پسوریازیس:بیماری‌های پوستی شایع

مشکلات و بیماری‌های پوستی همواره یکی از دغدغه‌های انسان بوده است. بیماری پسوریازیس (psoriasis) یک بیماری پوستی خود ایمنی است که باعث ایجاد لکه‌های پوستی قرمز رنگ و خارش پوست می‌شود.

پسوریازیس یک بیماری شایع و مزمن است. افراد مبتلا به این بیماری چرخه‌هایی از عوارض پوستی ناشی از پسوریازیس را طی می‌کنند. به طوری که چند هفته یا چند ماه علائم بیماری شدت یافته، سپس برای مدتی فروکش می‌کند و ممکن است مجدد ظاهر شود. اگرچه تاکنون درمانی قطعی برای پسوریازیس یافت نشده است اما راه‌هایی  وجود دارد که به مدیریت علائم کمک خواهد کرد. در این مطلب قصد داریم به علل بروز بیماری پسوریازیس، علائم ناشی از آن و راه‌های بهبود عوارض ناشی از این بیماری بپردازیم. پس در ادامه با ما همراه باشید.

پسوریازیس چیست؟

پسوریازیس یک بیماری مزمن خود ایمنی و نتیجه روند سریع تولید سلول‌های پوست است.

سلول‌های پوست به طور معمول، در عمق پوست رشد می‌کنند و به آرامی به سطح می‌رسند. چرخه زندگی معمولی یک سلول پوست حدودا یک ماه است. در افراد مبتلا به بیماری پسوریازیس، سیستم ایمنی بدن سیگنال‌های اشتباهی را ارسال کرده و در نتیجه سرعت فرآیند تولید سلول‌های پوستی افزایش می‌یابد. به این ترتیب ممکن است چرخه تولید سلول پوست تنها در چند روز رخ دهد. این تولید بیش از حد سریع، منجر به تجمع سلول‌های پوست و ایجاد ضایعات پوستی که به فلس موسوم هستند، می‌گردد. التهاب و قرمزی در اطراف فلس‌ها نسبتاً شایع است. گاهی اوقات فلس‌ها ترک می‌خورند و سبب خونریزی می‌شوند.

علت بروز پسوریازیس چیست؟

هنوز به طور دقیق مشخص نشده است که پسوریازیس به چه علتی ایجادمی‌شود. اما به لطف پیشرفت‌های علمی در دهه‌های اخیر، پزشکان تصور می‌کنند دو عامل  ژنتیک و سیستم ایمنی در بروز این بیماری نقش دارند.

۱. سیستم ایمنی

پسوریازیس یک بیماری خود ایمنی است. شرایط خودایمنی نتیجه حمله بدن به خود است. در مورد پسوریازیس، لنفوسیت‌های  T به اشتباه به سلول‌های پوست حمله می‌کنند.این حمله اشتباه باعث می‌شود فرایند تولید سلول‌های پوستی بیش از حد فعال شود. تولید سریع سلول‌های پوستی باعث می‌شود سلول‌های جدید پوست به سرعت رشد کنند. آن‌ها به سطح پوست رانده می‌شوند و در آنجا انباشته می‌شوند. این تجمع سلول‌های پوستی منجر به ایجاد پلاک‌ می‌شود.

۲. ژنتیک

برخی از افراد ژن‌هایی را به ارث می‌برند که احتمال ابتلا به پسوریازیس را در آن‌ها افزایش می‌دهد. در صورتی که یکی از اعضای خانواده شما دارای بیماری پوستی باشد، خطر ابتلا به پسوریازیس بیشتر خواهد بود. با این وجود، درصد افرادی که به دلایل ژنتیکی به پسوریازیس مبتلا می‌شوند، اندک است. طبق اعلام بنیاد ملی پسوریازیس (NPF) ، تقریباً ۲ تا ۳ درصد از افراد دارای این ژن به این بیماری مبتلا می‌شوند.

علائم پسوریازیس چیست؟

علائم پسوریازیس در افراد مختلف متفاوت است و به نوع پسوریازیس بستگی دارد. نواحی پسوریازیس می‌توانندکوچک باشند یا قسمت اعظم بدن را بپوشانند. اکثر افراد مبتلا به پسوریازیس “چرخه” علائم را تجربه می‌کنند. به این معنی که این بیماری ممکن است برای چند روز یا چند هفته علائم شدیدی ایجاد کند و سپس علائم برطرف شوند. سپس، در صورت وجود عوامل تحریک‌کننده، که در ادامه‌ی مطلب ذکر خواهند شد، بیماری مجددا عود خواهد کرد. گاهی اوقات نیز، علائم پسوریازیس پس از یک دوره به طور کامل ناپدید می‌شوند.

هنگامی که فرد علائم فعال این بیماری را ندارد، ممکن است در حال بهبودی باشد. اما این بدان معنا نیست که پسوریازیس باز نمی‌گردد.

شایع‌ترین علائم پسوریازیس عبارتند از:

• لکه‌های قرمز، برجسته و ملتهب پوست
• پلاک‌های نقره‌ای رنگ روی نقاط قرمز
• پوست خشک که ممکن است ترک بخورد و دچار خونریزی شود
• درد در قسمت لکه‌های قرمز
• احساس خارش و سوزش در اطراف لکه‌ها
• ناخن‌های ضخیم و حفره‌دار
• درد و تورم مفاصل

لازم به ذکر است که تمام افراد مبتلا این علائم را تجربه نخواهند کرد. برخی از افراد در صورت داشتن نوع خفیف‌تر پسوریازیس علائم کاملاً متفاوتی را تجربه خواهند کرد.

انواع پسوریازیس کدامند؟

انواع مختلفی از پسوریازیس وجود دارد که عبارتند از:

۱. پسوریازیس پلاکی (Plaque psoriasis)

شایع‌ترین نوع پسوریازیس، پسوریازیس پلاکی است که باعث ایجاد لکه‌های پوستی (ضایعات) خشک، برجسته و قرمز می‌شود. آکادمی پوست آمریکا (AAD) تخمین می‌زند که حدود ۸۰ درصد از افراد مبتلا، به پسوریازیس پلاکی مبتلا هستند. فرد مبتلا به این نوع از پسوریازیس ممکن است در ناحیه فلس‌ها خارش احساس کند. این ضایعات معمولاً در آرنج، زانو، کمر و پوست سر ظاهر می‌شوند و کم یا زیاد باشند.

۲. پسوریازیس ناخن (Nail psoriasis)

پسوریازیس می‌تواند ناخن‌های دست و پا را نیز تحت تأثیر قرار دهد و باعث ایجاد گودی، رشد غیر طبیعی ناخن و تغییر رنگ شود. در پسوریازیس ناخن، ممکن است فرد دچار اونیکولیز (onycholysis) شود. اختلالی که در آن ناخن‌ها شل شده و بدون درد از بستر خود جدا می‌شوند.

۳. پسوریازیس گوتات یا خال‌خال (Guttate psoriasis)

این نوع پسوریازیس در درجه اول در جوانان و کودکان ایجاد شده و  معمولاً توسط عفونت باکتریایی مانند گلودرد استرپتوکوکی تحریک می‌شود. پسوریازیس گوتات به صورت ضایعات کوچک و قطره‌ای شکل و پوسته پوسته شدن بدن، بازوها یا پاها مشخص می‌شود.

۴. پسوریازیس معکوس (Inverse psoriasis)

پسوریازیس معکوس عمدتا در چین‌های پوست کشاله ران، زیر بغل، باسن و سینه دیده می‌شود. پسوریازیس معکوس باعث ایجاد لکه‌های صاف و قرمز پوستی می‌شود که در اثر تماس با لباس، اصطکاک پوست و تعریق بدتر می‌شوند. عفونت‌های قارچی ممکن است باعث تحریک این نوع پسوریازیس گردند.

۵. پسوریازیس پوسچولار (Pustular psoriasis)

این نوع نادر پسوریازیس باعث ایجاد ضایعات چرکی می‌شود که می‌توانند گسترده (پسوریازیس چرکی عمومی) یا کم باشند. پسوریازیس پوسچولار اغلب در کف دست یا کف پا ایجاد می‌شود.

۶. پسوریازیس اریترودرمیک (Erythrodermic psoriasis)

پسوریازیس اریترودرمیک شیوع کمتری نسبت به سایر انواع  پسوریازیس دارد. اما شدیدترین و بدترین حالت این بیماری می‌باشد که در آن کل بدن بیمار با بثورات قرمز پوشانده شده و با خارش و سوزش همراه است.

۷.  آرتریت پسوریاتیک (Psoriatic arthritis)

آرتریت پسوریاتیک نوعی التهاب مزمن مفاصل است که با بیماری پسوریازیس در ارتباط است.  آرتریت پسوریاتیک ممکن است سبب بروز طیف وسیعی از علائم خفیف یا شدید در بیماران شود. گاهی این علائم تنها به درد مفاصل ختم می‌شوند اما گاهی نیز ممکن است ناخن‍‌های فرد مبتلا را نیز تحت تاثیر قرار دهند. آرتریت پسوریاتیک در موارد شدید ممکن است منجر به آسیب دائمی مفصل شود.

