناشی از آن را کاهش داد.
توجه داشته باشید در صورتی که توسط حیوانی گاز گرفته شدید و یا در تماس با حیوان مشکوک به هاری قرار گرفتید، فوراً به پزشک مراجعه کنید.
حتی اگر مطمئن نیستید که گاز گرفته شده‌اید، ممکن است در معرض خطر باشید. به عنوان مثال، ممکن است یک خفاش زمانی که شما خواب بودید، وارد اتاق شما شده باشد و بدون بیدار کردن شما را گاز بگیرد. اگر از خواب بیدار شدید و در اتاق خود یک خفاش پیدا کردید، فرض کنید گاز گرفته شده‌اید.
چه حیواناتی ویروس هاری دارند؟
هر حیوان پستانداری می‌تواند ویروس هاری را منتقل کند. با این وجود ویروس هاری در اغلب موارد توسط حیواناتی که در ادامه ذکر شده‌اند منتقل گردد:
- خفاش
- کایوت
- روباه
- راکون
- راسو
- سگ‌های ولگرد
- حیوانات خانگی و حیوانات مزرعه
- گربه‌ها
- گاوها
- بزها
- میمون‌ها
علائم بیماری هاری
دوره بین ورود ویروس به بدن تا شروع علائم را دوره نهفتگی می‌نامند که معمولاً 3 هفته تا 3 ماه طول می‌کشد.
شروع اولیه هاری با علائم شبیه آنفولانزا از جمله تب و ضعف عضلانی شروع می‌شود که ممکن است چند روز ادامه یابد. همچنین ممکن است در محل گزش احساس سوزش شود.
حین حمله ویروس به سیستم عصبی بدن، فرد ممکن است دو نوع مختلف از بیماری هاری را تجربه کند. هاری تحریکی (خشمگین) و هاری ساکت (فلج کننده)
هاری تحریکی
افرادی که دچار هاری تحریکی (هاری خشمگین) می‌شوند بیش فعال و تحریک پذیر هستند و ممکن است رفتارهای نامنظمی از خود نشان دهند. علائم این نوع از بیماری هاری عبارت است از:
- تب
- سردرد
- حالت تهوع
- استفراغ
- پریشانی و اضطراب
- گیجی
- بیش فعالی
- مشکل بلع
- ترشح بزاق زیاد
- ترس از نوشیدن مایعات به دلیل مشکل بلع آب
- توهم
- بیخوابی
- فلج جزئی
هاری ساکت
این نوع از بیماری هاری زمان بیشتری طول می‌کشد تا ظاهر شود. افراد مبتلا، به آرامی فلج می‌شوند، در نهایت به کما می‌روند و ممکن است در معرض خطر مرگ قرار گیرند. بر اساس آمار سازمان بهداشت جهانی (WHO)، 20 درصد موارد ابتلا به بیماری هاری از نوع هاری ساکت است.
چگونه مشخص می‌شود به بیماری هاری مبتلا هستیم؟
هیچ آزمایشی برای تشخیص مراحل اولیه عفونت هاری وجود ندارد. پس از شروع علائم، پزشک می‌تواند از طریق آزمایشاتی مانند آزمایش خون، بافت یا بزاق ابتلا به بیماری هاری را تعیین کند. آزمایش بافت شامل آزمایش پادتن فلورسانس مستقیم (DFA) و بیوپسی گردن است.
چه کسانی بیشتر مستعد ابتلا به بیماری هاری هستند؟
هر فردی ممکن است به بیماری هاری مبتلا شود. با این وجود برخی افراد بیشتر در معرض خطر هستند. به عنوان مثال:
- افرادی که در کشورهای در حال توسعه، که بیماری هاری در آن‌ها شایع‌تر است، زندگی می‌کنند و یا به این کشورها سفر می‌کنند (از جمله کشورهای آفریقا و آسیای جنوب شرقی)
- افرادی که به دلایل شغلی و یا علاقه، فعالیت‌هایی را انجام می‌دهند که آن‌ها را در معرض تماس با حیوانات وحشی قرار می‌دهد. (مانند کاوش در غارهایی که خفاش‌ها در آن زندگی می‌کنند یا کمپ زدن بدون انجام اقدامات احتیاطی برای دور نگه داشتن حیوانات وحشی از محل کمپ)
- پرسنل آزمایشگاهی که با نمونه‌های حاوی ویروس هاری کار می‌کنند.
- افرادی که دچار زخم در سر یا گردن هستند که ممکن است در انتقال سریع‌تر ویروس هاری به مغز موثر باشد.
آیا بیماری هاری قابل درمان است؟
هنگامی که یک فرد به بیماری هاری مبتلا شد، به ندرت می‌توان بیماری را درمان کرد. اما چنانچه پس از قرار گرفتن در معرض ویروس هاری، بلافاصله به پزشک مراجعه کنید، با تزریق واکسن می‌توان از بروز عفونت جلوگیری نمود.
ایمونوگلوبولین هاری، که دوز فوری آنتی بادی هاری را برای مبارزه با عفونت به شما می‌دهد، به جلوگیری از پا گرفتن ویروس کمک می‌کند.
واکسن هاری چه عوارضی دارد؟
ایمونوگلوبولین هاری به ندرت می توانند عوارض جانبی ایجاد کند که عبارتند از:
- درد، تورم یا خارش در محل تزریق
- سردرد
- حالت تهوع
- دل درد
- دردهای عضلانی
- سرگیجه
چگونه می‌توان از ابتلا به بیماری هاری پیشگیری کرد؟
یکی از راه‌های موثر برای جلوگیری از ابتلا به بیماری هاری، کاهش تماس با حیوانات هار است. به این منظور اقدامات زیر را در نظر داشته باشید:
- حیوانات خانگی خود را واکسینه کنید. گربه‌ها و سگ‌ها را می‌توان در برابر هاری واکسینه کرد. از دامپزشک خود بپرسید که چند وقت یکبار حیوانات خانگی شما باید واکسینه شوند.
- حیوانات خانگی خود را در داخل نگه دارید و خارج از خانه مراقب آن‌ها باشید. این کار کمک می‌کند تا با حیوانات وحشی در تماس نباشند.
- وجود حیوانات ولگرد را به مقامات محلی گزارش دهید.
- به حیوانات وحشی نزدیک نشوید. به نظر می‌رسد حیوانات وحشی مبتلا به هاری از مردم نمی‌ترسند. بنابراین از هر حیوانی که به نظر می‌رسد از شما نمی‌ترسد دوری کنید.
- خفاش‌ها را از خانه خود دور کنید. هر شکافی که ممکن است راه ورود خفاش‌ها باشد را ببندید.
یکی دیگر از مهم‌ترین اقدامات برای پیشگری از ابتلا به هاری، واکسینه شدن است. اگر زیاد سفر می‌کنید، تزریق واکسن هاری را در نظر بگیرید. به ویژه در شرایطی که مقصد شما کشوری است که هاری در آن شایع است و برای مدت طولانی در آنجا هستید.
