تحمل درد یا استفاده از مسکن؟

طبق اعلام مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها (CDC)، نزدیک به ۲ میلیون آمریکایی در سال ۲۰۱۴ به داروهای مسکن اعتیاد پیدا کرده‌اند.

تصور کنید درد دارید و پزشک شما مسکن‌های قوی مانند اکسی کانتین ^[۱]، ویکودین ^[۲] و پرکوکت ^[۳۱] را برای شما تجویز می‌کند. ممکن است با این سوال مواجه شوید که آیا باید این داروهای مسکن مخدر را مصرف کنید؟ از یک طرف دچار درد هستید و از طرف دیگر می‌ترسید که این داروهای شبه افیونی (opioid drugs) ممکن است خطرناک باشند.

در چنین شرایطی چه باید کرد؟ تحمل درد یا استفاده از داروهای مسکن مخدر؟

برای یافت پاسخ این سوال، در ادامه با ما همراه باشید.

مروری بر استفاده از داروهای مسکن مخدر

روزانه داروهای مسکن مخدر زیادی در سراسر دنیا برای بیماران مختلف تجویز می‌شود که در تسکین دردهای سرطان، درد بعد از جراحی، درد شکستگی استخوان و حتی سردرد مفید هستند. با این وجود بسیاری از افراد، داروهای تجویز شده را در مدت زمان تعیین شده مصرف نکرده و آن‌را خودسرانه قطع می‌کنند. بر اساس مطالعات صورت گرفته، بیماران اظهار کردند که مصرف مسکن را به دلیل عوارض جانبی مسکن و یا بهبود یافتن درد خود متوقف کرده‌اند.

از طرف دیگر، بررسی‌ها نشان داده است که برخی بیماران  با مصرف داروهای مسکن مخدر در مدت زمان تعیین شده، نسبت به دارو وابستگی نشان داده‌اند که این اعتیاد می‌تواند منجر به استفاده غیر قانونی و خطرناک داروها شود.

بنابراین، سوالاتی وجود دارد که باید قبل از گفتن بله یا خیر به پیشنهاد پزشک برای مصرف داروهای مسکن مخدر، از پزشک و همچنین از خودتان بپرسید.

در ادامه سوالات متداولی که در مورد مدیریت درد و استفاده از داروهای مسکن به ویژه مسکن‌های مخدر وجود دارد، مطرح خواهیم کرد.

۱. چرا برخی افراد از مصرف داروهای مسکن امتناع می‌کنند؟

برخی افراد ممکن است به دلایل زیر از مصرف مسکن، به ویژه داروهای مسکن مخدر امتناع کنند.

·   ترس از از عوارض جانبی داروهای مسکن

یکی از نگرانی رایج برای افرادی که از داروهای مسکن قوی مانند مورفین (مواد افیونی) استفاده می‌کنند، ترس از خواب آلودگی، یبوست یا عدم تمرکز است. برخی افراد ترجیح می‌دهند درد را تحمل کنند تا اینکه برای انجام کارهای روزمره بیش از حد خواب آلود و یا گیج باشند.

هنگامی که برای اولین بار مصرف مسکن‌های قوی را شروع می‌کنید یا پزشک دوز دارو را افزایش داده است، ممکن است کمی خواب آلود باشید. اما این اختلال معمولاً فقط چند روز طول می‌کشد. گاهی اوقات با تغییر دارو و یا دوز آن می‌توان از بروز چنین مشکلاتی جلوگیری کرد.

·         ترس از اعتیاد به داروهای مسکن

شایع‌ترین ترسی که در مورد مسکن‌های قوی یا داروهای مسکن مخدر وجود دارد، ترس از اعتیاد است.

اما هنگامی که پزشکان مسکن‌ها را به درستی برای کنترل درد تجویز می‌کنند و مادامی که دارو زیر نظر پزشک مصرف شود، چنین ترسی بی معنی است.

توجه داشته باشید که بدن ممکن است با داروهای مسکن سازگار شود، به خصوص اگر فرد برای مدتی طولانی از دوزهای بالای دارو استفاده کند. اما این وابستگی جسمی به معنی اعتیاد نیست. بلکه به این معناست که اگر مصرف داروی مسکن را به طور ناگهانی متوقف کنید  ممکن است علائمی مانند گرفتگی عضلات، تعریق و اسهال را تجربه کنید. به همین دلیل پزشکان و پرستاران معمولاً با کاهش تدریجی دوز مسکن از این امر جلوگیری می‌کنند.

·         احساس تسلیم شدن در برابر بیماری

برخی تصور می کنند که مصرف مسکن‌ها به این معنی است که مبارزه با بیماری را متوقف کرده‌اند. شما ممکن است فکر کنید که باید قوی باشید و درد را تحمل کنید. اما این اصلا درست نیست. داشتن درد مداوم، هم از نظر روحی و هم از نظر جسمی بسیار خسته کننده است. اگر درد شما به خوبی کنترل شود، به احتمال زیاد می‌توانید با سایر جنبه های بیماری خود کنار بیایید و کیفیت زندگی بسیار بهتری خواهید داشت.

۲. آیا فقط در مواردی که درد زیادی دارم باید داروهای مسکن مصرف کنم؟

خیر. برای مصرف داروهای مسکن منتظر نباشید تا درد شدید شود. زمانی که درد خفیف است، کنترل آن هم آسان‌تر خواهد بود. شما باید به طور منظم، همانطور که تجویز شده است، داروهای مسکن خود را مصرف کنید. گاهی اوقات این بدان معناست که حتی زمانی که احساس درد ندارید، دارو را طبق یک برنامه منظم مصرف کنید.

البته توجه داشته باشید که مصرف هر دارویی باید حتما با تجویز و مشورت پزشک صورت گیرد و مصرف مسکن‌ها بدون مشورت با پزشک می‌تواند آسیب رسان باشد.

۳. آیا من در معرض خطر زیادی برای اعتیاد به این مسکن‌ها هستم؟

به گفته دکتر جین بالانتین (Dr. Jane Ballantyne)، پروفسور بیهوشی و آنستزیولوژی ^[۴] (مدیریت درد)، اگر شما یا فردی در خانواده خود سابقه سوء مصرف مواد مخدر دارید (شامل داروهای قانونی و غیرقانونی، الکل و دخانیات)، بیشتر مستعد اعتیاد به مسکن‌ها هستید.

همچنین در صورت داشتن سابقه بیماری روانی، از جمله افسردگی یا اضطراب، در معرض خطر بیشتری برای اعتیاد به مسکن قرار دارید.

۴. آیا راه دیگری برای تسکین درد من وجود دارد؟

پزشکان و متخصصان متفق القول هستند که داروهای مسکن مخدر در شرایط خاص (مانند درد سرطانی یا عمل جراحی وسیع) انتخاب مناسبی هستند. اما تجویز این داروها برای دردهای مزمن مانند سردرد یا کمردرد انتخاب‌ درستی نیست. زیرا درد مزمن نیاز به یک راه حل طولانی مدت دارد و هرچه برای مدت طولانی‌تری از داروهای مسکن افیونی استفاده کنید، احتمال وابستگی شما افزایش می‌یابد.

در چنین شرایطی، برخی پزشکان جایگزین‌های بهتری برای داروهای مسکن مخدر پیشنهاد می‌کنند. مانند مصرف ادویل ^[۵] و سایر داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی و درمان‌های دیگر مانند فیزیوتراپی

۵.  چه مدتی باید از مسکن‌ها استفاده کنم؟

داروهای مسکن مخدر می‌توانند در کوتاه مدت موثر باشند. با این وجود پیش از مصرف مسکن حتما در رابطه با مدت زمانی که پزشک این داروها را تجویز کرده است صحبت کرده و توضیحات بسیار واضحی دریافت کنید.

اغلب اوقات، تجویز داروهای مسکن مخدر زمانی شروع می شود که اتفاقی ناگهانی رخ دهد. به عنوان مثال، شخصی حین جابه جا کردن مبلمان منزل خود دچار  گرفتگی کمر شده و یا در اثر فعالیت ورزشی آسیب دیده باشد. در این نوع شرایط حاد ، مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها داروهای مسکن مخدر را فقط برای چند روز ( کمتر از ۳ روز) توصیه می‌کند. به ندرت پیش می‌آید که مصرف این داروها بیش از یک هفته تجویز شود.

اما خیلی مواقع برخی از پزشکان داروهای مسکن مخدر را به مدت ۱۵ تا ۳۰ روز تجویز می‌کنند که این کار باعث وابستگی بیمار به این داروها و بروز مشکلات زیادی خواهد شد.

۶. آیا افزایش دوز دارو نشانه وابستگی به آن است؟

افزایش دوز مسکن برای کنترل درد به این معنا نیست که شما به آن معتاد شده‌اید. گاهی اوقات این امر به دلیل تحمل دارویی (Painkiller Tolerance) اتفاق می‌افتد.

برخی افراد ممکن است در صورت مصرف داروهای مسکن مخدر برای یک مدت مشخص، نسبت به داروها تحمل ایجاد کنند.  تحمل دارویی بدان معناست که برای دستیابی به نتایج مشابه به دوزهای بیشتری از دارو نیاز دارید.  در افرادی که به طور منظم از مسکن استفاده می‌کنند، تحمل دارویی یک پدیده کاملا طبیعی است.

درک تفاوت بین تحمل دارویی و اعتیاد از اهمیت بالایی برخوردار است.

اگر متوجه شدید که همان دوز مسکن‌هایی که سه ماه پیش به شما در تسکین درد کمک می‌کرد، دیگر تاثیری ندارد، باید با پزشک خود تماس بگیرید تا بفهمید آیا به دوز بالاتری نیاز دارید یا خیر.

اعتیاد به دارو منجر به رفتارهای غیر منطقی می‌شود. به عنوان مثال، فردی که دچار اعتیاد به داروهای مسکن مخدر می‌شود، ممکن است روز به روز با خود بحث کند و به خود بگوید که مصرف دوز اضافی بدون تماس با پزشک مشکلی ندارد و شروع به خود درمانی کند.

جمع‌بندی

همانطور که گفته شد، مصرف داروهای مسکن، به ویژه داروهای مسکن مخدر، یکی از بحث‌های چالش برانگیزی است که هم پزشکان و هم افراد مختلف با آن مواجه هستند. خیلی از افراد به دلیل ترس از اعتیاد و یا حس شکست خوردن در برابر بیماری از مصرف مسکن‌ها خودداری می‌کنند. درحالیکه درد کشیدن می‌تواند سبب بروز مشکلات روحی و جسمی زیادی برای این افراد گردد.

در این مطلب سعی کردیم متداول‌ترین سوالاتی که در رابطه با مصرف داروهای مسکن وجود دارد را بررسی کنیم. اما توجه داشته باشید که مصرف دارو، حتی مسکن‌های ساده‌ای مانند استامینوفن نیز باید با مشورت پزشک صورت گرفته و قطع دارو نیز حتما تحت نظر پزشک باشد.

مادامی که زیر نظر یک فرد متخصص به درمان و استفاده از داروها بپردازید، از عوارض و مشکلات بیماری و داروها تا حد زیادی در امان خواهید  بود.

امیدواریم این مطلب مورد توجه شما قرار گرفته باشد. خوشحال می‌شویم تجربیات خود را در رابطه با مصرف مسکن‌ها با ما و دیگر خوانندگان این مطلب به اشتراک بگذارید.

واژه نامه