تاثیر مکمل‌های ویتامین D در پیشگیری از بیماری خود ایمنی

کمبود ویتامین D با افسردگی، نرم شدن استخوان و حتی شدت ابتلا به کووید ۱۹ مرتبط است. به همین دلیل اغلب افراد، به ویژه بانوان، برای بهبود خلق و خو و خستگی خود به مصرف مکمل‌های ویتامین D روی می‌آورند.

می‌دانیم که مصرف ویتامین D فواید زیادی دارد. اما یک مطالعه جدید نشان داده است که مکمل‌های ویتامین D ممکن است فواید بیشتری نیز داشته باشند و خطر ابتلا به بیماری خودایمنی را کاهش دهند.

در حال حاضر هیچ داروی شناخته شده‌ای برای درمان یا پیشگیری از بیماری‌های خودایمنی وجود ندارد و دانشمندان هنوز در حال بررسی این موضوع هستند که چه چیزی باعث بیماری‌های خودایمنی می‌شود.

علاوه‌براین، نرخ بیماری‌های خود ایمنی در بسیاری از نقاط جهان در حال افزایش است. هچنین  بیماری‌های خودایمنی به کُندی ایجاد می‌شوند. بنابراین تشخیص ابتلا به آن‌ها دشوار است.

با در نظر داشتن تمامی این موارد، محققین در تلاش هستند تا در وهله اول راه‌هایی برای کاهش خطر ابتلا به بیماری‌های خودایمنی بیابند.

در این مقاله قصد داریم به بررسی این موضوع بپردازیم که آیا واقعا مصرف مکمل‌های ویتامین D در پیشگیری از بیماری خود ایمنی موثر است یا خیر.

ویتامین D چگونه در بدن عمل می‌کند؟

پیش از اینکه به بررسی تاثیر مکمل‌های ویتامین D در پیشگیری از بیماری خود ایمنی بپردازیم، بهتر است ابتدا مروری بر عملکرد ویتامین D در بدن داشته باشیم.

ویتامین D به کنترل میزان جذب کلسیم و فسفات از غذا کمک می‌کند.

کلسیم برای سلامت استخوان ضروری است. فسفات نیز برای سلامت استخوان‌ها، دندان ها، ماهیچه‌ها، اعصاب و عملکردهای اساسی بدن مورد نیاز است.

ویتامین D به دو صورت وجود دارد:

• ویتامین D2 (ارگوکلسیفرول ^[۱]) به طور طبیعی در برخی از گیاهان یافت می‌شود.
• ویتامین D3 (کوله کلسیفرول^[۲]) به طور طبیعی در پستانداران وجود دارد و زمانی که پوست در معرض نور خورشید قرار می‌گیرد تولید می‌شود.

آنچه محققان تاکنون یافته‌اند

بیماری‌های خود ایمنی شرایطی هستند که در آن سیستم ایمنی به اشتباه به بدن حمله می‌کند. آرتریت روماتوئید^[۳] (RA) ، لوپوس^[۴] و مولتیپل اسکلروزیس^[۵] (MS) نمونه‌هایی از بیماری‌های خودایمنی هستند. طبق بررسی‌های صورت گرفته، افراد زیادی در سراسر جهان هستند که در خون خود آنتی بادی‌هایی دارند که نشان‌‎‌دهنده‌ی ابتلا به یک بیماری خود ایمنی است.

علل دقیق بیماری‌های خودایمنی تاکنون ناشناخته باقی مانده است، اما در حال حاضر به نظر می‌رسد این بیماری‌ها به دلایل ژنتیکی در افراد بروز می‌کنند.

جهت بررسی تاثیر مکمل‌های ویتامین D در پیشگیری از بیماری خود ایمنی، یک کارآزمایی بالینی انجام شد. در این کارآزمایی ۲۵۰۰۰ شرکت‌کننده ۵۰ ساله و بالاتر به مدت پنج سال شرکت داشتند.

محققین این کارآزمایی علاقه‌مند بودند تا بررسی کنند آیا ویتامین D و امگا ۳ قادر به پیشگیری از بیماری‌های خودایمنی هستند یا خیر. زیرا این مکمل‌ها برای کاهش التهاب و بهبود عملکرد سیستم ایمنی موثر بوده‌اند.

در این کارآزمایی، محققان ارتباط بین امگا ۳ و خطر بیماری خود ایمنی را نیز بررسی کردند. طبق نتایج این آزمایش، دریافتند که مکمل‌های امگا ۳ وقتی بدون ویتامین D مصرف می‌شوند تفاوت قابل توجهی در کاهش خطر بیماری خودایمنی ایجاد نمی‌کنند.

این مطالعه نتایج امیدوارکننده‌ای داشت. اما از آنجایی که این فقط شامل بزرگسالان ۵۰ سال به بالا بود، تحقیقات بیشتری جهت تأیید نتایج آن برای جمعیت عمومی مورد نیاز است.

به همین دلیل محققین در حال بررسی افرادی هستند که سنین کمتری داشته و همچنین به صورت ژنتیکی در معرض ابتلا به بیماری‌های خود ایمنی می‌باشند.

علاوه بر این، از آنجایی که در این کارآزمایی تنها یک دوز از هر مکمل (۲۰۰۰ واحد بین المللی ویتامین D و ۱ گرم در روز امگا ۳) استفاده گردید، محققین قصد دارند آزمایش دوزهای مختلف را نیز بررسی کنند تا به دوز بهینه مکمل‌های ویتامین D برای پیشگیری از بیماری خود ایمنی دست یابند.

آیا مصرف منابع غذایی ویتامین D کافی است؟

به طور طبیعی و برای افراد عادی، دوز توصیه شده ویتامین D در روز به شرح زیر است. ( بر اساس دستورالعمل سازمان غذا و داروی آمریکا ^[۶])

• ۶۰۰ واحد بین المللی (IU) برای بزرگسالان تا ۷۰ سال
• ۸۰۰ واحد بین المللی (IU) برای بزرگسالان بالای ۷۰ سال

این میزان از ویتامین D  را می‌توان با مصرف مواد غذایی جذب کرد. ( به جدول ۱ مراجعه کنید)

اما رسیدن به ۲۰۰۰ واحد بین المللی ویتامین D در روز از منابع غذایی ممکن است کمی چالش برانگیز باشد. به عنوان مثال، یک وعده ماهی قزل آلا ۵۷۰ واحد بین المللی و یک لیوان شیر غنی شده تنها حاوی ۱۲۰ واحد بین المللی از ویتامین D است.

با این تفاسیر ممکن است افراد علاوه بر مصرف مواد غذایی حاوی ویتامین D، نیاز به مصرف مکمل‌ها نیز داشته باشند.

لازم به ذکر است، قبل از مصرف هر گونه مکمل جدید باید با پزشک مشورت شده و بررسی گردد که آیا مصرف این مکمل‌ها برای شما مناسب است یا خیر.

جدول ۱. برخی از مواد غذایی حاوی ویتامین D

آیا مصرف ویتامین D می‌تواند مضر باشد؟

همانطور که تا به اینجای مطلب گفته شد، ویتامین D یک ماده مغذی کلیدی است که به جذب کلسیم برای کمک به ساخت استخوان‌‌ها کمک می‌کند. همچنین برای بهبود عملکرد سیستم ایمنی، سیستم عصبی و عضلات شما نیز مهم است.

با وجود اینکه کمبود این ماده مغذی یک مشکل بسیار رایج است، اما مصرف بیش از حد این ویتامین نیز ممکن است عواقبی جدی را به دنبال داشته باشد.

 ویتامین D بیش از حد در بدن، به عنوان سمیت ویتامین D (vitamin D toxicity) یا هیپرویتامینوز D  (hypervitaminosis D) نیز شناخته می‌شود.

در ادامه برخی از علائمی که نشان دهنده‌ی مصرف بیش از حد ویتامین D هستند، بیان شده است.

• از دست دادن اشتها
• یبوست
• کم آبی بدن
• سرگیجه
• خستگی
• فشار خون بالا
• حالت تهوع
• استفراغ
• تکرر ادرار
• ضعف عضلانی
• تشنگی
• وزوز گوش

سمیت ویتامین D می تواند عواقب دیگری از جمله مشکلات کلیوی و استخوانی را نیز به دنبال داشته باشد. به عنوان مثال، مقدار بالای ویتامین D منجر به ایجاد کلسیم بیش از حد در خون می‌‌گردد که به عنوان هیپرکلسمی شناخته می‌شود.

 هیپرکلسمی ناشی از ویتامین D نیز می‌تواند منجر به مشکلات کلیوی، ایجاد سنگ کلیه و آسیب کلیوی شود.

رسوب کلسیم در کلیه‌ها می‌تواند منجر به وضعیتی به نام نفروکلسینوز (Nephrocalcinosis) شود که معمولا منجر به آسیب دائمی کلیه یا حتی نارسایی کلیه خواهد شد.

همچنین مصرف بیش از حد ویتامین D می‌تواند با عملکرد ویتامین K2، که یک ماده مغذی است و به حفظ کلسیم در استخوان‌ها کمک می‌کند، تداخل ایجاد کند. به این ترتیب افرادی که دچار سمیت ویتامین D هستند، بیشتر مستعد شکستگی استخوان می‌باشند.

 به همین دلیل مهم است که در مورد مصرف مکمل‌های ویتامین D با پزشک خود صحبت کنید.

جمع‌بندی

همانطور که گفته شد، ویتامین D از جمله مکمل‌هایی است که فواید زیادی برای بدن دارد. به عنوان مثال تاثیر مثبتی در خلق و خو ایجاد کرده و به تقویت بافت‌های عضلانی و استخوانی نیز کمک می‌کند. مزایای بالای این ویتامین، باعث شده است که ویتامین D مورد توجه بسیاری از محققین قرار گیرد. به همین دلیل در این مقاله تصمیم گرفتیم در ارتباط با تاثیر مکمل‌های ویتامین D در پیشگیری از بیماری خود ایمنی، مطالبی ارائه کنیم. خوشحال می‌شویم تجربیات خود را در رابطه با مصرف مکمل ویتامین D و تاثیر آن در زندگی خود با ما به اشتراک بگذارید.

واژه نامه: