مصون نگه داشتن خون گرفته شده در انتقال خون از انگل بابزیا

روزانه حوادث و سوانح زیادی در سراسر جهان برای انسان‌ها اتفاق می‌افتد که زندگی آن‌ها را در معرض خطر قرار می‌دهد. به طور مثال مادرانی که از خونریزی مرتبط با بارداری و زایمان رنج می‌برند، بیمارانی که دارای اختلالات خونی و مغز استخوان می‌باشند، قربانیان تروما، مصدومان حوادث طبیعی و تصادفات و … . خون و فراورده‌های خونی محصولاتی هستند که در زمان بروز چنین حوادثی می‌توانند نجات‌بخش جانِ انسان‌ها باشند. اما نکته‌ی مهم در این باره، سلامتِ خون اهدا شده است. زیرا در صورتی که در این محصولات خونی هرگونه عفونتی وجود داشته باشد، ممکن است جان فردِ دریافت‌کننده‌ی فراورده‌‎های خونی بیشتر در معرض خطر قرار گیرد.

بررسی‌های صورت گرفته در ایالات متحده‌ی آمریکا نشان می‌دهد که اهدای خون در اغلب موارد بی‌خطر بوده و عفونت‌های ناشی از انتقال خون غیرمعمول هستند. در واقع به کمک غربالگری دقیق اهدا‌کنندگان از طریق پرسشنامه و آزمایش خون اهدایی برای میکروب‌های مختلف، می‌توان از سلامتِ خون اهدا شده مطمئن بود. با این وجود، اگرچه عفونت‌های منتقل شده از طریق انتقال خون نادر تلقی می‌شوند، اما طبق مطالعات اخیر ممکن است این فراورده‌ها به عفونت‌هایی آلوده باشند. انگل بابزیا (Babesia) یکی از علل اصلی اینگونه عفونت‌ها است.

با توجه به اهمیت بالایی که سالم بودن فراورده‌های خونی در زندگی انسان‌ها دارند، در این مقاله قصد داریم به موضوع بابزیوزیس^[۱] یا همان آلودگی توسط انگل بابزیا بپردازیم. پس در ادامه با ما همراه باشید.

انگل بابزیا و آلودگی فراورده‌های خونی

به تازگی مشخص شده است که انگل بابزیا شایع‌ترین عامل بیماری‌زای منتقل شده به سیستم انتقال خون در ایالات متحده است. بیمارانی که حین دریافت خون اهدایی به انگل بابزیا آلوده می‌شوند، اغلب بیماری شدیدی را تجربه می‌کنند که میزان مرگ و میر ناشی از آن حدود ۲۰٪ است.

بابزیوزیس انسانی یک بیماری تک یاخته‌ای در حال ظهور در سراسر جهان است که توسط انگلی به نام بابزیا ایجاد می‌شود. انگل بابزیا بیشتر در اثر گزش کنه‌های خاص – همان کنه‌هایی که عامل بیماری لایم هستند – گسترش می‌یابد. کنه‌ها بیشتر در شمال شرقی و غرب میانه ایالات متحده و در بهار و تابستان دیده می‌شوند. اما این انگل ممکن است از طریق انتقال خون و یا از مادر به کودک در دوران بارداری و زایمان نیز منتقل گردد.

بابزیوزیس منتقل شده از طریق انتقال خون (^[۲]TTB) برای اولین بار در سال ۱۹۷۹، ۱۰ سال پس از توصیف اولین مورد منتقل شده توسط کنه شناخته شد.

اپیدمیولوژی TTB

در سال ۲۰۰۸، سازمان غذا و داروی آمریکا اعلام كرد كه بابزیوزیس با بيش از ۱۰۰ مورد گزارش شده، شايع‌ترين عامل بيماريزاي ميكروبي منتقل شده به منابع خون انتقالی در آمريكاست. از آن زمان تاکنون نرخ TTB همچنان در حال افزایش است. برخلاف بابیزیوز منتقله از طریق کنه که اغلب در مناطق بومی در تابستان و اوایل پاییز اتفاق می‌افتد، TTB  هر ساله در مناطق بومی و غیر بومی رخ می‌دهد.

چگونه می‌توان از ابتلا به این انگل مطلع شد؟

تشخیص بابزیوزیس در اهداکنندگان دشوار است زیرا حدود یک چهارم بزرگسالان عفونت بدون علامت را تجربه می‌کنند. همچنین بیشتر بیماران ماه‌ها پس از آنتی بیوتیک درمانی نیز به عفونت مزمن مبتلا هستند که فاقد علامت است. به همین دلیل اغلب اهدا کنندگان آلوده و پرسنل انتقال خون هر دو از آلوده بودن بی اطلاع خواهند بود. با این وجود برخی افراد ممکن است علائمی مانند تب، لرز، تعریق، سردرد، بدن درد، از دست دادن اشتها، حالت تهوع و خستگی را تجربه کنند. همچنین از آنجایی که انگل بابزیا گلبول‌های قرمز خون را آلوده کرده و باعث ترکیدن آن‌ها می‌گردد، برخی افراد مبتلا ممکن است یک بیماری جدی به نام کم خونی همولیتیک^[۳] (از بین رفتن گلبول‌های قرمز) را تجربه کنند.

چه کسانی بیشتر در معرض خطر قرار دارند؟

افرادی که به هر دلیلی نیاز به دریافت خون دارند، بیشتر در معرض ابتلا به انگل بابزیا هستند. به طور کلی گروه‌های زیر بیشتر مستعد ابتلا به این عفونت هستند:

• افراد بالای ۵۰ سال
• مبتلایان به سرطان خون یا سرطان‌های دیگر
• اشخاصی که طحال نداشته باشند (طحال به پاکسازی سلول‌های قرمز خون آلوده کمک می‌کند)
• افراد مبتلا به بیماری سلول داسی شکل و تالاسمی
• افرادی که جراحی قلب و عروق یا دستگاه گوارش انجام داده‌اند
• کسانی که نیاز به پیوند اعضا دارند
• مصدومین تروما
• افراد مبتلا به سایر بیماری‌های جدی مانند بیماری کبد یا کلیه

برای مصون نگه داشتن فراورده‌های خونی از انگل بابزیا چه اقداماتی می‌توان انجام داد؟

عفونت‌های منتقل شده توسط انتقال خون اگرچه نادر هستند اما ممکن است بسیار جدی و کشنده باشند. انجام اقداماتی که خطر ابتلا به چنین عفونت‌هایی را کاهش می‌دهد، می‌تواند باعث کاهش بروز بیماری و مرگ گیرندگان خون شود. به این منظور اقدامات زیر را در نظر بگیرید:

۱- اولین اقدام برای جلوگیری از گسترش عفونت بابزیا در خون‌های انتقالی پر کردن پرسشنامه پیش از انتقال خون است. در حال حاضر ، از اهدا کنندگان خون در پرسشنامه‌ای که قبل از اهدای خون پر می‌کنند، در مورد ابتلا به عفونت بابزیا سوالمی‌شود. افرادی که عفونت تأیید شده داشته باشند و یا مشکوک به ابتلا هستند، مجاز به اهدای خون نخواهند بود.

با این حال نباید تنها به این پرسشنامه بسنده کرد زیرا همانطور که گفته شد بسیاری از افراد علائمی پیدا نمی‎کنند و ممکن است از آلودگی به انگل بابزیا آگاهی نداشته باشند.

۲- لازم است افرادی که اقدام به اهدای خون می‌کنند، مورد آزمایش و غربالگری قرار گیرند و همانطور که گفته شد افرادی که آزمایش مثبت دارند حداقل به مدت دو سال مجاز به اهدای خون نیستند.

۳- همچنین افرادی که سابقه‌ی ابتلا به انگل بابزیا را داشته‌اند مجاز به به اهدا نیستند مگر اینکه قوانین تغییر کند.

جمع‌بندی

همانطور که گفته شد اغلب فراورده‌های خونی که برای نجات زندگی افراد به آن‌ها تزریق می‌شود از آلودگی مصون هستند. با این وجود مطالعات اخیر نشان داده است که برخی از این فراورده‌ها ممکن است به انگلی به نام بابزیا آلوده باشند. از آنجایی که اکثر افرادی که خون اهدایی دریافت می‌کنند خود دچار بیماری‌ هستند و یا وضعیت سلامتی خوبی ندارند، انتقال خون آلوده می‌تواند خطرات زیادی را برایشان به دنبال داشته باشد.

با مطالعه‌ی این مطلب ممکن است با این پرسش مواجه شده باشید که انگل بابزیا اغلب در آمریکا دیده می‌شود، پس اطلاع از این آلودگی چه لزومی دارد؟

همانطور که اشاره کردیم انگل بابزیا اغلب از طریق گزش کنه منتقل می‌شود و معمولا افراد مبتلا به این انگل فاقد علائم هستند. چنانچه شخصی حین مسافرت به این انگل مبتلا شود می‌تواند با اهدای خون آن را به افراد دیگر منتقل کند و جان افراد زیادی را در معرض خطر قرار دهد.

پس ضروری است که در رابطه با این موضوع اطلاعات کافی داشته باشیم و پیش از اهدای خون از سلامتِ خون اهدایی مطمئن شویم. امیدواریم این مطلب مورد توجه شما قرار گرفته باشد.

واژه‌نامه: