آیا بیماری گریوز خطرناک است؟ آشنایی بیشتر با عامل اصلی پرکاری تیروئید

بیماری گریوز (graves-disease) یک اختلال سیستم ایمنی است که منجر به تولید بیش از حد هورمون‌های تیروئید می‌شود. در واقع گریوز یکی از دلایل اصلی پرکاری تیروئید است.

هورمون‌های تیروئید بر بسیاری از سیستم‌های بدن تأثیر می‌گذارند. بنابراین علائم و نشانه‌های بیماری گریوز می‌تواند طیف گسترده‌ای داشته باشد. در ادامه قصد داریم به بررسی این بیماری، علل بروز و نحوه درمان آن بپردازیم.

بیماری گریوز چیست؟

بیماری گریوز یک اختلال خود ایمنی است که می‌تواند باعث پرکاری تیروئید شود. تیروئید یک غده کوچک پروانه‌ای شکل در جلوی گردن است. هورمون‌های تیروئید استفاده از انرژی را کنترل می‌کنند. بنابراین تقریباً بر تمام اعضای بدن تأثیر می‌گذارند. حتی نحوه ضربان قلب.

در صورت ابتلا به گریوز، سیستم ایمنی بدن به غده تیروئید حمله می‌کند و باعث می‌شود که هورمون تیروئید بیش از نیاز بدن، تولید شود.

علل بروز بیماری گریوز چیست؟

بیماری گریوز به دلیل نقص در عملکرد سیستم ایمنی بدن ایجاد می‌شود. اما محققین و پزشکان هنوز به طور دقیق نمی‌دانند که دلیل اصلی این نقص در چیست.

سیستم ایمنی به طور معمول آنتی بادی هایی تولید می‌کند که برای هدف قرار دادن یک ویروس خاص، باکتری یا سایر مواد خارجی طراحی شده‌اند. در بیماری گریوز – به دلایلی که به خوبی شناخته نشده است – سیستم ایمنی آنتی بادی‌هایی بر علیه غده تیروئید تولید می‌کند.

به طور معمول، عملکرد تیروئید توسط یک غده کوچک در پایه مغز (غده هیپوفیز)، تنظیم می‌شود. آنتی بادی مرتبط با بیماری گریوز در واقع مانند هورمون تنظیم کننده هیپوفیز عمل می‌کند. این بدان معنی است که بر عملکرد طبیعی غده تیروئید تاثیر می‌گذارد و باعث تولید بیش از حد هورمون‌های تیروئید (پرکاری تیروئید) می‌شود.

چه کسانی بیشتر در معرض ابتلا به گریوز هستند؟

اگرچه بیماری گریوز ممکن است هر کسی را مبتلا کند، اما در بین زنان شایع‌تر است. افراد زیر بیشتر مستعد ابتلا به این بیماری هستند.

• زنان و افراد بالای 30 سال
• سابقه خانوادگی بیماری گریوز یا هاشیموتو
• سایر اختلالات خودایمنی
• دیابت نوع 1
• آرتریت روماتوئید
• مصرف دخانیات
• استرس عاطفی یا جسمی
• بارداری

علائم بیماری گریوز چیست؟

همانطور که در بخش‌های قبلی گفته شد، اختلال گریوز یکی از دلایل اصلی پرکاری تیروئید است. به همین دلیل علائمی که در بدن ایجاد می‌کند با علائم پرکاری تیروئید تقریبا یکسان است. علائم ممکن است مدتی بهتر شوند و مجدد عود کنند. همچنین علائم پرکاری تیروئید می‌تواند از فردی به فرد دیگر متفاوت باشد. نشانه‌های این بیماری معمولا به شرح زیر است:

• کاهش وزن، با وجود افزایش اشتها
• ضربان قلب سریع یا نامنظم
• عصبی بودن، تحریک پذیری، مشکل خواب، خستگی
• لرزش دست‌ها و ضعف عضلانی
• عرق کردن یا مشکل تحمل گرما
• حرکات مکرر روده
• بزرگ شدن غده تیروئید که گواتر نامیده می‌شود

گریوز و مشکلات چشمی

از هر 3 نفر مبتلا به بیماری گریوز، حداقل یک نفر دچار مشکلات چشمی می‌شود. این بیماری چشمی افتالموپاتی گریوز (GO) نام دارد و زمانی رخ می‌دهد که سیستم ایمنی بدن به عضلات و سایر بافت‌های اطراف چشم حمله کند. افتالموپاتی گریوز ناشی از تجمع کربوهیدرات‌های خاصی در عضلات و بافت‌های پشت چشم است که علت آن نیز مشخص نیست.

افتالموپاتی گریوز اغلب همزمان با پرکاری تیروئید یا چند ماه بعد ظاهر می‌شود. اما علائم و نشانه‌های افتالموپاتی ممکن است سال‌ها قبل یا بعد از شروع پرکاری تیروئید ظاهر شوند.

 علائم می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• چشم‌های برآمده، تحریک شده و باد کرده
• حساسیت به نور
• فشار یا درد چشم
• تاری یا دوبینی

گریوز و مشکلات پوستی

افراد مبتلا به این بیماری ممکن است دچار پوست قرمز و ضخیم با بافتی خشن ‌شوند. این عارضه که درموپاتی گریوز (Graves’ dermopathy) یا میکسدم پرتیبیال (Pretibial myxedema) نامیده می‌شود، معمولا بر ساق پا تأثیر می‌گذارد. اما می‌تواند در بالای پاها و سایر قسمت‌های بدن نیز ایجاد شود. اکثر موارد خفیف و بدون درد هستند.

آیا لازم است به پزشک مراجعه کرد؟

در صورت مشاهده علائم گفته شده، توصیه می‌شود حتما به پزشک مراجعه کنید. به این ترتیب نه تنها از پیشرفت و بدتر شدن علائم جلوگیری می‌شود. بلکه ممکن است سایر شرایط مشابه با بیماری گریوز نیز تشخیص داده شود.

زیرا برخی اختلالات و بیماری‌های دیگر نیز می‌توانند علائم و نشانه‌های مرتبط با این بیماری را ایجاد کنند. اگر علائم و نشانه‌های مرتبط با قلب را تجربه می‌کنید، مانند ضربان قلب سریع یا نامنظم، یا اگر دچار کاهش بینایی می‌شوید، فورا به پزشک مراجعه کنید.

عوارض بیماری گریوز چیست؟

در صورتی که علائم بیماری جدی گرفته نشود، ممکن است پیشرفت کند و عوارضی جدی در بدن ایجاد کند. عوارض اختلال گریوز معمولا به شرح زیر است:

• ضربان قلب سریع و نامنظم که می‌تواند منجر به لخته شدن خون، سکته مغزی، نارسایی قلبی و سایر مشکلات مربوط به قلب شود.
• مشکلات استخوان‌ها، پوکی استخوان و مشکلات عضلانی
• مشکلات مربوط به چرخه قاعدگی، باروری و بارداری
• مشکلات جدی چشم
• بیماری گریوز در دوران بارداری می‌توان باعث سقط جنین، زایمان زودرس، اختلال عملکرد تیروئید جنین، رشد ضعیف جنین و نارسایی قلبی مادر شود.

پزشکان چگونه بیماری گریوز را تشخیص می‌دهند؟

پزشک ابتدا سابقه پزشکی شما را بررسی خواهد کرد و یک معاینه فیزیکی برای بررسی علائم انجام می‌دهد. برای تأیید تشخیص بیماری، پزشک ممکن است یک یا چند مورد از آزمایش‌های زیر را تجویز کند.

• آزمایش خون: به کمک این آزمایش می‌توان سطح هورمون تیروئید را اندازه‌گیری کرد.
• تست جذب ید رادیواکتیو: تیروئید برای ساخت هورمون‌ها مقدار مشخصی ید از جریان خون می‌گیرد. این آزمایش در واقع میزان ید گرفته شده توسط غده تیروئید را بررسی می‌کند. اگر تیروئید مقادیر زیادی ید مصرف کند، ممکن است به بیماری گریوز مبتلا باشید.
• اسکن تیروئید: این آزمایش اغلب همراه با آزمایش جذب ید رادیواکتیو انجام می‌شود و نحوه و مکان توزیع ید در تیروئید را نشان می‌دهد.
• اندازه گیری جریان خون داپلر: این آزمایش که سونوگرافی داپلر نیز نامیده می‌شود، از امواج صوتی برای تشخیص افزایش جریان خون در تیروئید استفاده می‌کند. اگر جذب ید رادیواکتیو گزینه مناسبی برای شما نباشد ( به عنوان مثال زمان بارداری یا شیردهی) پزشک ممکن است این آزمایش را تجویز کند.

درمان بیماری گریوز

پرکاری تیروئید معمولاً با مصرف دارو، روش ید رادیواکتیو یا جراحی درمان می‌شود. بهترین گزینه درمانی معمولا بر اساس سن، وضعیت سلامت و شدت علائم انتخاب می‌شود.

چگونه رژیم غذایی و تغذیه بر بیماری گریوز تأثیر می‌گذارد؟

غده تیروئید از ید برای ساخت هورمون‌های تیروئیدی استفاده می‌کند. به همین دلیل این بیماری ممکن است یکی از عوارض مصرف بیش از حد ید در رژیم غذایی باشد. خوردن غذاهایی که مقادیر زیادی ید دارند ممکن است باعث پرکاری تیروئید یا تشدید آن شود. مصرف مکمل های ید نیز می‌تواند همین اثر را داشته باشد.

سخن پایانی

اینکه به صورت ناگهانی متوجه شوید به graves مبتلا هستید، ممکن است استرس زا و نگران کننده باشد. اما خبر خوب این است که بیماری گریوز یک بیماری قابل کنترل و قابل درمان است. اگر علائم بیماری گریوز را تجربه می‌کنید یا عوامل خطر خاصی مانند سابقه خانوادگی بیماری تیروئید دارید، حتما با پزشک صحبت کنید. به کمک چند آزمایش ساده می‌توان این بیماری را تشخیص داد و برای کنترل آن اقدام کرد.

امیدواریم این مطلب مورد توجه شما قرار گرفته باشد.