چه عواملی سبب تحریک پسوریازیس می‌شوند؟

بسیاری از افرادی که مستعد ابتلا به پسوریازیس هستند ممکن است سال‌ها هیچگونه علائمی نداشته باشند، تا زمانی که بیماری توسط عوامل محیطی تحریک شود. محرک‌های رایج پسوریازیس عبارتند از:

• عفونت‌هایی مانند گلودرد استرپتوکوکی یا عفونت‌‌های پوستی
• آب و هوا، به ویژه شرایط سرد و خشک
• آسیب به پوست مانند بریدگی یا خراشیدگی، گزش حشره یا آفتاب سوختگی شدید
• استرس
• سیگار کشیدن و قرار گرفتن در معرض دود سیگار
• مصرف زیاد الکل
• مصرف داروهای خاص – از جمله لیتیوم، داروهای فشار خون بالا و داروهای ضد مالاریا
• قطع سریع کورتیکواستروئیدهای خوراکی یا سیستمیک ( oral or systemic corticosteroids)

آیا پسوریازیس مسری است؟

پسوریازیس مسری نیست و فرد مبتلا نمی‌تواند این بیماری پوستی را به شخص دیگر منتقل کند. لمس یک ضایعه پسوریاتیک باعث ابتلا به این بیماری نمی‌شود.

در واقع یکی از نکات مهمی که در رابطه با پسوریازیس وجود دارد، همین موضوع مسری نبودن آن است. زیرا بسیاری از مردم فکر می‌کنند پسوریازیس مسری است. بنابراین آموزش‌های لازم نسبت به این بیماری ضروری است.

چه افرادی بیشتر در معرض خطر ابتلا به پسوریازیس هستند؟

حدود یک سوم موارد ابتلا به پسوریازیس در سنین کودکی اتفاق می‌افتد اما هر کسی در هر سنی ممکن است به پسوریازیس مبتلا شود.

عوامل زیر می‌توانند خطر ابتلا به پسوریازیس را افزایش دهند:

·        پیشینه خانوادگی

داشتن یکی از والدین مبتلا به پسوریازیس خطر ابتلا به این بیماری را افزایش می‌دهد و چنانچه هر دوی والدین به این بیماری مبتلا باشند، خطر بروز آن در فرزندان بیشتر خواهد شد.

·        استرس

 از آنجا که استرس می‌تواند بر سیستم ایمنی بدن تأثیر منفی داشته باشد، استرس زیاد ممکن است خطر ابتلا به پسوریازیس را افزایش دهد.

·        مصرف دخانیات

سیگار کشیدن نه تنها خطر ابتلا به پسوریازیس را افزایش می‌دهد، بلکه ممکن است بیماری را نیز تشدید کند.

عوارض بیماری پسوریازیس چیست؟

بیماری پسوریازیس ممکن است بروز یکسری بیماری‌ها و اختلالات را تشدید کند. چند بیماری که ممکن است در اثر ابتلا به پسوریازیس ایجاد و یا تشدید شوند عبارتند از:

• بیماری‌‎های چشمی مانند ملتحمه، بلفاریت و یووئیت
• چاقی
• دیابت نوع ۲
• فشار خون بالا
• بیماری قلب و عروقی
• سایر بیماری‌های خود ایمنی مانند بیماری سلیاک، اسکلروز و کرون که نوعی بیماری التهابی روده است
• شرایط بهداشت روانی، مانند اعتماد به نفس پایین و افسردگی

تشخیص پسوریازیس چگونه انجام می‌شود؟

در صورت مشاهده هرگونه علائم مرتبط با بیماری پسوریازیس، هرچند خفیف، توصیه می‌شود به پزشک مراجعه شود. برای تشخیص پسوریازیس پزشک ممکن است معایناتی انجام داده و آزمایشاتی را نیز تجویز کند که در ادامه به بررسی آن‌ها پرداخته شده است.

معاینه فیزیکی

در اکثر موارد، پزشک می‌تواند با یک معاینه فیزیکی ساده، پسوریازیس را تشخیص دهد زیرا علائم پسوریازیس به طور معمول آشکار است و به راحتی می توان آن را از سایر شرایطی که ممکن است علائم مشابهی ایجاد کنند، تشخیص داد.

دقت داشته باشید که اگر به این بیماری مشکوک هستید، در طول معاینه فیزیکی، حتماً تمام اطلاعات مورد نیاز از جمله بیماری‌ها و پیشینه خانوادگی خود را به پزشک اطلاع دهید.

بیوپسی

اگر علائم بیماری مبهم باشد و یا پزشک بخواهد از تشخیص خود مطمئن شود، ممکن است از پوست نمونه‌برداری شود.

بیوپسی پوست به آزمایشگاه ارسال می‌شود و در آنجا زیر میکروسکوپ مورد بررسی قرار می‌گیرد. با بررسی میکروسکوپی می‌توان نوع  پسوریازیس و همچنین سایر اختلالات یا عفونت‌های احتمالی را تشخیص داد.

آیا پسوریازیس قابل درمان است؟

۱. درمان‌های موضعی

کرم‌ها و پمادهایی که مستقیماً روی پوست زده می‌شوند، می‌توانند برای کاهش پسوریازیس خفیف تا متوسط ​​مفید باشند.

درمان موضعی پسوریازیس شامل موارد زیر است:

• کورتیکواستروئیدهای موضعی
• رتینوئیدهای موضعی
• آنترالین
• آنالوگ ویتامین D
• اسید سالیسیلیک
• مرطوب کننده
• داروهای سیستمیک

۲. داروهای خوراکی

افراد مبتلا به پسوریازیس متوسط ​​تا شدید و کسانی که به درمان موضعی پاسخ مناسبی نداده‌اند، ممکن است نیاز به استفاده از داروهای خوراکی یا تزریقی داشته باشند. بسیاری از این داروها عوارض جانبی شدیدی دارند و پزشکان معمولاً آن‌ها را برای مدت کوتاهی تجویز می‌کنند.

این داروها عبارتند از:

• متوترکسات
• سیکلوسپورین (ساندیمون)
• رتینوئیدها

۳. نور درمانی

در نور درمانیِ (لایت تراپی) پسوریازیس از اشعه ماوراء بنفش (UV) یا نور طبیعی استفاده می‌شود. لایت تراپی، گلبول‌های سفیدی که سبب رشد سریع سلول‌ها می‌شوند را از بین می‌برد.

توصیه‌هایی برای افراد مبتلا به پسوریازیس

زندگی با پسوریازیس می‌تواند چالش برانگیز باشد، اما با داشتن یک رویکرد مناسب، می‌توان عوارض ناشی از این بیماری را کاهش داد. نکات و توصیه‌های زیر می‌تواند برای داشتن این رویکرد مفید باشد.

·        کاهش وزن

کاهش وزن ممکن است از شدت بیماری پسوریازیس در افرادی که به اضافه وزن دچار هستند،  بکاهد. کاهش وزن همچنین ممکن است درمان‌ها را موثرتر کند.

·        رژیم غذایی سالم

مصرف چربی‌های اشباع شده را کاهش دهید. در عوض به مصرف پروتئین بدون چربی حاوی اسیدهای چرب امگا ۳ مانند ماهی و میگو بپردازید.

·        اجتناب از غذاهای محرک

مصرف برخی غذاها ممکن است التهاب ناشی از پسوریازیس را افزایش دهد. اجتناب از این غذاها ممکن است علائم را بهبود بخشد. این غذاها عبارتند از:

• گوشت قرمز
• شکر
• غذاهای فرآوری شده
• محصولات لبنی

·        اجتناب از مصرف الکل و دخانیات

مصرف مشروبات الکلی و دخانیات  می‌تواند خطرات التهاب را افزایش دهد. برای کاهش التهاب و علائم بیماری از مصرف این مواد خودداری کنید.

·        کاهش استرس

استرس محرک خوبی برای پسوریازیس است. یادگیری مدیریت و مقابله با استرس ممکن است به شما در کاهش علائم و تسکین آن‌ها کمک کند.

جمع‌بندی

همانطور که گفته شد بیماری پسوریازیس یکی از بیماری‌های شایع پوستی است که انواع مختلفی دارد و سبب بروز ضایعات پوستی خفیف یا شدید در افراد مختلف می‌شود. اما موضوع مهم در رابطه با این بیماری تنها عوارض پوستی ناشی از آن نیست. افراد مبتلا به پسوریازیس بیشتر در معرض افسردگی هستند. وقتی لکه‌های جدیدی ظاهر می‌شوند ممکن است احساس اعتماد به نفس کمتری داشته باشید. ممکن است صحبت با اعضای خانواده در مورد تأثیر پسوریازیس بر شما دشوار باشد. چرخه ثابت این بیماری نیز ممکن است خسته کننده شود.

اما مهم این است که راه حلی برای کاهش این مشکلات پیدا کنید. در این مقاله سعی کردیم تا با ارائه اطلاعاتی در رابطه با بیماری پسوریازیس، علل بروز و روش‌های بهبود آن، نقشی موثر در کاهش مشکلات ناشی از این بیماری داشته باشیم. امیدواریم این مقاله مورد توجه شما قرار گرفته باشد.