نکات مهم حجم‌برداری برای انجام یک آزمایش PCR موفق

یافتن واکنش زنجیره‌ای پلیمراز (^[۱]PCR) نقطه عطفی در تاریخ علم پزشکی و آزمایشگاهی بود. این واکنش یک تکنیک آزمایشگاهی است که شبیه‌سازی و تکثیر قطعه‌ای از DNA را به میلیو‌ن‌ها برابر آن امکان پذیر می‌کند.

اما برای اینکه این واکنش‌ به طور موفقیت‌آمیزی انجام شود، لازم است تا هر یک از معرف‌ها در غلظت‌های صحیح آماده شوند و همچنین خطر بروز آلودگی هنگام انجام آزمایش به حداقل میزان ممکن کاهش یابد.

در این مقاله قصد داریم تا ۳ مورد از مهم‌ترین نکاتی که سبب انجام بهینه‌ی واکنش زنجیره‌ای پلیمراز می‌شود را برای شما بیان کنیم. پس در ادامه با ما همراه باشید.

۱- استفاده از مسترمیکس‌ها، راهی برای دست‌یابی به نتایج مطمئن در آزمایش PCR

مسترمیکس‌های PCR ، ترکیباتی از معرف‌های PCR در غلظت‌های مناسب هستند که با نام‌های تجاری مختلف عرضه می‌شوند و حتی خود کاربران نیز قادر به آماده‌سازی آن‌ها است.

استفاده از مسترمیکس PCR مزایای زیادی دارد.

• استفاده از این مواد به عنوان یک ترکیب اصلی، باعث کاهش مراحل حجم برداری می‌شود. به این ترتیب هم خطر بروز خطای کاربری کمتر شده و هم احتمال بروز آلودگی کاهش می‌یابد. با کاهش تعداد مراحل حجم‌برداری در وقت نیز صرفه‌جویی خواهد شد.
• یکی دیگر از مزایای استفاده از مسترمیکس، جهت بهبود انجام آزمایشات PCR، افزایش دقت حجم برداری است. زیرا حجم بیشتری از نمونه، حجم‌برداری می‌شود. همانطور که می‌دانید حجم‌برداری از مقادیر کم نمونه، نسبت به مقادیر بیشتر، دشوارتر است و خطاها و انحرافات بیشتری را به همراه دارد.
• علاوه‌بر این، این مسئله که آماده سازی معرف‌ها، در یک ظرف واحد صورت می‌گیرد، تأثیر مثبتی بر همگنی معرف خواهد داشت.
• همچنین استفاده از یک ترکیب اصلی در آزمایش PCR قابلیت بازتولیدپذیری (Reproducibility) را افزایش می‌دهد.

۲- تکنیک مناسب حجم‌برداری

همانطور که می‌دانید حجم‌برداری را می‌توان اولین قدم در انجام آزمایش PCR محسوب کرد. استفاده از تکنیک صحیح، تاثیر بسزایی در موفقیت آزمایش PCR خواهد داشت. بنابراین سعی کنید بسته به کاربرد و نوع مایعی که باید توزیع شود، روش صحیح حجم‌برداری و سمپلر مناسب را انتخاب کنید.

چنانچه از سمپلرهای جابه‌جایی هوا (Air-Displacement pipettes) استفاده می‌کنید، برای محلول‌هایی که غلیظ هستند، روش حجم‌برداری معکوس توصیه می‌شود.  این روش میزان از دست رفتن نمونه‌ را کاهش می‌دهد.

۳- عدم انتقال آلودگی به نمونه و معرف

در کنار استفاده از مستر میکس و انتخاب روش و تجهیز صحیح، آزمایش PCR باید به گونه‌ای انجام شود که احتمال آلوده شدن نمونه و معرف به حداقل میزان ممکن کاهش یابد. فرآیند حجم‌برداری می‌تواند باعث ایجاد ذرات معلق (آئروسل) و آلودگی سمپلر شود. این ذرات ممکن است از یک نمونه به نمونه دیگر منتقل شوند و در نتیجه منجر به آلودگی گردند. برای جلوگیری از بروز چنین مشکلاتی، هنگام حجم‌برداری نکات زیر را در نظر داشته باشید:

• همواره دکمه‌ی حجم‌برداری سمپلر را به آرامی رها کنید تا از تشکیل آئروسل و پاشش نمونه در داخل نوک سمپلر جلوگیری شود.

• در صورت نیاز از نوک سمپلرهای فیلتردار استفاده نمایید تا از ورود آئروسل به داخل سمپلر جلوگیری شود.

• به‌منظور جلوگیری از آلوده‌شدن سمپلر با نمونه، هرگز سمپلر را وارونه نکنید و همواره آن را به صورت عمودی نگه دارید. رعایت این نکته مخصوصا در زمانی که داخل نوک سمپلر نمونه وجود دارد، ضروری است. پس از انجام حجم‌برداری نیز حتما سمپلر را به صورت عمودی بر روی پایه سمپلر قرار دهید.

• هرگز بیش از ظرفیت نوک سمپلر، از نمونه حجم‌برداری نکنید.

• هموراه برای حجم‌برداری از یک نمونه‌، از نوک سمپلر جدید استفاده نمایید تا از وقوع آلودگی متقاطع جلوگیری شود.

• در جایی که نیاز است، از نوک سمپلر استریل استفاده نمایید.

• به صورت منظم سمپلر را تمیز نمایید و قسمت‌هایی از سمپلر که ممکن است دچار آلودگی شده باشند را آلودگی‌زدایی کنید.

• به منظور آلودگی‌زدایی و تمیزکردن سمپلر، از پروتکل آزمایشگاه خود پیروی نمایید.

جمع‌بندی

همانطور که در این مطلب گفته شد، آزمایش PCR یکی از تکنیک‌های بسیار مهم آزمایشگاهی به شمار می‌رود. در این مقاله سعی کردیم تا ۳ مورد از مهم‌ترین نکاتی که با رعایت آن‌ها می‌توانید خطاهای آزمایش PCR را تا حد امکان کاهش دهید، مطرح کردیم.

خوشحال می‌شویم نظرات و تجربیات خود را در رابطه با انجام آزمایش PCR با ما به اشتراک بگذارید.

واژه‌نامه: