راه اندازی یک کارخانه عظیم برای تولید پشه در جهان

اخبار جدید حاکی از این است که یک کارخانه عظیم پشه قرار است در کشور برزیل احداث شود. شاید برایتان جالب باشد که علت احداث چنین کارخانه ای چیست؟ این کارخانه قرار است پشه‌های اصلاح شده‌ای را تولید کند که به ریشه کنی برخی بیماری‌ها مانند تب دانگ کمک می‌کنند.  در ادامه قصد داریم به بررسی این موضوع بپردازیم.

تب دانگ توسط ویروس دنگی ایجاد می‌شود که با نیش پشه آئدس منتقل می‌گردد. پشه‌های آئدس (Aedes mosquitoes) پشه‌های کوچک و تیره‌رنگی هستند که روی بدن خود نقاط سفیدرنگی دارند. پشه آئدس یک گزنده متناوب است. به این معنا که می‌تواند بیش از یک نفر را در طول دوره تغذیه گاز بگیرد.

به همین دلیل بسیاری از سازمان‌ها و ارگان‌ها در تلاش برای ریشه کنی تب دانگ هستند.

پشه های حاوی یک باکتری رقابتی

برای ریشه‌ کنی تب دانگ ، متخصصین از نوعی باکتری به نام Wolbachia کمک گرفته‌اند.

Wolbachia یکی از رایج‌ترین پاتوژن‌های طبیعی روی زمین است که سیستم تولید مثل حشرات را تغییر می‌دهد. تخمین زده می‌شود که بیش از 18 تا 76 درصد حشرات از جمله عنکبوت، موریانه، پشه، مگس و نماتد به آن آلوده می‌شوند. این باکتری منجر به جلوگیری از تعیین جنسیت کروموزومی می‌شود.

ویژگی منحصر به فرد Wolbachia در تغییر تولید مثل باعث شده است که بسیاری از دانشمندان در مورد استفاده از این باکتری برای کنترل آفات و عوامل بیماری‌زا تحقیق کنند.

همین امر باعث شده است که برای ریشه کنی تب دانگ از پشه های اصلاح شده با Wolbachia استفاده شود.

ریشه کنی تب دانگ به کمک پشه‌ها

طبق گزارش برنامه جهانی پشه که سازمانی غیرانتفاعی مستقر در استرالیا است، طی 10 سال آینده پشه‌های اصلاح شده در بسیاری از مناطق شهری برزیل رها خواهند شد. این کار با هدف محافظت از 70 میلیون نفر در برابر بیماری‌هایی مانند تب دانگ انجام می‌شود.  

پشه‌های اصلاح شده حامل باکتری Wolbachia هستند. به همین دلیل پیش بینی می‌شود که بتوانند از انتقال ویروس‌ها توسط حشره جلوگیری کنند. این عمل در شهرهای منتخب کشورهایی مانند استرالیا، برزیل، کلمبیا، اندونزی و ویتنام آزمایش شده است.

هنگامی که پشه‌های اصلاح شده در مناطق آلوده به پشه های آئدس رها می‌شوند، به آرامی باکتری را در میان جمعیت پشه‌های وحشی پخش می‌کنند.

برزیل یکی از بالاترین نرخ‌های ابتلا به تب دانگ را در جهان دارد. این کشور بیش از دو میلیون مورد ابتلا به این بیماری را در سال 2022 گزارش کرده است.

به همین دلیل بر اساس گزارشات منتشر شده، قرار است یک کارخانه پشه در مکانی که هنوز مشخص نشده است در برزیل ساخته خواهد شد. پیش بینی می‌شود این مرکز در سال 2024 شروع به کار کند و سالانه پنج میلیارد پشه تولید نماید.

به گفته‌ی محققین این بزرگترین مرکز در جهان برای تولید پشه‌های آلوده به Wolbachia خواهد بود.

چندین مطالعه موفقیت این حشرات را نشان داده است. به عنوان مثال یک کارآزمایی تصادفی و کنترل شده در یوگیاکارتا، اندونزی، نشان داده است که این فناوری می‌تواند بروز تب دانگ را تا 77 درصد کاهش دهد.

با این وجود محققان انتظار دارند که استفاده از این فناوری در چنین مقیاس عظیمی چالش برانگیز باشد.

آیا ریشه کنی تب دانگ به کمک پشه‌ها امکان پذیر خواهد بود؟

استفاده از پشه‌های اصلاح شده برای ریشه‌ کنی تب دانگ تاکنون در شهرهای مختلفی از جهان انجام شده است. با این وجود نتایج متفاوتی را در پی داشته است.

به عنوان مثال در Niterói، استفاده از پشه‌های اصلاح شده میزان ابتلا به تب دانگ را حدود 69٪ کاهش داد. اما در ریودوژانیرو، کاهش 38% بوده است.

این تغییرات ممکن است به تفاوت‌های زیست‌محیطی بین شهرها مربوط باشد. برای مثال، در مناطقی با جمعیت پشه‌های بیشتر، انتشار باکتری توسط پشه‌های اصلاح شده ممکن است بیشتر طول بکشد.

اما زیرساخت‌های اجتماعی نیز در پیاده سازی این طرح مهم هستند. به عنوان مثال، در ریودوژانیرو، در برخی محل‌ها نسبت به انتشار پشه‌های اصلاح شده ممناعت شد.

به همین دلیل محققین معتقدند که استفاده از این فناوری ممکن است چالش های زیادی را به دنبال داشته باشد. سازمان برنامه جهانی پشه علاقه‌مند است استفاده از  پهپادها، موتور سیکلت‌ها و اتومبیل‌ها برای انتشار پشه های اصلاح شده امتحان کند.

آیا این روش تایید شده است؟

استفاده از پشه‌های اصلاح شده برای ریشه کنی تب دانگ توسط آژانس‌های نظارتی برزیل تأیید شده است. اما این فناوری هنوز به طور رسمی توسط سازمان بهداشت جهانی (WHO) تایید نشده است. این می‌تواند مانعی برای استفاده از آن در کشورهای دیگر باشد. به نظر می‌رسد هنوز بررسی‌های بیشتری برای تایید این روش توسط سازمان بهداشت جهانی وجود دارد.

تاکنون این روش موفقیت آمیز بوده است. با این وجود محققین هشدار می‌دهند که دولت‌ها نباید سایر اقدامات بهداشت عمومی مانند واکسن‌های دنگی را کنار بگذارند. به گفته‌ی سازمان برنامه جهانی پشه روش Wolbachia و واکسیناسیون مکمل یکدیگر هستند.

سخن پایانی

بیماری‌های منتقل شده توسط پشه‌ها سالانه باعث مرگ صدها هزار نفر در سراسر جهان می‌شود. این بیماری در سال های اخیر برخی مناطق کشور ایران از جمله هرمزگان را نیز تحت تاثیر قرار داده است. به همین دلیل بسیاری از ارگان‌ها در سراسر جهان در تلاش برای ریشه کنی تب دانگ هستند. استفاده از پشه های اصلاح شده نیز یکی از این روش‌ها است. امیدواریم این مطلب مورد توجه شما قرار گرفته باشد.