مولر هینتون آگار (MHA): ترکیبات و کاربرد
مولر هینتون آگار (Mueller-Hinton agar) با نام اختصاری MHA آگار نیز شناخته می‌شود.
آیا با این محیط کشت آشنا هستید؟
شما به عنوان دانشجوی علوم آزمایشگاهی یا شخصی که در آزمایشگاه مشغول به‌کار است، ممکن است محیط کشت های مختلفی را در آزمایشگاه دیده باشید. این تنوع کمی گیج کننده است. همانطور که میدانید هر محیط کشت کاربرد خاصی دارد و ما در مجموعه مقالات خود سعی می‌کنیم تا حد امکان به مرور آن‌ها بپردازیم.
این بار قصد داریم به سراغ آگار مولر-هینتون برویم.
مولر هینتون آگار بهترین محیط کشت برای آزمایش‌های معمول حساسیت ضد میکروبی است. در واقع حین استفاده از روش انتشار دیسک کربی-بائر (kirby bauer) برای باکتری‌ها، استفاده از محیطی غیر از مولر هینتون آگار ممکن است نتایج اشتباهی را به همراه داشته باشد. برای آشنایی بیشتر با این محیط کشت در ادامه با ما همراه باشید.
مولر-هینتون آگار
مولر و هینتون در سال 1941 محیط کشتی را برای جداسازی گونه های بیماری‌زا نایسریا توسعه دادند. امروزه این محیط کشت که با نام مولر هینتون آگار شناخته می‌شود، بیشتر برای آزمایش حساسیت میکروارگانیسم‌ها استفاده می‌شود.
مهم‌ترین و شناخته‌شده‌ترین کاربرد مولر هینتون آگار، برای آزمایش حساسیت ضد میکروبی است. اما در کتابچه راهنمای تحلیلی باکتریولوژی سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) از این آگار برای آزمایش مواد غذایی و بررسی باکتری‌های هوازی و بی‌هوازی اختیاری نیز استفاده شده است.
محیط کشت مولر هینتون حاوی عصاره گوشت گاو، هیدرولیز اسید کازئین[1]، نشاسته و آگار است.
عصاره گوشت گاو و هیدرولیز اسید کازئین نیتروژن، ویتامین‌ها، کربن، اسیدهای آمینه، گوگرد و سایر مواد مغذی ضروری برای رشد ارگانیسم را تامین می‌کنند.
نشاسته برای جذب متابولیت سمی تولید شده، اضافه می‌شود. هیدرولیز نشاسته نیز باعث تولید دکستروز[2] می‌شود که به عنوان منبع انرژی عمل می‌کند.
آگار نیز عامل انجماد است.
اما چرا مولر هینتون آگار برای تست حساسیت آنتی بیوتیکی استفاده می‌شود؟
در ادامه قصد داریم مروری بر دلایل این موضوع داشته باشیم.
چرا مولر هینتون آگار برای تست حساسیت آنتی بیوتیکی استفاده می‌شود؟
پیش از بررسی پاسخ این سوال، ابتدا باید مروری بر تست حساسیت آنتی بیوتیکی و روش کربی بائر (kirby bauer) داشته باشیم.
تست کربی-بائر که با نام‌های تست انتشار دیسک (دیسک دفیوژن) و تست حساسیت آنتی بیوتیکی نیز شناخته می‌شود، یک سنجش میکروبیولوژیکی مبتنی بر کشت است که در آزمایشگاه های تشخیصی و کشف دارو مورد استفاده قرار می‌گیرد.
در آزمایشگاه‌های تشخیصی، این روش برای تعیین حساسیت باکتری‌های جدا شده از نمونه بیمار به آنتی بیوتیک‌های بالینی استفاده می‌شود. روش کربی-بائر به پزشکان اجازه می‌دهد تا مناسب‌ترین درمان آنتی بیوتیکی را تجویز کنند.
در آزمایشگاه‌های تشخیصی، آزمایش با تلقیح آگار با باکتری‌های جدا شده از نمونه‌ی بیمار انجام می‌شود. سپس دیسک‌های کاغذی حاوی آنتی بیوتیک روی آگار قرار گرفته و پلیت انکوباسیون می‌شود.
اگر یک آنتی بیوتیک رشد باکتری را متوقف کند یا باکتری را از بین ببرد، ناحیه‌ای در اطراف دیسک وجود خواهد داشت که در آن باکتری به اندازه کافی رشد نکرده است. به این ناحیه، منطقه بازداری (یا هاله عدم رشد) می‌گویند.
سپس می‌توان با مقایسه اندازه این مناطق بازدارندگی با پایگاه‌های اطلاعاتی، باکتری‌را در یکی از سه دسته‌ی زیر جای داد:
- باکتری‌های حساس
- باکتری‌های نسبتاً حساس
- باکتری‌های مقاوم
به این ترتیب می توان مناسب‌ترین آنتی بیوتیک را برای درمان عفونت بیمار شناسایی کرد.
اما در روش کربی بائر لازم است از یک محیط کشت مناسب استفاده شود، به‌طوری‌که تمام باکتری‌های موجود در نمونه‌ی بیمار قابلیت رشد را داشته باشند.
مزیت مولر هینتون آگار
مولر هینتون آگار یک محیط کشت غیر انتخابی (non-selective) و غیر متمایزکننده (non-differential) است. این بدان معنی است که تقریباً همه موجودات زنده در این محیط قادر به رشد هستند.
از طرف دیگر، این محیط کشت حاوی نشاسته است. نشاسته سموم آزاد شده از باکتری‌ها را جذب می‌کند و اجازه نمی‌دهد که با آنتی بیوتیک‌ها تداخلی داشته باشند.
همچنین به دلیل اینکه مولر هینتون آگار، تقریبا نیمه جامد است، امکان انتشار بهتر آنتی بیوتیک‌ها فراهم می‌شود. انتشار بهتر منجر به ایجاد یک منطقه مهار واقعی‌تر می‌گردد.
تمامی این موارد مولر هینتون آگار را به یک محیط کشت مناسب برای انجام تست حساسیت آنتی بیوتیکی تبدیل می‌کند.
ترکیبات مولر هینتون آگار
جهت آماده‌سازی مولر هینتون آگار در یک لیتر آب تصفیه شده، به مواد زیر نیاز دارید. البته توجه داشته باشید که پودر یا پلیت حاوی این آگار را نیز می‌توان به صورت تجاری خریداری کرد و مورد استفاده قرار داد.
- عصاره گوشت گاو: 2/0 گرم
- اسید هیدرولیز کازئین: 17/5 گرم
- نشاسته: 1/5 گرم
- آگار: 17/0 گرم
- آب مقطر 1000 میلی لیتر
مواد بالا که در مجموع 38 گرم هستند را در یک لیتر آب مقطر بریزید. مواد را روی هات پلیت قرار دهید و به آرامی مخلوط کنید. pH نهایی محیط کشت باید حدود 0.1 ±7.3 در دمای 25 درجه سانتیگراد باشد.
سپس محیط کشت آماده شده را در دمای 121 درجه سانتیگراد و به مدت 15 دقیقه اتوکلاو کنید. اجازه دهید آگار خنک شود.
مولر هینتون آگار خنک شده را در پتری دیش‌های استریل بریزید. ظروف را در دمای 2-8 درجه سانتیگراد نگهداری کنید.
بررسی نتایج در MHA
در این قسمت قصد داریم به بررسی نتایج کشت برخی باکتری‌ها در مولر هینتون آگار بپردازیم. اما پیش از آن توجه داشته باشید که عوامل متعددی می‌توانند بر نتایج تأثیر بگذارند.
به عنوان مثال میزان و شدت تلقیح، سرعت رشد، فرمولاسیون و pH. پس برای اطمینان از نتایج قابل اعتماد، رعایت دقیق پروتکل آماده سازی و کشت الزامی است. برای بررسی شرایط لازم برای کشت انواع نمونه یا میکروارگانیسم، می‌توانید به دستورالعمل‌های آزمایشگاه خود مراجعه کنید.
همچنین دقت داشته باشید که غیرفعال شدن دارو ممکن است ناشی از زمان های طولانی مدت انکوباسیون باشد که در مورد ارگانیسم‌های کند رشد انجام می‌شود.
جدول 1.نتایج کشت برخی باکتری‌ها در مولر هینتون
| اشرشیاکلی | رشد خوب؛ کلنی‌های کم رنگ و روشن |
| سودوموناس آئروژینوزا | رشد خوب؛ کلنی‌های کم رنگ و روشن |
| استافیلوکوکوس اورئوس | رشد خوب؛ کلونی‌های کرم رنگ |
جمع‌‌بندی
همانطور که در این مطلب خواندید، مولر هینتون آگار یکی از محیط کشت‌های پرکاربرد در آزمایشگاه‌های تشخیصی است. این محیط کشت غیر انتخابی و غیر افتراقی است. بنابراین یک محیط مناسب برای رشد انواع باکتری‌ها و انجام تست حساسیت آنتی بیوتیکی به شمار می‌رود.
در این مطلب ضمن معرفی مولر هینتون آگار، به نحوه آماده سازی آن نیز پرداختیم تا شما به عنوان یک کاربر آزمایشگاهی به راحتی آن را در آزمایشگاه خود تهیه کنید.
امیدواریم این مطلب مورد توجه شما قرار گرفته باشد.
واژه‌نامه
| dextrose | [2] | Acid Hydrolysate of Casein | [1] |
